The Announcement of the Second Constitutional Monarchy in Mecmua-i Ahbar

Yıl 2023, Sayı: 62, 133 - 147, 01.07.2023

Hülya Eraslan

https://doi.org/10.47998/ikad.1268182

Öz

Abstract

This study examines how Mecmua-i Ahbar (1884–1914), the publication organ of the Ottoman Armenian Catholic community, handled the proclamation of the Constitutional Monarchy and the developments after it in the first weeks. The Kanun-ı Esasi, which came into force for the first time in 1876, was suspended due to the Ottoman-Russian War (1877–1878) until the 23rd of July 1908; during this time, the existence of the Ottoman constitution was forgotten. During this time, the rules of the reign of Abdulhamid II will apply. Mecmua-i Ahbar, with its news and columns, did not have any vital problems with the government of Abdulhamid, as it complied with the rules of the press regulation throughout its publication life. Stating that it plays a unifying role within the Armenian Catholic community, the newspaper closely followed national and international political, economic, and religious developments for its readers both in Istanbul and Anatolia. Mecmua-i Ahbar, which has a privileged place in the Ottoman bureaucracy, has written in a multidimensional way what the re-declaration of freedom meant for the Ottoman society and specifically for the Ottoman Armenian and Armenian Catholic communities. Although the Second Constitutional Monarchy was examined through many national newspapers published in Turkish, their analysis of the Ottoman Armenian press is lacking. In the study, descriptive and qualitative design was used for the news and columns of the newspaper.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Armenian Community, Armenian Catholic Community, Mecmua-i Ahbar, Kanun-ı Esasi, Second Constitutional Monarchy.

Mecmua-i Ahbar’da İkinci Meşrutiyet’in İlanı

Öz

Özet

Bu çalışmanın konusu Osmanlı Ermeni Katolik cemaatinin yayın organı olan Mecmua-i Ahbar (1884-1914) gazetesinin II. Meşrutiyet’in ilanını ve sonrasında yaşanan gelişmeleri ilk haftalarda nasıl ele aldığının incelenmesidir. 1876 yılında ilk defa yürürlüğe giren Kanun-ı Esasi, Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878) nedeniyle askıya alınacak 23 Temmuz 1908 tarihine kadar Osmanlı anayasasının varlığı unutulacak ve otuz yılı aşkın bir süre II. Abdülhamit devrinin kuralları geçerli olacaktır. Mecmua-i Ahbar, haber ve köşe yazılarıyla yayın hayatı boyunca matbuat nizamnamesinin kurallarına uyduğu için bir sorun yaşamamıştır. Ermeni Katolik cemaati içerisinde birleştirici bir rol üstlendiğini dile getiren gazete hem İstanbul’daki hem de Anadolu’daki okuyucuları için ulusal ve uluslararası siyasi, ekonomik, dini gelişmeleri yakından takip etmiştir. Osmanlı bürokrasisinde ayrıcalıklı bir yere sahip olan Ermeni Katolik cemaatinin sözcüsü olan Mecmua-i Ahbar, hürriyetin yeniden ilanının Osmanlı toplumu ile Osmanlı Ermeni ve Ermeni Katolik toplumu için ne anlama geldiğini çok yönlü ele almıştır. II. Meşrutiyetin ilanı, dönemin Türkçe yayın yapan pek çok ulusal gazetesi üzerinden incelenmesine rağmen Osmanlı Ermeni basını ile ilgili araştırmalar eksiktir. Çalışmada gazetenin haber ve köşe yazıları için betimleyici ve niteliksel tasarımdan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Ermeni Basını, Ermeni Katolik Cemaati, Mecmua-i Ahbar, İkinci Meşrutiyet, Kanun-I Esasi.

