Risk İletişimi Açısından Bilginin Önemi ve Bilgi Okuryazarlığı

Yıl 2018, Sayı: 47, 191 - 208, 11.12.2018

Eda Turancı

Öz

Bu çalışmanın amacı, risk iletişimi açısından bilginin önemini ortaya koymak ve edinilen bilgilerin anlaşılması açısından önemli bir faktör olan okuryazarlık ilişkisini kurarak konuyla ilgili kapsamlı bir bakış açısı sunmaktır. Temel olarak bir bilgi alışverişi süreci olarak tanımlanan risk iletişimi, mevcut bilgilerin yönetilmesine dayanmaktadır. Risk, karmaşık doğası gereği uzmanlık gerektiren, bilimsel dayanaklarla açıklanabilen ve analiz becerisini gerektiren bir durumdur. Bu doğrultuda risk iletişimi sırasında hedef kitlenin belirli bir okuryazarlık seviyesine ve analiz-sentez yeteneğine sahip olması beklenmektedir. Okuryazarlık kavramı temel bir okuma yazma sürecinin ötesinde çeşitli beceri ve yetenekler bütünüdür. Yaşam boyu öğrenme kapsamında da değerlendirilebilecek olan okuryazarlık kavramı, bireyin eriştiği bilgiyi yorumlama, anlama ve kullanabilme becerisine işaret eder. Özellikle iletişim araçlarının geliştiği, yaygınlaştığı ve görece herkes için erişilebilir hale geldiği modern toplumlarda bilgiye erişme ve bilgi edinme ihtiyacı giderek artarken, edinilen bilginin yorumlanabilmesi bilgi okuryazarlığı düzeyiyle ilgilidir. Risk iletişimi sürecinde de kamuoyunun ihtiyaç duyduğu bilgilerin aktarılmasının ötesinde, aktarılan bu bilgilerin nasıl yorumlandığı ya da anlaşıldığı önemli bir konudur.

Anahtar Kelimeler

Risk, Risk İletişimi, Bilgi, Okuryazarlık, Bilgi Okuryazarlığı.

The Importance of Information in Terms of Risk Communication and Information Literacy

Öz

The aim of this study is to reveal the importance of information in terms of risk communication and to provide an extensive point of view by establishing literacy relation which is an important factor for understanding the information obtained. Risk communication, which is basically defined as an information exchange process, is based on management of available information. Risk is a condition that requires expertise, can be explained on scientific basis and requires analysis skills by its very nature. In this context, it is expected for the target audience to have a certain level of literacy and analysis-synthesis skill during risk communication. The concept of literacy is an overall concept of various skills and talents beyond a basic literacy process. The concept of literacy which can be assessed within the scope of lifelong learning indicates the skill of an individual to interpret, understand and use information he/she has obtained. Especially, with the ever-increasing need to access and obtain information in modern societies in which communication tools are improved, became widespread and relatively accessible for everyone, interpretation of the information obtained is related to information literacy level. In risk communication process, beyond the transfer of information needed by the public, it is an important to know how exchanged information is interpreted and understood.

Anahtar Kelimeler

Risk, Risk Communication, Information, Literacy, Information Literacy.

