Authorship and Related Rights in Cinematographic Works

Yıl 2023, Sayı: 63, 116 - 130, 28.09.2023

Merve Ergüney

https://doi.org/10.47998/ikad.1241903

Öz

Abstract

The aim of this study is to evaluate the problems and deficiencies in the legislation in terms of outhorship and related rights in cinema together with the problems that arise in practice and to offer solutions. Documentary scanning method was used in the study. In this context, an evaluation has been made by examining the Law on Intellectual and Artistic Works No. 5846, some judicial decisions on the subject. Some of the results obtained in the study are as follows: Until 12.06.1995, the producer of a movie can only earn copyright income for 20 years, while it is foreseen that the producer can earn income for 70 years from the date of publicity of the movie with the amendment made in Law on Intellectual and Artistic Works No. 5846. Therefore, with the extension of the protection period to 70 years, producers continue to earn 50 more years of copyright income, while other people who have intellectual work in the movie work, such as directors, scriptwriters, composer of original music, in terms of movie works that were started or created before 12.06.1995. cannot obtain. This situation needs to be eliminated. In addition, the regulation on related rights in Article 80 of the Law on Intellectual and Artistic Works No. 5846 causes confusion regarding the concepts of related rights and neighboring rights, making it difficult to understand the provision of law. Therefore, this provision needs to be clarified.

Keywords: cinematographic work, neighbouring rights, outhorship, performer, related rights.

Anahtar Kelimeler

Bağlantılı haklar, eser sahipliği, icracı sanatçı, sinema eseri, komşu haklar.

Sinema Eserlerinde Eser Sahipliği ve Bağlantılı Hak Sahipliği

Öz

ÖZ

Bu çalışmanın amacı sinemada eser sahipliği ve bağlantılı hak sahipliği konusunda mevzuat bakımından ortaya çıkan sorun ve eksiklikleri pratikte ortaya çıkan sorunlarla beraber değerlendirmek ve çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada belgesel tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun, konuyla ilgili bazı yargı kararlarının incelenmesi ile bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlardan bazıları şunlardır: 12.06.1995 tarihine kadar bir sinema eserinin yapımcısı ancak 20 yıl süre ile sinema eserinden dolayı telif hakkı geliri elde edebilmekte iken, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda yapılan değişiklik ile yapımcının, filmin aleniyet tarihinden itibaren 70 yıl süre ile gelir elde edebileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla koruma süresinin 70 yıla çıkarılmasıyla yapımcılar 50 yıl daha fazla telif hakkı geliri elde etmeye devam ederken 12.06.1995 tarihinden önce yapımına başlanan veya meydana getirilen sinema eserleri bakımından yönetmen, senaryo yazarı, özgün müzik bestecisi gibi sinema eserinde fikrî emeği olan diğer kişiler telif hakkı geliri elde edememektedir. Söz konusu hüküm gereği ortaya çıkan durumun ortadan kaldırılması gerekmektedir. Ayrıca Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 80. maddesinde bağlantılı haklara yönelik düzenleme, bağlantılı haklar ve komşu haklar kavramlarına yönelik karışıklığa yol açtığı için kanun hükmünün anlaşılmasını güçleştirmektedir. Dolayıysa bu hükmün anlaşılır hale getirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Bağlantılı haklar, eser sahipliği, icracı sanatçı, sinema eseri, komşu haklar.

Anahtar Kelimeler

Bağlantılı haklar, eser sahipliği, icracı sanatçı, sinema eseri, komşu haklar.

