Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Yayımlanan Dergiler Envanteri: 1923-1938

Yıl 2023, Sayı: 65, 98 - 134, 23.12.2023

Zeynep Berre Özçelik Damlapınar

https://doi.org/10.47998/ikad.1322533

Öz

Dergilerin düşünce hayatının şekillenmesinde önemli bir rolü olduğu açıktır. Bununla birlikte dergiler, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel tarihin incelenmesinde birinci dereceden kaynak olmaları bakımından da önemli bir anahtar işlevi görürler. Bu bakımdan mevcut çalışmada 1923-1938 arası dönemde aktif faaliyet gösteren dergilere dair kısa bilgi verildikten sonra, dergiler dijitalleşme süreci açısından değerlendirilmiştir. Bu eksende dergilere dijital ortamlardan ulaşılıp ulaşılamayacağı ve nereden ne kadarına ulaşılabileceği incelenmiştir. Envanter çalışması kapsamında ortaya çıkan, belirlenen zaman aralığında faal olan toplam 425 derginin 202’sinin herhangi bir sayısına dijital ortamda erişmenin
mümkün olmadığıdır. Geriye kalan 223 derginin 177’si ise az ya da çok kısmen dijitalleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Envanter, Erken Cumhuriyet Dönemi Dergiciliği, Dijitalleşme, Türk Düşüncesi, Bibliyografya

Inventory of Magazines Published During the Creation of the Republic in Türkiye: 1923-1938

Öz

There is no doubt that magazines play significant role in formation of the intellectual life. Moreover, as primary sources, magazines also play a key role in the study of political, economic, social, and cultural history. In this regard, this study aims first to give information about magazines that periodically published between 1923 and 1938 and then to evaluate magazines in terms of digitalization. Therefore, the access to the magazines and the limits of the access have been analyzed in this study. After the inventorial study it was found that none of the issues of 202 out of 425 magazines are digitally accessible. 177 journals of the remaining 223 are also partially accessible as digital data. Consequently, it is observed that all copies of only 46 periodicals from the given period are digitally accessible.

Anahtar Kelimeler

Inventory, Magazine Publishing in the Early Republic, Digitalization, Turkish Thought, Bibliography.