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. (2008, 6-8 Mayıs). Bilgi Okuryazarlığı ve Yaşam Boyu Öğrenme- Information Literacy and Lifelong Learning. International Educational Technology Conference (IECT)’ında davetli konuşmacı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. s. 11-15. ietc2008.home.anadolu.edu.tr/ietc2008/1b.doc Erişim Tarihi: 08.11.2016.
• Altun, A. (2005). Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arslan, A. (2012). Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Arslan, H. (2007). Epistemik Cemaat Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık, Değerler Eğitimi Dergisi, Haziran, Cilt 7, No 17: 9-26.
• Beck, U. (2005). Siyasallığın İcadı. (Çev. N. Ülner). İstanbul: İletişim Yayınları
• Beck, U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. (Çev. K. Özdoğan ve B. Doğan). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Boholm, A. (2008). New perspectives on risk communication: Uncertainty in a complex society. Journal of Risk Research, Vol. 11, Nos. 1-2, January-March, 1-3.
• Burke, P. (2004). Bilginin Toplumsal Tarihi. (Çev. M. Tunçay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Cevizci, A. (2010). Felsefeye Giriş. Ankara: Nobel Yayın.
• Cevizci, A. (2012). Bilgi Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Charette, R.N. (2003). “Changing The Definition of Risk-Why Risk It?”. Edmund H. Conrow, Effective Risk Management: Some Key To Success. Virginia: American Institute of Aeronautics and Astronautics, s. 435-452.
• Chess, C., Hance B.J and Sandman, P.M. (1988). A Short Guide For Government Risk Communication: Improving Dialogue with Communities. New Jersey Department of Environmental Protection Division of Science and Research, New Jersey.
• Cokely, E.T., Galesic, M., Schulz, E. Ghazal, S. and Garcia-Retamero, R. (2012). Measuring Risk Literacy: The Berlin Numeracy Test. Judgment and Decision Making, January, Vol. 7, No. 1: 25-47.
• Çınarlı, İ. (2015). Kitle İletişimi ve Eleştirel Sağlık Okuryazarlığı., F. Yıldırım ve A.Keser (Der). Sağlık Okuryazarlığı. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yayın No.3, s. 15-28
• Çüçen, A.K. (2014). Bilgi Felsefesi. İstanbul: Sentez Yayıncılık
• Dura, C. ve Atik, H. (2002). Bilgi Toplumu Bilgi Ekonomisi ve Türkiye. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Dursun, Ç. (2010). Dünyada Bilim İletişiminin Gelişimi ve Farklı Yaklaşımlar: Toplum İçin Bilimden Toplumda Bilime. Kurgu-Online International Journal of Communication Studies, June, Vol. 2: 1-31. http://www.kurgu.anadolu.edu.tr Erişim Tarihi: 08.11.2016.
• EFSA (Ocak, 2013). “Risk İletişimi” https://www.youtube.com/ watch?v=yIwkBmjg38Y Erişim Tarihi: 15.09.2014.
• FAO/WHO (2016). Risk Communication Applied to Food Safety: Handbook, Food Safety And Quality Series 2, Rome
• Galloway. C. (2007). Reconfiguring the Risk Landscape: The Role of Public Relations. Sphera Publica Revista de Ciencias Sociales y de la Comunicacion La Nueva geografia de las Relaciones Publicas, Publicacion Anual, Murcia, No. 7: 15-27.
• Galloway. C. (2012). Developing risk-literate public relations: threats and opportunities. Asia Pacific Public Relations Journal, Vol 13, No: 1: 20-44.
• Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya: Küreselleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor? (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Alfa
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel-Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. (Çev. Ü. Tatlıcan). İstanbul: Say Yayınları
• Goto, S. (2012). Built-in Stabilizers and Risk Literacy: Protecting the Sustainability of the Insurance Industry. Center on Japanese Economy and Business Occasional Paper Series, Columbia University Academic Commons, No. 60: 1-17. https:// academiccommons.columbia.edu/catalog/ac%3A147287 Erişim Tarihi: 15.11.2016.
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi: Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gutteling, J.M and Wiegman, O. (1996). Exploring Risk Communication. Springer- Science+Business Media, B.V.
• Güven, M. (2008). Information Literacy: Learning To Learn and Teacher Training. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Spring, Vol. 7, No. 24: 20-36. http://dergipark. ulakbim.gov.tr/esosder/article/view/5000068144/5000063208 Erişim Tarihi: 09.11.2016.
• Headrick. D.R. (2002). Enformasyon Çağı: Akıl ve Devrim Çağında Bilgi Teknolojileri 1700-1850. (Çev. Z. Kılıç). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Heath, R.L. and Nathan, K. (1990-91). Public Relations’ Role in Risk Communication: Information, Rhetoric and Power, Public Relations Quarterly, Winter, 15-22.
