Eril ve Dişil Cinsiyet Rollerinin Medyada Sunumunun Arka Planı: İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Cinsiyet Algıları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Sayı: 47, 486 - 506, 11.12.2018

Şengül Altan Arslan Hanife Güz

Öz

Toplumsal cinsiyet düzenini yapılandıran bir unsur olarak kitle iletişim araçlarının katkısına geleceğin medya profesyonelleri üzerinden bakmayı amaçlayan bu çalışmada, cinsiyetçilik düzeyi ile bunu etkileyen değişkenler “Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği” üzerinden araştırılmıştır. Ölçek, düşmanca ve korumacı cinsiyetçilik olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır. Örneklem 117’si kadın, 75’ i erkek olmak üzere toplam 192 öğrenciden oluşmuştur. Bulgular baba mesleğinin düşmanca cinsiyetçilik açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark gösterdiğini, cinsiyetler arası karşılaştırmalar erkeklerin hem korumacı hem de düşmanca cinsiyetçilik açısından kadınlara göre daha cinsiyetçi tutumlara sahip olduğunu ve cinsiyetçi tutumların uzun süreli ikamet edilen yerden etkilendiğini ortaya koymuştur. Elde edilen veriler alanyazını ile olan uyumluluk ve çelişkiler açısından tartışılmış, katkıları ortaya konularak bazı sınırlılıkları belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyetçilik, Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik, Cinsiyet Farklılıkları, Örtük Cinsiyetçilik, Gizli Cinsiyetçilik, Kitle İletişim Araçları.

The Background of the Media Presentation of Masculine and Feminine Gender Roles: A Research on Gender Perceptions of Communication Faculty Students as Media Professionals of the Future

Öz

Prevent study investigates the sexism and the variables affecting it by using “Ambivalent Sexism Theory” with the purpose of looking at the contribution of Media, as a gender configurator, through media. 192 undergraduate students (117 females, 75 males;) were recruited Ambivalent Sexism Inventory including hostile -benevolent sexism. Findings show that occupation of father has a statistically significant difference in terms of hostile sexism, males have more sexist attitudes than females in terms of both benevolent and hostile sexism in gender comparisons, and that gendered attitudes are influenced by the long-term residence. The obtained findings have been discussed in terms of compatibility and contradictions with the body of literature, and together with contribution of that findings, some limitations of them have been pointed out.

Anahtar Kelimeler

Sexism, Ambivalent Sexism Theory, Gender Difference, Covert Sexism, Subtle Sexism, Mass Media.

