Gazeteciliğin Geleceği Açısından Türkiye’de Patronsuz Gazetecilik

Yıl 2018, Sayı: 47, 65 - 86, 11.12.2018

Aysel Yıldız

Öz

Medyanın ekonomik olarak güçlü birkaç holdingin elinde toplanması, hem toplum açısından hem de bu mesleği icra edenler açısından çeşitli sorunların yaşanmasına yol açmaktadır. Medyada çalışanlarının çalışma koşullarının giderek ağırlaşması, özlük haklarının gerilemesi ve sendikanın bulunmaması gibi nedenlerle iş güvencesi olmayan gazeteciler medya sahipleri karşısında özerkliklerini yitirmektedirler. Kamuoyunu bilgilendirmek ve bilinçlendirmek için objektif, tarafsız ve özgür bir şekilde düşüncelerini dile getiren gazeteciler, medya sektöründe meydana gelen tekelleşmeler sonucunda taraflı ve kendilerine dikte edileni haber yapan kişilere dönüşmektedirler. Bu durumu kabul etmeyen ve işini gazetecilik meslek ilkeleri dâhilinde yürütmek isteyen birçok gazeteci ise işsiz kalmaktadır. Bu noktada yeni iletişim teknolojilerinin sunduğu imkânlar dâhilinde patronsuz gazetecilik olarak nitelendirebileceğimiz bir gazetecilik türü ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’deki patronsuz gazetecilik uygulamaları ele alınmaktadır. Çalışmada medya sektöründe meydana gelen gelişmelerin gazetecilik mesleğine yansımaları, kitle fonlu gazetecilik ve yeni medyanın sunduğu imkânlar üzerinde durulmuştur. Ardından patronsuz olarak gazetecilik faaliyetlerini sürdüren Ünsal Ünlü, Şükrü Küçükşahin ve Gökhan Özbek ile derinlemesine görüşmelerden elde edilen bulgular serimlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Patronsuz Gazetecilik, Gazeteciliğin Geleceği, Kitle Fonlu Gazetecilik, Yeni Medya, Scope.

The Boss-free Journalism in Turkey in Terms of the Future of Journalism

Öz

The fact that some dominant holdings have hold the power of media led various problems in terms of society and individuals who practice this profession. Media employees
has been losing autonomy over against media bosses due to the fact that increasing heavy working conditions, declining personal rights and the absence of an established union.
Journalistswho used to express their opinions freely in an objective way in order to inform and raise public awareness, has been transformed into people who are biased and dictated due to the monopolization in the media sector. Many journalists who do not accept this situation and would like to carry out their work within the professional principles of journalism has remained unemployed. At this point, within the bounds of possibility of new communication technologies, a new term described as boss-free journalism, has emerged.
This study will examine the practices of this particular kind of journalism. It focuses on reflections of developments in media sector on journalism proffession, the term of massfunded
journalism and the opportunities offered by the new media. Moreover, it presents the findings of in-depth interviews with Ünsal Ünlü, Şükrü Küçükşahin and Gökhan Özbek, who have been conducting boss-free journalism.

Anahtar Kelimeler

Boss-Free Journalism, the Future of Journalism, Mass- Funded Journalism, New Media, Scope.

