Güveniyorum O Halde Korkuyorum: Sosyal Medyaya Güvenin ve Kullanıcı Teyitlerinin COVID-19 Korkusuna Etkisi

Yıl 2023, Sayı: 63, 1 - 16, 28.09.2023

Çağdaş Ümit Yazgan

https://doi.org/10.47998/ikad.1129036

Öz

COVID-19 pandemisinde, vaka ve ölüm oranları, virüsün tanımlanamayan özellikleri, tedavi ve salgının ne zaman sonlanacağı konusundaki belirsizlik, yeni dalgaların başlayacağına yönelik endişeler medyada salgın kapsamındaki bilgi akışına ilgiyi artırmıştır. Bu dönemde özellikle sosyal medya, bireylerin günlük hayatında ortaya çıkan boşlukları, her zamankinden daha fazla doldurmaya başlamıştır. Bu bağlamda sosyal medyada yayılan haber, bilgi ve içeriklerin COVID-19 korkusunu yoğunlaştırdığına yönelik tartışmalar önem kazanmaya başlamıştır. Bu araştırma, pandemi sürecinde sosyal medyaya güven ve teyit davranışları ile COVID-19 korkusu arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Araştırma dijitalleşme sürecine yönelik farkındalığı ve sosyal medyaya katılım düzeyi yüksek olan üniversite gençliği ile yürütülmüştür. Nicel araştırma yöntemi kapsamında survey deseni ile tasarlanan araştırmanın örneklemini 757 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Veriler tanıtıcı bilgi formu, “COVID-19 Korkusu Ölçeği”, “Sosyal Medya Haberlerine Güven ve Kullanıcı Teyit Alışkanlıkları Ölçeği” olmak üzere üç bölümden oluşan online anket aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada sonuç olarak kadın öğrencilerin COVID-19 korku düzeylerinin, erkek öğrencilere kıyasla anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kurumsal sosyal medya paylaşımlarına güvenin, COVID-19 korkusunun toplam varyansını açıklamada çok güçlü bir yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre kurumsal sosyal medya paylaşımlarına yönelik güven, COVID-19 korkusunun %86’sını açıklamaktadır. Bu çerçevede, kamuoyunu ilgilendiren toplumsal düzeydeki riskler kapsamında kurumsal sosyal medya paylaşımlarına yönelik güvenin, bireyin en temel duygularından korkuyu yoğunlaştırdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Güven, Teyit, COVID-19 Korkusu, Sosyal Medya, Korku, Bilgi Kirliliği

I Trust, Therefore I Fear: The Effect of Verification Behaviours and Trust in Social Media on the Fear of COVID-19

Öz

During the COVID-19 pandemic, the case and death rates, the unidentified characteristics of the virus, the uncertainty about the treatment and when the pandemic will end, and the concerns about the beginning of new waves have increased the interest in the information flow within the scope of the pandemic in the media. In this process, especially social media has started to fill the gaps in the daily life of individuals more than ever before. Discussions that the news, information, and content spread on social media intensify the fear of COVID-19 have come to the fore. This research focuses on the relationship between trust and verification behaviors in social media and the fear of COVID-19 during the pandemic. The research was conducted with university youth who have a high level of awareness of the digitalization process and participation in social media. The sample of this research, which was designed with a survey design within the scope of the quantitative research method, consists of 757 university students. The data were obtained through an online questionnaire consisting of three parts: the introductory information form, the “Fear of COVID-19 Scale”, the “Trust in Social Media News and User Verification Scale”. As a result of the study, it was determined that the fear of COVID-19 among female students was significantly higher than that of male students. It has been determined that trust in corporate social media posts is a very strong predictor of the total variance of fear of COVID-19. According to the results of the analysis, trust in corporate social media posts explains 86% of fear of COVID-19. In this context, it can be said that trust in corporate social media posts on social risks that concern the public intensifies fear, which is one of the most basic emotions of the individual.