Kaynakça

• Artinian, V. (2004). Osmanlı Devleti’nde Ermeni Anayasası’nın doğuşu 1839-1863 ( Z. Kılıç, Çev.). Aras Yayıncılık.
• Dadyan, S. (2011). Osmanlı’da Ermeni aristokrasisi. Everest.
• Eldem, E. (2007). 26 Ağustos 1896 banka vakası ve 1896 Ermeni olayları. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar. 5, 113-146.
• Eraslan, H. (2016). Osmanlı Bankası baskınının (1896) Osmanlı Ermeni basınında ele Alınışı [Yayımlanmamış doktora tezi.] Gazi Üniversitesi.
• Eraslan, H., & Eryılmaz, D. (2022). Ceride-i Havadis’in Ermeni harfleriyle Türkçe baskısı. Erciyes İletişim Dergisi.9(2), 931-949.
• Ergut, F. (2009). II. Meşrutiyet’i yeniden düşünmek. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• İskit, S. R. (1939). Türkiye’de matbuat rejimleri. Matbuat Umum Müdürlüğü.
• Koloğlu, O. (2005). 1908 Basın patlaması. Bas-Haş Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Kılıç, D. (2012). Osmanlı Ermenileri arasında dini ve siyasi mücadeleler. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Kiskira, K. P. (1999). Yüzyılın çokuluslu İstanbul’unda Amerikan misyonerleri. İçinde Stathis, P. (Editör). 19. Yüzyıl İstanbul’unda gayrimüslimler. (ss. 70-84). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Matossian, M. K. & Villa, S. H. (2006). Anlatılar ve fotoğraflarla 1914 öncesi Ermeni köy hayatı (A. Yılmaz, Çev.). Aras Yayıncılık.
• Mildanoğlu, Z. (2014). Ermenice süreli yayınlar 1794-2000. Aras Yayıncılık.
• Paboudjian P. B. & Kevorkian, R. H. (2012). 1915 Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler. Aras Yayıncılık.
• Pamukciyan, K. (2002). Ermeni harfli Türkçe metinler. Aras Yayıncılık.
• Pamukciyan, K. (2003). Biyografileriyle Ermeniler. Aras Yayıncılık.
• Seyfeli, C. (2005). İstanbul Ermeni Patrikliği. Aziz Andaç Yayınları.
• Sonyel, S. (2009). Osmanlı Ermenileri büyük güçler diplomasisinin kurbanları. Remzi Kitapevi.
• Stepanyan, H. A. (2005). Ermeni harfi Türkçe kitaplar ve süreli yayınlar bibliyografyası (1727-1968). Turkuaz . Şahin, G. (2008). Osmanlı Devleti’nde Katolik Ermeniler Sivaslı Mihitar ve mihitaristler. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Թեոդիկ (2007). Ամենուն տարեցուցը 1910. Amerikan Library of the Calouste Gulbenkian Foundation.
• Topuz, H. (1996). 100 Soruda başlangıçtan bugüne Türk basın tarihi: davalar, hapisler,saldırılar, faili meçhul cinayetler ve holdingler. Gerçek Yayınevi.
• Yalman, A. (1970). Yakın tarihte gördüklerim ve geçirdiklerim cilt:1 (1888-1918). Yenilik Basımevi.
• Yalman, A. (2018). Modern Türkiye’nin gelişim sürecinde basın 1831-1913. İş Bankası Yayınları.
• Kaynakça-Gazete
• Gazetamızın 25inci sene-i devriyesi (1908, 25 Haziran). Mecmua-i. Ahbar
• Meclis-i Mebusan’ın içtiması (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Kanun-ı Esasi ve yevm-ı mahsus-ı Osmanyan (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Evropa ve Kanun-ı Esasi-i Osmani (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Afv-ı umumi-i şahane (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Ormanyan Patrik (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Matbuat hürriyeti (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Yeğbayr menk enk (1908, 29 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Şehr-i ayin-i milli (1908, 29 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• Hamd olsun biz de istifade ediyoruz (1908, 1 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• Ermeni Katolik cemaati (1908, 8 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• Patrik-i sabık Ormanyan (1908, 8 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• Biraz da fiilen iş görelim (1908, 8 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• Usul-ı meşruta (1908, 12 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• (1908, 25 Haziran). Mecmua-i. Ahbar.
• (1908, 25 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• (1908, 29 Temmuz). Mecmua-i Ahbar.
• (1908, 1 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• (1908, 8 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.
• (1908, 12 Ağustos). Mecmua-i Ahbar.