Annan Planı Referandumu Sürecinde Rauf Denktaş’ın Ötekileştirilmesi: Yeni Düzen Gazetesi Örneği

Yıl 2016, Sayı: 42, 298 - 321, 22.07.2016

Ümmü Bayraktar

Öz

24 Nisan 2004’te gerçekleştirilen Annan Planı Referendumu, Kıbrıs’ın siyasal yapısında ve Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin atılan adımlar üzerinde etkisi halen süren önemli izdüşümler oluşturmuştur. Bu süreçte, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (K.K.T.C), Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Türkiye ve Yunanistan’da farklı siyasi anlayışların iktidara gelmesi, Kıbrıs sorunu ile ilgili gelişmelerin seyrini de etkilemiş, K.K.T.C ve Türkiye’de bir iç politika anlaşmazlığı niteliği kazanmıştır. Türkiye’de AK Parti iktidarı, K.K.T.C’de Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) ve Demokrat Parti koalisyonu, Türk tarafının Kıbrıs politikasını şekillendiren belirleyici etken olmuştur. Türkiye’deki iktidar ve uluslararası konjonktürün dinamiklerine göre değişiklik gösteren Rauf Denktaş ve Ankara ilişkileri, AK Parti dönemine kadar çoğu zaman Ankara’nın tam desteğiyle ilerlemiş; Kıbrıs meselesi, Türkiye dış politikasında ‘milli dava’ olarak ele alınmıştır. Kıbrıs siyasetinin milli dava ekseninden kaydığı iddia edilen dönemde Kuzey Kıbrıs’ta statükoyu temsil eden ve kendi ifadesiyle ‘çözümsüzlük çözümdür’ siyasetiyle; Kıbrıs’ta Türk milliyetçiliğinin sözcülüğünü yapan Rauf Denktaş, muhalif kesim için ‘öteki’ olmuş, referandum sürecinde plana hayır diyen tarafta olması nedeniyle, evet diyen taraflarca dışlanmış ve geçmişten beri uzlaşmayı reddeden taraf olduğu gerekçesiyle de sürekli eleştirilmiştir. Araştırma konusunun odaklandığı dönemde siyasi iktidarın büyük ortağı CTP’nin yayın organı ve yüksek tirajlı gazetelerden biri olması, çözümden yana, statükoya muhalif sol basını temsil etmesi nedeniyle seçilen Yeni Düzen gazetesi’nde referandum tarihini de içine alan Nisan 2004 sayısında, Kıbrıs Türk toplumunda medya-siyasi güç ilişkileri çerçevesinde haber metinlerinde Annan Planı’nın nasıl temsil edildiği, bu plana ‘evet’ ve ‘hayır’ın nasıl anlamlandırıldığı ve meşrulaştırma dayanaklarıyla hakim toplumsal anlamların nasıl kurulduğu, kimlik kurguları üzerinden Rauf Denktaş’ın ‘ötekileştirilmesi’yle yaratılan algı değişiklikleri ve kamuoyunu yönlendirme biçimleri nitel ve nicel içerik analizi yöntemleri uygulanarak ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Annan Planı ve Referandumu, Rauf Denktaş, Ötekileştirme, Kıbrıslılık, Türk Milliyetçiliği, Yeni Düzen Gazetesi

Marginalization of Rauf Denktaş In Annan Plan Referandum Period: Yeni Duzen Newspaper Example

Öz

The Annan Plan Referandum on 24 April 2004, created important projections on the political structure of Cyprus and steps towards the solution with still on-going impact. Within that period, different political understandings had acceded in the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus, Turkey and Greece with an impact on the developments of Cyprus issue and an internal political conflict had legitimized in Cyprus and Turkey. AK Party government in Turkey, and the coalition of Republican Turkish Party (CTP) and Democrat Party were the determinant factor in shaping the Cyprus policy of the Turkish side. The relations between Rauf Denktaş and Ankara changing on the basis of the dynamics of power in Turkey and international conjuncture had proceed with the full support of Ankara until the AK Party term; the Cyprus issue has been considered as ‘national cause’ in the Turkish foreign policies. During the claims of deviation from the national cause axis, Rauf Denktaş, represented the status quo in North Cyprus as the spokesperson of Turkish nationalism with his own words ‘no solution is solution’ was ‘marginalized’ by the opponent group and being one of among supporting ‘no’ during the referendum period, alienated by the ‘yes’ parties and constantly criticized with the justification being a party refusing the reconciliation from the past. Upon the selection of Yeni Düzen Newspaper- the media organ of CTP, the major partner of political power of time as the subject of research, one of the newspapers with high circulation representing the left wings press opposed to the status quo and supporter of settlement, this study discusses the perception changes and public leading styles created by the “marginalization” of Rauf Denktaş with qualitative and quantitave analysis methods assessing April 2004 issue covering the referendum date that how the Annan Plan was represented in news reports within the framework of media-political power relations in Turkish Cypriot community, meaning of ‘yes’ and ‘no’ and establishment of dominant social meanings with the basis of legalization, identity construct.

Anahtar Kelimeler

Annan Plan and Referandum, Rauf Denktaş, Marginalization, Cypriotism, Turkish Nationalism, Yeni Düzen Newspaper

Kaynakça

• Bayraktar, A., Ümmü. (2015). Kıbrıs Sorunu Çözüm Sürecinde Annan Planı ve Referandumu’nun K.K.T.C ve Kıbrıs Rum Basınındaki Stratejik Sunumunun Analizi. Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi. (8).
• Çağlayan, P. (2013). Kıbrıs’taki Milliyetçiliklerin Düşünsel Kökenleri ve Tarihsel Gelişimi (1878-2004). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Denktaş, R. (2004). Milli Vizyon. İstanbul: Akdeniz Haber Ajansı Yayınları.
• Dursun, Ç. (2004). İslamcı Basında Kemalizm Karşıtlığının Kurulması Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi. Çiler Dursun (der.). Ankara: Elips Kitap.
• Durur, K., E. (2011). Kuzey Kıbrıs Türk Basınında Milliyetçilik Söylemi (Referandum Süreci), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erol, H. (2015). Bir Siyaset Adamı Olarak Rauf Denktaş’ın Fikirleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (18).
• Kızılyürek, N. (2011). Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kütük, Z. (2005). Kıbrıs Adası’nın Türkiye İçin Stratejik Önemi. Uluslar arası Çatışma Alanları ve Türkiye’nin Güvenliği. Gamze Güngörmüş Kona (der.). İstanbul: IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık.
• Özkaleli, U. (2011). Annan Planı Öncesinde Kıbrıslı Türklerin Değişen Kimlik Algısı’, ‘Kıbrıs’ta Kimlik ve Değişim Post Annan Sürecinde Ada. Hasgüler Mehmet – Özkaleli Murat (der.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tuncer, H. (2005). Kıbrıs Sarmalı Nasıl Bir Çözüm?. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Ünlü, C. (1981). Kıbrıs’ta Basın Olayı (1878-1981). Ankara: Basın Yayın Genel Müdürlüğü Yayınları.