Anahtar Kelimeler

Trust, Verification, Fear of COVID-19, Social Media, Disinformation

Kaynakça

• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., & Pakpour, A. H. (2020). The fear of COVID-19 scale: development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-9. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8
• Altheide, D. (2016). The media syndrome. Routledge.
• Baines D., & Elliott R. J. R. (2020). Defining misinformation, disinformation and malinformation: An urgent need for clarity during the COVID-19 infodemic. Discussion Paper 20–06. Department of Economics, University of Birmingham. Retrieved June 23, 2020, from ftp://ftp.bham.ac.uk/pub/RePEc/pdf/20-06.pdf.
• Ball-Rokeach, S. J., & DeFleur, M. L. (1976). A dependency model of mass-media effects. Communication Research, 3(1), 3-21. https://doi.org/10.1177/009365027600300101
• Bauman, Z. (2005). Küreselleşme (A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı.
• Bitan, D. T., Grossman-Giron, A., Bloch, Y., Mayer, Y., Shiffman, N., & Mendlovic, S. (2020). Fear of COVID19 scale: Psychometric characteristics, reliability and validity in the Israeli population. Psychiatry Research. Advance online publication, 289, 113100. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113100
• Bode, L., & Vraga, E. K. (2015). In related news, that was wrong: The correction of misinformation through related stories functionality in social media. Journal of Communication, 65(4), 619-638. https://doi.org/10.1111/jcom.12166
• Bozkanat, E. (2021). Koronavirüs salgınında medya kullanımı: Küresel raporlar üzerinden bir derleme. Etkileşim, (7), 216-234. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2021.7.125
• Bozkurt, S., Güz, N., Meral, P. S., & Durmaz, Y. (2021). Corona günlerinde geleneksel medya ve yeni medya üzerine bir araştırma. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1), 3-15. https://doi.org/10.29228/mekcad.1
• Bozkurt, V. (2000). Gözetim toplumu ve internet: Özel yaşamın sonu mu? Birikim Dergisi, 136, 69-74.
• Brandtzaeg, P. B., Lüders, M., Spangenberg, J., Rath-Wiggins, L., & Følstad, A. (2016). Emerging journalistic verification practices concerning social media. Journalism Practice, 10(3), 323-342. https://doi.org/10.1080/17512786.2015.1020331
• Carr, D. J., Barnidge, M., Lee, B. G., & Tsang, S. J. (2014). Cynics and skeptics: Evaluating the credibility of mainstream and citizen journalism. Journalism & Mass Communication Quarterly, 91(3), 452-470. https://doi.org/10.1080/17512786.2015.1020331
• Castells, M. (2013). Ağ toplumunun yükselişienformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Çömlekçi, M. F. (2019). Hakikat-Ötesi dönemde medyaya güven: uluslararası raporlar üzerinden bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2019 (49), 107-121. https://dergipark.org.tr/en/pub/ikad/issue/69411/992328
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Sosyal medya haberlerine güven ve kullanıcı teyit alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (30), 55-77. https://doi.org/10.16878/gsuilet.518697
• Dalgard, O. S., Dowrick, C., Lehtinen, V., Vazquez-Barquero, J. L., Casey, P., Wilkinson, G., Ayuso-Mateos, J. L., Page, H., Dunn,G., & ODIN group. (2006). Negative life events, social support and gender difference in depression. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 41(6), 444-451. https://doi.org/10.1007/s00127-006-0051-5
• Dereli, M. D. (2021). Nostalji, mit ve gerçeklik sarkacında salgını anlamlandırma: Dini toplulukların çevrimiçi anlatılarının söylemsel analizi. İçinde F. Karaarslan, & S. Doğan (Editörler), Rutin ve Hayret: Bir İmkân ve İmtihan Olarak Pandemi (ss.169-210). Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Edelman (2012). Edelman Trust Barometer: Global report https://www.slideshare.net/EdelmanInsights/2012-edelman-trustbarometer-global-dec
• Edelman. (2019). Edelman Trust Barometer: Global report https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2019-02/2019_Edelman_Trust_Barometer_Global_Report.pdf