Kaynakça

• Akkayan Yıldırım, A. (2001). 4630 Sayılı kanun değişikliği ve gelişmeler ışığında “sinema eseri” ve “sinema eser sahipliği”. İçinde A. Kendigelen (Editör), Ticaret Hukuku, Medeni Usul Hukuku, İcra ve İflas Hukuku (Prof. Dr.. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı) (C. 1, ss. 1-45). Beta Yayıncılık.
• Akyüz, B. (2009). Müzik eseri ve müzik eseri sahibinin mali hakları ile korunması [Yüksek Lisans Tezi]. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atasoy, E. (2013). Birlikte eser sahipliği kavramı, türlerinin birbirleri ile olan benzerlikleri ve farklılıkları. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2, 29-56.
• Ateş, M. (2012). Fikrî hukukta eser sahipliği. Adalet Yayınevi.
• Ateş, M. (2019, Ocak 22). Senarist ne zamandan beri sinema eserinin sahibidir? https://fikrimulkiyet.com. https://fikrimulkiyet.com/senarist-ne-zamandan-beri-sinema-eserinin-sahibidir/
• Ateş, M. (2020a). Manevî hakların eser sahibinin ölümünden sonra kullanılması: Fsek madde 19 üzerine bir tedkik. İstanbul Hukuk Mecmuası, 78(3), 1279-1322.
• Ateş, M. (2020b). Sahibi ölen fikir ve sanat eseri üzerindeki malî hakların mirasçılara intikali. Ticaret ve Fikrî Mülkiyet Hukuku Dergisi, 6(1), 44-59.
• Bayamlıoğlu, E. (2013). Eser sahibi hakları ve rekabet politikası ekseninde spor yayınları. On İki Levha Yayıncılık.
• Cebe, R. & Suçin, H. (2014). Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun kısa tarihçesi ve eser üreticileri açısından önemi. Rast Müzikoloji Dergisi, 2(1), 120-127. https://doi.org/10.12975/rastmd.2014.02.01.00024
• Çınar, Ö. (2002). Fikri hukuk açısından eser sahibinin hakları ve korunması [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirel, C. (2016). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 10. maddesi bağlamında birden fazla eser sahibi tarafından meydana getirilen eserler ve eser sahipleri birliği [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deniz, K. (2022). Ernst Eduard Hirsch. İçinde Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ernst-eduard-hirsch/
• Eğrikar, Ö. (2021, Eylül 11). Mahkeme mirasçıları haklı buldu: Sinan Çetin, Kemal Sunal’ın ailesine tazminat ödeyecek. Hürriyet Kelebek. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/magazin/sinan-cetin-imzali-propagandayi-kemal-sunalin-ailesi-kazandi-41892391
• Eldeniz, G. (2008). Eser sahipliğinden doğan hakların miras yoluyla intikali. TBB Dergisi, 9, 103-121.
• Erel, Ş. N. (2009). Türk fikir ve sanat hukuku: mevzuat eklidir (3. bası). Yetkin.
• Güneş, İ. (2012). FSEK’te yer alan icracı hakları ve uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), 169-181.
• Güvenç, Ö., & Karaca, A. (2017). Yayımcının planı çerçevesinde eser meydana getirilmesi (tbk m. 501) hâlinde eser üzerindeki hak sahipliği sorunu. Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 66(1), 117-156.
• Hirsch, E. (1950). Bern Sözleşmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 130-145. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000166
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Küçükkaya, H. G. (2013). Sinema eserlerinde eser sahiplerinin ve icracı sanatçıların mali haklarına ilişkin güncel sorunlar ve çözüm öneriler. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(Özel Sayı), 1931-1955.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2020). Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin Bern Sözleşmesi. www.telifhaklari.gov.tr. https://www.telifhaklari.gov.tr/Edebiyat-Ve-Sanat-Eserlerinin-Korunmasina-Iliskin-Bern-Sozlesmesi
• Merdivan, F. (2014). Manevi hakların eser sahibinin ölümünden sonra kullanılması ve yakınların dava hakkı (konuyla ilgili Yargıtay kararlarının değerlendirilmesi). Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, 15(1), 93-144.
• Merdivan, F. (2019). 12.06.1995 Tarihinden önce yapımına başlanan sinema eserinde rol alan icracı sanatçılar ile sinema eser sahibi sayılan yapımcı haklarının birlikte kullanımı ve Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 05.04.2016 Gün ve E. 2015/6889, K. 2016/3668 sayılı kararının değerlendirilmesi. Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, 21(1), 17-46.
• Piroğlu, Ü. (2005). Sinema eserlerinden doğan telif hakları. Sekans: Sinema Kültürü Dergisi, 3, 59-60.
• Piroğlu, Ü. (2014). FSEK 19. maddeyle ilgili son Yargıtay kararlarının analizi. Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, 15(1), 147-164.
• Samandı, R. (2019). Türk fikir ve sanat hukukunda eser ve eser sahibi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarmaşık, J. (1995). Radyo ve televizyon yayıncılığında telif hakları ve komşu hakların korunması. Marmara İletişim Dergisi, 9, 161-172.
• Suluk, C. (2004). Yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu telif hakları ve korsanlıkla mücadele. Hayat Yayıncılık.
• Suluk, C., & Orhan, A. (2005). Uygulamalı fikri mülkiyet hukuku, genel esaslar fikir ve sanat eserleri (C. 2).
• Şahin, A. (2010). Fikrî hukukta eser sahibinin pay ve takip hakkı. İçinde T. Memiş (Editör), Fikrî Mülkiyet Hukuku Yıllığı (ss. 527-557). 12 Levha Yayınları.
• Telif Hakları Derneği. (2019, Ocak 2). Ünlü senariste Anayasa Mahkemesi’nden kötü haber. www.telifhaklaridernegi.org. https://www.telifhaklaridernegi.org/unlu-senariste-anayasa-mahkemesinden-kotu-haber-y1541.html
• Tosun, Y. (2008). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları [Doktora Tezi]. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tosun, Y. (2018). Sinema eserleri ve eser sahibinin hakları. On İki Levha Yayıncılık.
• Unesco. (1987). Telif Haklarının Temel İlkeleri (Ç. Yıldırım, Çev.). Kültür ve Turizm Bakanlığı Fikir ve Sanat Eserleri Dairesi Başkanlığı Yayını.
• Yılmaztekin, H. K. (2020). Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca eser sahipliği ve hak sahipliği ile bunların tecavüz davaları bağlamında davacı sıfatına etkileri. Adalet Dergisi, 65, 499-557.