• Heath, R.L. and Palenchar, M. (2000). Community Relations and Risk Communication: A Longitudinal Study of the Impact of Emergency Response Messages. Journal of Public Relations Research, 12: 2, 131-161.
• Heath, R.L., Bradshaw, J. and Lee, J. (2002). Community Relationship Building: Local Leadership in the Risk Communication Infrastructure. Journal of Public Relations Research, 14:4, 317-353.
• Horton, F.W.Jr/UNESCO. (2008). Understanding Information Literacy: A Primer. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization Information for All Programme: Communication and Information Sector, Paris, France.
• Irzık. G. (2002). Bilgi Toplumu mu, Enformasyon Toplumu mu? Analitik-Eleştirel Bir Yaklaşım. Bilgi Toplumuna Geçiş Toplantısı Açılış Konuşmaları Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara, 25-26 Mart, s. 53-62.
• Keyman, F.E. (1995). “Küçülen ve Parçalanan Dünyada Siyaseti Anlamak”, Toplum ve Bilim, No. 68, 41-65.
• Kurbanoğlu, S.S. (2010). “Bilgi Okuryazarlığı: Kavramsal Bir Analiz”, Türk Kütüphaneciliği, 24 (4): 723-747.
• Küçüközmen, C.C. (2010). Finansal Krizi Sorularla Anlamak: Oyuncular ve Riskler., M. Karacal, H.F. Baklacı ve H. Yetkiner (Editörler). Küresel Krizi ve Risk Yönetimi: Yanılgılar ve Gerçekler. Birinci Basım, İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları No. 35, s. 103-152.
• Lau, J. (2006). Guidelines on Information Literacy for Lifelong Learning. International Federation of Library Associations and Institutions, Final Draft, 1-60. http://www.ifla.org/files/assets/information-literacy/publications/ifla-guidelines-en.pdf Erişim Tarihi: 29.09.2016.
• Lusardi, A. (2015). Risk Literacy. Ital Econ J, 1: 5-23.
• Maeseele, P. (2010). Science journalism and social debate on modernization risks. Journal of Science Communication, Science Journalism in the Age of Crowd: Interviews, Interview by Filippo Bonaventura, 9(4), December, 1-5.
• Mancuso, J.M. (2008). Health Literacy: A concept/dimensional analysis. Nursing and Health Sciences. 10: 248-255.
• McCarthy, D.E. (2002). Bilgi Kültürü. (Çev. A.F. Yılmaz). İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Mengüşoğlu, T. (1983). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Morgan, M.G., Fischhoff, B., Bostrom, A. and Atman, C.J. (2002). Risk Communication: A Mental Models Approach. New York: Cambridge University Press.
• Motta, B. H. and Palenchar, M. J. (2008). Awareness, Attitudes and Utilization of Community Right to Know: Public Relations Practitioners and Environmental Risk Communication. College of Communication and Information 30th Annual Research Symposium, Conference Paper, Knoxville, 1-34,
• Nara, Y. (2007). Information Literacy and Everyday Life Risks. Knowledge-Based Intelligent Information and Engineering Systems, Conference paper, Vol 4693: 942-949.
• National Research Council. (1989). Improving Risk Communication. Committee on Risk Perception and Communication, Washington D.C: National Academy Press.
• Palenchar, M.J. and Heath, R.L. (2002). Another Part of the Risk Communication Model: Analysis of Communication Processes and Message Content. Journal of Public Relations Research, 14: 2, 127-158.
• Petts, J., Wheeley, S., Homan, J. and Niemeyer, S. (2003). Risk Literacy and The Public: MMR, Air Pollution and Mobile Phones. Final Report For The Department of Health, January, Centre for Environmental Research and Training, UK: The University of Birmingham.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (Çev. D. Bayrak, H.B. Arslan, Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Renn, O. (2009). Risk Communication: Insights and Requirements for Designing Successful Communication Programs on Health and Environmental Hazards. R.L. Heath and H.D. O’Hair (der.), Handbook of Risk and Crisis Communication. New York & London: Routledge, s. 80-98.
• Reynolds, B. and Seeger, M.W. (2005). Crisis and Emergency Risk Communication as an Integrative Model. Journal of Health Communication, 10: 43-55.
• Snavely, L. and Cooper, N. (1997). “The Information Literacy Debate”, The Journal of Academic Librarianship, January, Vol, 23. Issue 1: 9-14.
• TDK- Türk Dil Kurumu, (2018). “Bilgi” http://www.tdk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 21.08.2018.
• Tekeli, İ. (2002). Bilgi Toplumuna Geçerken Farklılaşan Bilgiye İlişkin Kavram Alanı Üzerinde Bazı Saptamalar. Bilgi Toplumuna Geçiş Toplantısı Açılış Konuşmaları Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara, 25-26 Mart, 15-45.
• Uçak, N. Ö. (2010). “Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram”, Türk Kütüphaneciliği, 24(4): 705-722.
• WHO Guidance Risk Communication (t.y.), http://www.who.int/riskcommunication/ guidance/en/ Erişim Tarihi: 16.11.2016.