• Eken, M. (2021). Pandemi sürecinde işlevsel bir araç olarak internet: Görünüş ile gerçeklik arasında etkileşimli yaşam deneyimi. İçinde F. Karaarslan, & S. Doğan (Editörler), Rutin ve Hayret: Bir İmkân ve İmtihan Olarak Pandemi (ss.149-168). Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Fletcher, R., & Park, S. (2017). The impact of trust in the news media on online news consumption and participation. Digital Journalism, 5(10), 1281-1299. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1279979
• Furedi, F. (2014). Korku kültürü: Risk almamanın riskleri (B. Yıldırım, Trans.). Ayrıntı. (Original work published 1997)
• Garfin, D. R., Silver, R. C., & Holman, E. A. (2020). The novel coronavirus (COVID-2019) outbreak: Amplification of public health consequences by media exposure. Health Psychology, 39(5), 355-357. https://doi.org/10.1037/hea0000875
• Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M., & Signorielli, N. (1986). Living with television: The dynamics of the cultivation process. In J. Bryant & D. Zillman (Eds.), Perspectives on media effects (pp. 17-40). Lawrence Erlbaum Associates. https://web.asc.upenn.edu/gerbner/Asset.aspx?assetID=424
• Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity. Polity Press.
• Haktanir, A., Seki, T., & Dilmaç, B. (2020). Adaptation and evaluation of Turkish version of the fear of COVID-19 scale. Death Studies, 1-9. https://doi.org/10.1080/07481187.2020.1773026
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu (S. Savran, Çev.). Metis.
• Karadağ, G. & Ayten, A. (2020). A Comparative study of verificatıon/fact-checking organizations in Turkey: Dogrulukpayi.com and Teyit.org. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(29) , 483-501. https://doi.org/10.12981/mahder.673262
• Kavaklı, N. (2019). Yalan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları. Erciyes İletişim Dergisi. 6(1), 663-682. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.453398
• Kim, A., Moravec, P. L., & Dennis, A. R. (2019). Combating fake news on social media with source ratings: The effects of user and expert reputation ratings. Journal of Management Information Systems, 36(3), 931-968. https://doi.org/10.1080/07421222.2019.1628921
• Laato, S., Islam, A. K. M., Islam, M. N., & Whelan, E. (2020). Why do people share misinformation during the COVID-19 pandemic? arXiv preprint arXiv:2004.09600. https://doi.org/10.1080/0960085X.2020.1770632
• Lin, C. Y., Broström, A., Griffiths, M. D., & Pakpour, A. H. (2020). Investigating mediated effects of fear of COVID-19 and COVID-19 misunderstanding in the association between problematic social media use, psychological distress, and insomnia. Internet Interventions, 21, 100345. https://doi.org/10.1016/j.invent.2020.100345
• Lister, M., Dovey, J., Giddings, S., Grant, I., & Kelly, K. (2009). New media: A critical introduction. Routledge.
• Mancini, F., Gragnani, A., Orazi, F., & Pietrangeli, M. G. (1999). Obsessions and compulsions: normative data on the Padua Inventory from an Italian non-clinical adolescent sample. Behaviour Research and Therapy, 37(10), 919-925. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(98)00195-8
• Mertens, G., Gerritsen, L., Duijndam, S., Salemink, E., & Engelhard, I. M. (2020). Fear of the coronavirus (COVID-19): Predictors in an online study conducted in March 2020. Journal of Anxiety Disorders, 102258. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2020.102258
• Metzger, M. J., Flanagin, A. J., Eyal, K., Lemus, D. R., & McCann, R. M. (2003). Credibility for the 21st century: Integrating perspectives on source, message, and media credibility in the contemporary media environment. Annals of the International Communication Association, 27(1), 293-335. https://doi.org/10.1080/23808985.2003.11679029
• Metzger, M. J., Flanagin, A. J., & Medders, R. B. (2010). Social and heuristic approaches to credibility evaluation online. Journal of Communication, 60(3), 413-439. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2010.01488.x