Kaynakça

• Akyüz, A. (2016). “Sosyal Medyada Kitlelerin Gücü: Kitlesel Fonlama”, Yeni Medya Araştırmaları II, (Ed.) Mehmet Gökhan Genel, Ekin Yayınevi.
• Atikkan, Z. (2006). Amerikan Cinneti: 11 Eylül Amerika’yı Nasıl Değiştirdi? 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bulunmaz, B. (2011). “Holdingleşme Ekseninde Türk Medyasında Tekelleşme Sorunu”, Öneri Dergisi, 9 (36), 237-246.
• Çığ, E. Ç. ve Çığ, Ü. (2015). “Gazetecilik Emeğinin Prekarizasyonu: Yeni Medya Çağında Habercilik Etiğini Tartışmak”, İş Ahlakı Dergisi, 8 (2), 197-232.
• Çomu, T. ve Binark, M., ‘Yeni Medya Ortamında Nefret Söylemi’, Medya ve Nefret Söylemi Kavramlar Mecralar Tartışmalar, (der. M. Çınar), Hrant Dink Vakfı Yayınları, İstanbul, (2013).
• Gencel, B. M. (2010). “Karşılaştırmalı Perspektiften Türkiye’de Medya Sistemi”, Mülkiye, XXXIV (269), 101-125.
• Jian, L. ve Shin, J. (2017). “Bağışcıların Kitle Fonlu Gazeteciliğe Yaptığı Başarıların Ardındaki Güdüler”, Yeni Medya Geleceğin Gazeteciliği, (Ed.) Himmet Hülür ve Cem Yaşın, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Kaya, A. R. (2016). İktidar Yumağı Medya-Sermaye-Devlet. 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• McCorvey, J. J. (2015). “Periscope has become a medium that can build truth and empathy”. Fast Company. https://tribunecontentagency.com/article/quotperiscope-hasbecome- a-medium-that-can-build-truth-and-empathyquot/. Erişim Tarihi: 7 Nisan 2018.
• Nevil, G. (2017). Funding News Freedom: How Reporting is Paying İts Way. Index on Censorship, 43 (3), 63-66.
• Polat, İ. H. (2015). “Periskop’tan Görünen Ne?” https://ismailhpolat.com/ periscopetan-g%C3%B6r%C3%BCnen-ne-75dd82023375Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2018.
• Özsever, A. (2004). Tekelci Medyada Örgütsüz Gazeteci. Ankara: İmge Kitabevi.
• Saka, E. (2017). “Dijital Dönüşüm ve Gazetecilik İçin Yeni İş Modelleri”, Yeni Medya Çalışmaları IV, İstanbul: Taş Mektep Yayınları.
• Söylemez, A. (1998). Medya Ekonomisi ve Türkiye Örneği. Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
• Şahin, M. (2016). Geleneksel Medyanın Yeni Rakibi: Yeni Medya ve Canlı Yayınlar. Yeni Medya. 1, 50-63.
• TGC (2018). TGC, Habertürk Gazetesi ve KRT’nin kapatılmasıyla ilgili açıklama yaptı: “Gazeteciler işsizlikle cezalandırılıyor”. https://www.tgc.org.tr/18-slider/1711-tgchabert% C3%BCrk-gazetesi-ve-krt%E2%80%99nin-kapat%C4%B1lmas%C4%B1ylailgili- a%C3%A7%C4%B1klama-yapt%C4%B1-%E2%80%9Cgazetecileri% C5%9Fsizlikle-cezaland%C4%B1r%C4%B1l%C4%B1yor%E2%80%9D-2. htmlErişim Tarihi: 25 Temmuz 2018.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• TÜİK (2015). http://tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2015_13_20150319.pdfErişim Tarihi: 25 Temmuz 2018.
• Ünal, R. (2017). Yeni Medyada Yeni Habercilik ve İş Modeli Arayışları: Medyascope Örneği, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 26, 83- 107.
• Yeğen, C. (2015). İletişim Teknolojileriyle Gelişen Crowdsourced Bir Sistem Olarak Crowdfunding ve “Fonlabeni” Örneği, Yeni Medya Çalışmaları III, Taş Mektep Yayın Atölyesi.
• Wallop, Harry (2015) Periscope-the Social Media App That Can Make You aTV Star, https://www.telegraph.co.uk/technology/social-media/11522017/Periscope-thesocial- media-app-that-can-make-you-a-TV-star.html. Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2018.
• Görüşmeler Şükrü Küçükşahin ile 28 Haziran 2018 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim. Gökhan Özbek ile 6 Temmuz 2018 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim. Ünsal Ünlü ile 7 Haziran 2018 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.