Kaynakça

• Arslan, A. (2004). Medyanın Birey, Toplum ve Kültür Üzerine Etkisi, Journal of Human Sience, Vol 1, No:1, 1-12.
• Baudrillard, J. (1997), Tüketim Toplumu (Çev. Hazal Deliceçaylı – Ferda Keskin), Ayrıntı, İstanbul.
• Brant, C.R., Mynatt, C.R., Doherty, M.E. (1999), Judgments About Sexism.A Policy Capturing Approach, Sex Roles, 41(5-6), 347-374.
• Burt, K.B., Scott, J. (2002), Parent and Adolescent Gender Role Attitudes in 1990s Great Bratian, Sex Roles, 46(7-8), 239-245.
• Capaldi, N., Mill J.S. (2004), A Biography, England:Cambridge University Press.
• Crandall, C., Martinez, R. (1996), Culture, Ideology and Attitudes, Personality and Social Psychology Bulletin, 22(11), 1165-1176.
• Crane, 2003: 32 Keane, John (1998), Şiddetin Son Yüzyılı (Çev. Bülent Peker), Ankara: Dost Yayınları.
• Cüceloğlu, D. (2017), Geliştiren Anne Baba, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Donovan, J. (2005), Feminist Teori (Çev. Aksu Bora vd.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dökmen, Z.Y (2015), Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Dulin, A.M. (2007), A Lesson on Social Role Theory:An Example of Human Behavior in the Social Environment Theory, Advanced in Social Work, Vol. 8, No:1, 104- 112.
• Ecevit, Y, (2011), Feminist Bilincin Gelişimi ve Türkiye’de Feminist Hareket Tarihi, Yıldız Ecevit, Nadide Karkıner içinde, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, 2-29, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, No:2307.
• Ekehammar, B., Akrami, N., Araya, T., (2000), Development and Validation of Swedish Classical and Modern Sexism Scales, Scandinavian Journal of Psychology, 41(4), 307-314.
• Gencel, M., Binark, M. (2000), Medya ve Cinsiyetçilik, Ankara: Kadın Sorunlarını Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Glick, P., Fiske, S. T. (1996), The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating Hostile and Benevolent Sexism, Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491- 512.
• Glick, P., Fiske, S. T. (1997), Hostile and Benevolent Sexism Measuring Ambivalent Sexist Attitudes toward Women, Psychology of Women Quartely, 21, 119-135.
• Glick, P. ve Fiske, S. T. (2001,. Ambivalent Sexism, Advances in Experimental Social Psychology, 70, 115-188.
• Gök, M. (2016), Kadına Yönelik Şiddetin Kuramsal Temelleri ve Çözüm Önerileri, Turkish Studies, International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish and Turkic, Volume 11/2, Winter,.451-472.
• Güler, N. (2014), İletişim, Toplumsal Cinsiyet ve İdeoloji, Journal of Yaşar University, Cilt 9, Sayı 34, 6023-6043.
• Gültekin, M. (2014), “Bilimsel Araştırmalarda Kadın-Erkek Farklılıkları”, Aile Akademisi Derneği,http://turkiyeaileplatformu.com/wpcontent/uploads/2014/07/ arastirma_kadin_erkek_farkliliklari.pdf, Erişim Tarihi, 28.11.2017.
• Hartmann, H. (2006), Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği, çev. Gülşad Aygen, İstanbul: Agora.
• İmançer, D., İmançer, A. (2002), Televizyon Reklamlarında Kadın Sunumuna Özgü Klişeler, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Ankara.
• Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D. (1992), Family and Socialization in Turkey, J. L. Roopnarine, D. B. Carter içinde Annual Advances in Applied Developmental Psychology,. Parent-Child Socialization in Diverse Cultures, Vol. 5, 75-88.
• Keane, J.(1998), Şiddetin Son Yüzyılı, Çev. Bülent Peker, Ankara:Dost Yayınları.
• Keskin, F. (2014), Politik İletişim Sözlüğü, Ankara: İmge Kitapevi.
• Keskin, F., Ulusan, A. (2016), Kadının Toplumsal İnşasına Yönelik Kuramsal Yaklaşımlara Dair Bir Değerlendirme, Akdeniz İletişim Dergisi, Sayı 26, 48-69.
• Kulik, L. (2004), Predicting Gender-Role Attitudes Among Mothers and Their Adolescent Daughters in Israel, Affilia, 19(4), 437-449.
• Kuzlak, A., Çuvaş, B., Sakallı-Uğurlu, N.(2017), Anne Babaların Eğitim Düzeyi ve Mesleki Statüleri ve Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyetçiliği ve Muhafazakarlığı Arasındaki İlişki, Nesne Psikoloji Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, Volume 5, İssue 9,.89-107.
• Leaper, C., Friedman, C. K. (2007), The Socialization of Gender J. Grusec ve P. Hastings içinde, The Handbook of Socialization: Theory and Research:561–587, New York: Guilford.
• Madsen, D. (2000), Feminist Thought: A Comprehensive İntroduction, London: Routledge.
• Marshall, G. (1998), Sosyoloji Sözlüğü, (çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mıchel, A. (1995), Feminizm, çev. Şirin Tekeli, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Montanes, P., DE Lemus, S., Bohner, G., Megías, J. L., Moya, M., Garcia-Retamero, R. (2012), Intergenerational Transmission of Benevolent Sexism from Mothers to Daughters and its Relation to Daughters’ Academic Performance and Goals, Sex Roles, 66(7-8), 468-478.
• Oskay, Ü. (2014), XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri, Ankara: İnkilap Yayınevi.
• Özbudun, Sibel(2007) Küreselleşme, Kadın ve Yeni Ataerki, Ütopya ,Ankara
• Plumwood, V. (2004), Feminizm ve Doğaya Hükmetmek (Çev. B. Ertuğ), İstanbul: Metis.
• Polat, A. (2016), AKP’ nin Muhafazakar Demokrasi Söylemi ve Kadının Toplumsal İnşaası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ronai, C.R., Zsembik, B.A., Feagin, J.R. (1997), Living with Everyday Sexism in the Third Millennium, London/New York: Routledge.
• Sabancıoğulları, S.,Kelleci, M..,Doğan, S.,Gölbaşı, Z. (2007), Entegre Eğitim Programında Öğrenim Gören Hemşirelik Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeylerinin Yıllara Göre İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(2), 1-6.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2002),”Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikoloji Yazıları, 17 (49), 47-58.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2003), “Cinsiyetçilik: Kadınlara ve Erkeklere İlişkin Tutumlar ve Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Kuramı”, Türk Psikoloji Yazıları, 6 (11-12), 1-20.
• Sevim, A. (2005), Feminizm, İstanbul, İnsan Yayınları.
• Şimşek, L. (2000), Günümüz Basınında Kadınlar, İstanbul: Alt Kitap.
• Tenenbaum, H. R.., Leaper, C. (2002), Are Parents’ Gender Schemas Rel ated to Their
• Children’s Gender-Related Cognitions? A Meta-Analysis, Developmental Psychology, 38(4), 615.
• Thomsen, B. V. (2008), Son Sömürge: Kadınlar, (Çev. Yıldız T. Türkan), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tomlinson, J. (1999), Küreselleşme ve Kültür, Çev: A.Eker, İstanbul:Ayrıntı. Türk-İŞ (Haziran 2018) http://www.turkis.org.tr/HAZIRAN-2018-ACLIK-ve- YOKSULLUK-SINIRI-d60736, Erişim tarihi, 24.07.2018.
• United Nations Development Programme (UNDP) (2016), Human development report 2015: Human Development For Everyone. Erişim tarihi: 14 Nisan 2018, http:// hdr.undp.org/sites/default/files/2015_human_development_report.pdf.
• Watkıns, S. A., Rueda, M., Rodrıguez, M. (1996), Çizgilerle Feminizm: Yeni Başlayanlar İçin, Çev. Erol Selkirk, İstanbul:Milliyet.
• World Economic Forum (2017) The Global Gender Gap Report 2017. Erişim Tarihi 14 Nisan 2018, https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2017.
• Yıldırmaz, Y. (2008) Ütopyanın Kadınları, Kadınların Ütopyası, İstanbul:Sel.
• Yılmaz, E. (1990) Kadınlık Arzuları ve Çağrışımları, Birikim, Mart.
• Zeyneloğlu, S. (2008), Ankara’ da Hemşirelik Eğitimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zoonen, Van L. (1997), Medyaya Feminist Yaklaşımlar, (Der. S. İrvan) Medya Kültür Siyaset, Ankara:Ark Yayınları.