• Nalçaoğlu, H. (2020). Attitudes towards Social Media (White Paper). (1-7). İstanbul Bilgi Üniversitesi & İnsani Gelişme Vakfı. https://ingev.org/raporlar/Attitudes_Towards_Social_Media_23042020.pdf
• Olatunji, B. O., Sawchuk, C. N., Arrindell, W. A., & Lohr, J. M. (2005). Disgust sensitivity as a mediator of the sex differences in contamination fears. Personality and Individual Differences, 38(3), 713–722. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.05.025
• Pakkan, Ş. (2021). İnfodemik dünya: Sağlık habercilerinin pandemi sürecinde infodemiye ilişkin tespit ve önerileri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2021 (55), 56-79. https://doi.org/10.47998/ikad.975745
• Polit, D.F., & Beck, C.T. (2010). Essentials of nursing research: Appraising evidence for nursing practice. Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.
• Sakib, N., Bhuiyan, A. I., Hossain, S., Al Mamun, F., Hosen, I., Abdullah, A. H., Sarker, M.A., Mohuiddin, M. S., Rayhan, I, Hossain M., Sikder, M.T., Gozal, D., Muhit, M. Islam, M. S., Griffiths, M. D., Pakpour, A. H. & Mamun, M. A (2020). Psychometric validation of the Bangla Fear of COVID-19 Scale: Confirmatory factor analysis and Rasch analysis. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00289-x
• Shu, K., Wang, S., & Liu, H. (2017). Exploiting tri-relationship for fake news detection. arXiv preprint arXiv:1712.07709, 8.
• Sterrett, D., Malato, D., Benz, J., Kantor, L., Tompson, T., Rosenstiel, T., Sonderman, J., & Loker, K. (2019). Who Shared It?: Deciding What News to Trust on Social Media. Digital Journalism, 7(6), 783-801. https://doi.org/10.1080/21670811.2019.1623702
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. California State University.
• Tokgöz, O. (1981). Temel gazetecilik. Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Turcotte, J., York, C., Irving, J., Scholl, R. M., & Pingree, R. J. (2015). News recommendations from social media opinion leaders: Effects on media trust and information seeking. Journal of Computer Mediated Communication, 20(5), 520-535. https://doi.org/10.1111/jcc4.12127
• Türkiye Bilimler Akademisi [TÜBA]. (2020). COVID-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. http://www.tuba.gov.tr/files/yayinlar/raporlar/COVID-19%20Raporu-revize.pdf
• Ünal, R., & Çiçeklioğlu, A. Ş. (2022). Fake news pandemic: Fake news and false information about Covid-19 and an analysis on factchecking from Turkey in sample teyit.org. Erciyes İletişim Dergisi, 9(1)117-143. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1001922
• Van den Bulck, J., & Custers, K. (2009). Television exposure is related to fear of avian flu, an Ecological Study across 23 member states of the European Union. The European Journal of Public Health, 19(4), 370–374. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckp061
• We are Social. (2020). Special reports digital around the world in April 2020. https://wearesocial.com/blog/2020/04/digital-around-the-world-in-april-2020
• Williams, A. E. (2012). Trust or bust?: Questioning the relationship between media trust and news attention. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 56(1), 116-131. https://doi.org/10.1080/08838151.2011.651186
• World Health Organization [WHO]. (2020). Infodemic management-infodemiology. https://www.who.int/teams/risk-communication/infodemic-management
• Yanatma, S. (2017). Reuters Institute Digital News Report 2017: Turkey Supplementary Report. Reuters Institute for the Study of Journalism. https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/our-research/very-polarised-news-media-and-high-level-distrust-news-turkey
• Yazgan, Ç. Ü. (2022). Investigation of the relationship between online privacy concerns and Internet addiction among university students. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-77. https://doi.org/10.47951/mediad.1090414
• Yıldırım, O., & İpek, İ. (2020). Yeni koronavirüs salgını dolayısıyla gündeme gelen sosyal izolasyon ve gönüllü karantina döneminde internet ve sosyal medya kullanımı. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2022 (52), 69-94. https://doi.org/10.47998/ikad.788255