Türk - Amerikan İlişkilerinin Türk Sinemasındaki Seyri

Yıl 2018, Sayı: 47, 209 - 228, 11.12.2018

Filiz Erdemir Göze

Öz

Dış politikada değişen dinamikleri takip eden sinema filmlerinde, ABD bazen “dost” bazen de “düşman” olarak betimlenmiştir. 2000’li yıllarda artan Amerikan karşıtlığının sinemada da aynı şekilde yer aldığı varsayımından hareket edilen çalışmada, bu dönem içerisinde Türk- Amerikan ilişkisinin sinemadaki yansımasını ortaya koymak çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında Kore’de Türk Süngüsü (1951, Vedat Örfi Bengü), Şimal Yıldızı (1954, Atıf Yılmaz), Kurtlar Vadisi – Irak (2006, Serdar Akar), Amerikalılar Karadeniz’de 2 (2006, Kartal Tibet), Osmanlı Cumhuriyeti (2008, Gani Müjde) ve Vali (2009, Çağatay Tosun) filmleri analiz edilmiştir. Analizlerin ışığında, sinemanın dış siyasetteki oluşumların paralelinde hareket ettiği görülmüştür. Buna göre, 1950’lerde NATO üyeliği sürecinde çekilen filmlerin Amerika’ya olumlu yaklaştığı, 2000’li yıllarda ise olumsuz bir Amerikan imgesinin seyirciye sunulduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk-Amerikan ilişkileri, Sinema, Dost, Düşman.

The Course of Turkish-American Relations in Turkish Cinema

Öz

In the movies that follow changing dynamics of foreign policy, USA is sometimes described as “friend” and sometimes as “enemy.” In the study, which is based on the assumption that the increasing anti-Americanism in the 2000s took place in the same way in the cinema, the aim is to try to reveal the cinematic reflection of the Turkish-American relationship in this period. In the scope of the study, Kore’de Türk Süngüsü (1951, Vedat Örfi Bengü), Şimal Yıldızı (1954, Atıf Yılmaz), Kurtlar Vadisi – Irak (2006, Serdar Akar), Amerikalılar Karadeniz’de 2 (2006, Kartal Tibet), Osmanlı Cumhuriyeti (2008, Gani Müjde) and Vali (2009, Çağatay Tosun) movies are analysed. In the light of the analysis, it is seen that the cinema acts parallel to the developments in foreign policy. Accordingly, it is concluded that the movies filmed during the NATO membership period in 1950s approached USA positively, but in 2000s a negative American image is presented to the audience.

Anahtar Kelimeler

Turkish-American relations, Cinema, Friend, Enemy.

Kaynakça

• Ahmad, Feroz (1995). Modern Türkiye’nin Oluşumu. Çev. Yavuz Alogan, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Akalın, Cüneyt (2011). ABD ve Türkiye 2 Yumuşama Yılları. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akar, Serdar (2006). Kurtlar Vadisi Irak [Film]. Türkiye.
• Aksoy, İlhan ve Güler, Yavuz (2010). Türk-Amerikan İlişkilerinin Politik ve Ekonomik Boyutu. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Alkan, Mehmet Ö. (2016). “Soğuk Savaş’ın Toplumsal, Kültürel ve Günlük Hayatı İnşâ Edilirken…”. Haz. Mete Kaan Kaynar. Türkiye’nin 1950’li Yılları. İstanbul: İletişim Yayınları. 591-617.
• Armaoğlu, Fahir (2012). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Bağcı, Hüseyin (2007). Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Bostanoğlu, Burcu (2008). Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Behramoğlu, Namık (1973). Türkiye Amerikan İlişkileri. İstanbul: Yar Yayınları.
• Boratav, Korkut (1989). Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bostanoğlu, Burcu (2008). Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Eroğul, Cem (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Eroğul, Cem (2006). “Çok Partili Düzenin Kuruluşu”, Der. İrvin C. Schick ve E. Ahmet Tonak, Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul: Belge Yayınları, 112-158.
• Hale, William (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000. Çev. Petek Demir, İstanbul: Mozaik.
• Müjde, Gani (2008). Osmanlı Cumhuriyeti [Film]. Türkiye.
• Orçan, Mustafa (2008). Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü, Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı.
• Özata, Murat (2017). Türk-Amerikan İlişkileri (1971-1984), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Sander, Oral (2008). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sander, Oral (2013). Türkiye’nin Dış Politikası. Der. Melek Fırat. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sönmezoğlu, Faruk (2006). II. Dünya Savaşı’ndan Günümüze Türk Dış Politikası. İstanbul: DER Yayınları.
• Tibet, Kartal (2006). Amerikalılar Karadeniz’de 2 [Film]. Türkiye.
• Toker, Metin (1971). Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu. Ankara: Akis Yayınları.
• Tosun, Çağatay (2009). Vali [Film]. Türkiye.
• Türkmen, Füsun (2012). Kırılgan İttifak’tan “Model Ortaklığa”: Türkiye-ABD İlişkileri, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Uslu, Nasuh (2000). Türk Amerikan İlişkileri. Ankara: 21.Yüzyıl Yayınları.
• Ülman, Halûk (1961). Türk-Amerikan Diplomatik Münasebetleri. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Zürcher, Erik Jan (2003). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev. Yasemin Saner Gönen. İstanbul: İletişim Yayınları.