Kaynakça

• Adalet dergisi arşivi. (2023, Nisan 14) https://adaletdergisi.adalet.gov.tr/arsiv.html
• Albayrak, N. (1993). Dârülfünun edebiyat fakültesi mecmuası. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 8 içinde. (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/darulfunun-edebiyat-fakultesi-mecmuasi
• Apaydın, D. & Özakman, İ. (2019). Erken cumhuriyet döneminde macerası kısa süren edebiyat dergileri. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3(1), 14-30.
• Arabacı, C., Ayhan, B., Demirsoy, A. ve Aydın, H. (2009). Konya basın tarihi. Palet Yayınları
• Atabay, M. (2015). Türk basın tarihi 1831’den günümüze Türk basını gazeteler ve gazeteciler. Paradigma Akademi Yayınları.
• Avcı, M. G. & Kıran, E. (2021). Cumhuriyet modernleşmesinde bir halkevi dergisi: batı yolu. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (3), 2179-2205.
• Aydınlık (1921) arşivi. (2023, Nisan 17) https://www.tustav.org/sureli-yayinlar-arsivi/aydinlik-1921/
• Bayrak, M. O. (1994). Türkiye’de gazeteler ve dergiler sözlüğü (1831-1993). Küll Yayınları.
• Belleten arşivi. (2023, Nisan 17) https://belleten.gov.tr/arsiv
• Cankaya, M. (2013). Cumhuriyet döneminde tarım alet ve makineleri teknolojileri, demir çelik üretim teknolojileri ve demir yolu teknolojilerine kısa bir bakış. Dört Öge, (3), 139-164.
• Darülfünun ilahiyat fakültesi mecmuası arşivi. (2023, Nisan 17) https://katalog.idp.org.tr/dergiler/10/darulfunun-ilahiyat-fakultesi-mecmuasi
• Digitization project translatio - Ottoman/Turkish periodicals. (2023, Nisan 17) https://digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de/ulbbnioa/topic/view/3085789
• Dijital Kütüphane Sistemi (DKS) Kataloğu. (2023, Nisan 17) https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr
• Dirin, İ. (2009). Kültür - sanat - edebiyat - tiyatro musiki ve folklor dergileri (1929-1990). Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, (1), 223-283.
• Doğan, M. C. (2008). Yücel dergisinin fikrî ve edebî tahlili. Gazi Türkiyat, 1(3), 97-115.
• Doğan, M. C. (2016). 1930’lu ve 1940’lı yıllarda dergicilik ve hareket dergisinin konumu. Arıcan, M. K., Orçan M. & Kala M. E. (Editörler) 40 Yıl Sonra Nurettin Topçu “Nurettin Topçu bize bugün ne söyler?” (ss. 282-289) Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Doğan, M. C. (2019). Cumhuriyet dönemi: edebiyat dergileri. Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 4 (ss.482-515) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Doğan, M.C. (2013). Hümanist bir kültür projesi: insan dergisi. Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Duman, H. (2000). Osmanlı-Türk süreli yayınları ve gazeteleri (1828-1928) Cilt I, II, III. Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı
• Duymaz, A. (2022). Küçük mecmua yazıları. Ötüken Neşriyat.
• Efe, A. (2009). Sebîlürreşâd, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 36 içinde. (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/sebilurresad
• Ertan, T. F. (2011). Bir düşünce dergisi olarak kadro. Özdemir, Ç., Yüksel, G. (Editörler) Türkiye’de Düşünce Dergiciliği (ss. 59-70) Gazi Üniversitesi Rektörlüğü.
• Gümüşoğlu, F. (2011). Cumhuriyet ideolojisinin dergisi ülkü (1932-1950). Özdemir, Ç., Yüksel, G. (Editörler) Türkiye’de Düşünce Dergiciliği (ss. 29-57) Gazi Üniversitesi Rektörlüğü.
• Güngör Ergan, N. (2011). Türkiye’de düşünce dergiciliği: iş ve düşünce mecmuası. Özdemir, Ç., Yüksel, G. (Editörler) Türkiye’de Düşünce Dergiciliği (ss. 71-86) Gazi Üniversitesi Rektörlüğü
• Güz, N. (1995). Tek parti ideolojisinin yayın organları halkevleri dergileri (1932-1950). Bilge Yapım İletişim Dizisi Hakkı Tarık Us koleksiyonu. (2023, Nisan 25) http://www.tufs.ac.jp/common/fs/asw/tur/htu/list1.html
• Halk bilimi sanal kütüphanesi süreli yayınlar. (2023, Nisan 14) http://www.halkbilimi.com/dergi
• Hayat Dergisi Arşivi. (2023, Nisan 17) https://www.gastearsivi.com/gazete/hayat/
• Huyugüzel, Ö. F. (1996). Fikir hareketleri. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 13 içinde (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/fikir-hareketleri
• İBB Kütüphaneleri Kataloğu. (2023, Nisan 17) https://katalog.ibb.gov.tr/yordam/
• İnan S. (2004). Denizli Halkevi dergisi: İnanç (1937-1946). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 83-87.
• İnuğur, N. (1992). Türk basın tarihi. Gazeteciler Cemiyeti
• Kitaplık Hakkında. (2023, Nisan 17) https://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/tr/Kitaplik/Hakkinda/Kitaplik-Hakkinda/100
• Kocaoğlu, B. Ayın Tarihi Mecmuası, Atatürk Ansiklopedisi, (2023, Nisan 13) https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ayin-tarihi-mecmuasi/
• Koç, D. (2020). Öcü geçmiş, yüceltilen bugün ve umutlu gelecek: Türk Kadın Yolu Dergisi’nde siyasi söylem. TAD, 39 (67), 585-609.
• Küçük, S. (2015). Erken cumhuriyet dönemi bilim dergilerinin vizyon ve misyonları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (31), 346-357.
• Küçük, S. (2022). Osmanlı basınının mühendislik mirası. International Academic Social Resources Journal, 7 (37), 568-581.
• Milli Kütüphane Başkanlığı Dijital Kütüphane Sistemi. (2023, Nisan 17) https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/account/register
• Okay, C. (2006). Eski harfli çocuk dergileri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4 (7), 511-518.
• Özcan, Ö. (2011). Türk düşünce hayatında Türk Yurdu. Özdemir, Ç., Yüksel, G. (Editörler.) Türkiye’de Düşünce Dergiciliği (ss.3-27) Gazi Üniversitesi Rektörlüğü
• Özer, A. (1991). Türk mizah dergileri ve karikatür sanatındaki değişmeler. Kurgu, 9 (1), 217-233.
• Peltekoğlu, F. (2014). Dergiciliğin gelişimi ve Türkiye'de kadın dergileri. Marmara İletişim Dergisi 9(9), 113-140.
• Sarıkaya, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında yayınlanan çocuk dergilerindeki “akıl oyunları” örnekleri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(13), 9-28.
• Seçkin, M. (2014). Afyonkarahisar’da Nur dergisindeki edebi yazıların incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Celal Bayar Üniversitesi
• Şakiroğlu, M. H. (1983). Cumhuriyet tarihimizde süreli yayınlara kısa bir bakış ıı. tarih dergileri ve Belleten. BELLETEN, 47(188), 1207-1222.
• Şenel, C. (2011). Tanzimat’tan günümüze felsefe dergileri: açıklamalı ve seçme bir bibliyografya denemesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 433-488.
• Topuz, Hıfzı. (1973). 100 soruda Türk basın tarihi. Gerçek Yayınevi.
• Topuz, Hıfzı. (2011). II. Mahmut’tan holdinglere Türk basın tarihi. Remzi Kitabevi.
• Tuluk, Ö. İ. (2009). Cumhuriyet dönemi mimarlık dergileri ve mimarlık tarihi yazıları bibliyografyası. Türkiye Araştırmaları, Literatür Dergisi, 7(13), 485-556.
• Tuncer, H. (2012). Türk Yurdu. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 41 içinde. (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/turk-yurdu
• Uçman, A. (1988). Ağaç. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 1 içinde. (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/agac--dergi
• Ünalın, Ç. (2009). Mimar ve mühendisler tarafından II. Meşrutiyet döneminde İstanbul’da yayımlanmış iki dergi: Génie Civil Ottoman (1910) ve Zetschrift Für Technik und Industrie in der Türkei (1916). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 10, 59-96.
• Yapar Gönenç, A. (2006). Türkiye’de ve Fransa’da dergicilik ve kadın dergileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Yaşar, H. (2016). Halkevi dergiciliğine bir örnek: Sinop halkevi dergisi Dıranaz. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 97-114.
• Yavuz, H. (1993). Cerîde-i Adliyye. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 7 içinde. (2022, Kasım 21) https://islamansiklopedisi.org.tr/ceride-i-adliyye