İkna Edici Görsel İletişim ve Etik: Sigara Karşıtı Kamu Spotlarının Analizi

Yıl 2023, Sayı: 65, 199 - 222, 23.12.2023

Bayram Oğuz Aydın

https://doi.org/10.47998/ikad.1355062

Öz

Sigara karşıtı kamu spotlarında ikna edici mantıksal kanıtlar eşliğinde duygusal çağrılar kullanılarak tutum ve davranışlar üzerinde bir etki oluşturulmak istenmektedir. Bu ikna edici iletişim sürecinde görsel mesajlar dikkatleri kolayca çekme, duyguları aktarma, karmaşık bilgileri sunma, hikâyeler anlatma, akılda kalabilme özellikleri ile sıklıkla kullanılmaktadır. İlgili alan yazında ikna edici iletişimin etik gerekçelerini oluşturabilecek ve iletişim uygulayıcılarına kavramsal ve sistematik yaklaşımlar sunan çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmada sigara karşıtı kamu spotlarının etik açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için Yeşilay ile Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğüne ait web sitelerinde bulunan sigara karşıtı on altı kamu spotu içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonuçları incelenen sigara karşıtı kamu spotlarında çoğunlukla etik ilkelerin karşılandığını ortaya koymuştur. Etik ilkelerin saygı duyma ve sosyal sorumluluk prensiplerinde tamamen karşılandığı görülürken doğruluk, özgünlük ve eşitlik prensiplerinde kısmen karşılandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

ikna, Görsel İletişim, Etik, Kamu spotu, Sigara

Persuasive Visual Communication and Ethics: Analysis of Anti-Smoking Public Service

Öz

In anti-smoking public service ads, emotional appeals accompanied by persuasive logical evidence are used to influence attitudes and behaviors. In this persuasive communication process, visual messages are often used with the features of attracting attention easily, conveying emotions, presenting complex information, telling stories and being memorable. In the relevant literature, there are studies that can create ethical justifications for persuasive communication and provide conceptual and systematic approaches for communication practitioners. This study aims to analyze anti-smoking public service announcements from an ethical perspective. To achieve this aim, sixteen anti-smoking public service announcements on the websites of the Green Crescent and the General Directorate of Health Promotion of the Ministry of Healthwere were subjected to content analysis. The results of the study revealed that ethical principles were mostly met in the anti-smoking public service announcements. While the ethical principles of respect and social responsibility were fully met, the principles of truthfulness, authenticity and equality were partially met.

Anahtar Kelimeler

Persuasion, Visual Communication, Ethics, Public Service, Cigarette

Kaynakça

• Akova, S. (2017). “Sigarayı bırak, hayatı bırakma’’ sloganlı kamu spotları örneklemlerinin alımlama analizi yöntemi ile incelenmesi. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 15-36.
• Arğın, E. (2020). Yasal düzenlemelerin ve kamu spotlarının sigara bağımlıları üzerindeki etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 1289-1314. https://doi.org/10.15869/itobiad.681989
• Ataşcı, N., & Canöz, K. (2019). Televizyonda yayınlanan kamu spotlarının halkı bilgilendirmedeki yeri ve önemi: Konya örneğinde ampirik bir çalışma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), Article 19. https://doi.org/10.33692/avrasyad.628310
• Baha, A., Ogan, N., & Akpınar, E. (2018). Tıp fakültesi öğrencilerinde nikotin bağımlılığının ve kamu spotu reklamlarına olan tutumlarının değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 45-50.
• Baker, S. (1999). Five baselines for justification in persuasion. Journal of Mass Media Ethics, 14(2), 69-81. https://doi.org/10.1207/S15327728JMME1402_1
• Baker, S., & Martinson, D. L. (2001). The TARES test: Five principles for ethical persuasion. Journal of Mass Media Ethics, 16(2-3), 148-175.
• Becerikli, S. Y. (2013). Sağlık iletişimi çalışmalarında alımlama analizinin kullanımı: odak grup çalışması yoluyla kamu kampanyaları ve reklam metinlerine ilişkin çapraz bir okuma pratiği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 43, 163-177. https://doi.org/10.17064/iüifhd.61880
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknik ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
• Bi̇lgüç, B. (2016). Türkiye’de kamu spotu oluşum süreci ve yayın politikaları. İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(1), Article 1.
• Cropanzano, R., Goldman, B., & Folger, R. (2005). Self-interest: Defining and understanding a human motive. Journal of Organizational Behavior, 26(8), 985-991. https://doi.org/10.1002/job.353
• Doğu Öztürk, İ. (2020). Sağlık iletişiminde kamu spotu kullanımı: sigara karşıtı kamu spotlarını kültürel göstergelerle okumak. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(1), 170-189. https://doi.org/10.21547/jss.578515
• Elbek, O., Kilinc, O., Aytemur, Z. A., Akyildiz, L., Uyanusta Kucuk, C., Ozge, C., Saglam, L., Bostan, P., & Dagli, E. (2015). Tobacco control in Turkey. Turkish Thoracic Journal/Türk Toraks Dergisi, 16(3), 141-150. https://doi.org/10.5152/ttd.2014.3898
• Emiroğlu, P. Ş., Taneri, P. E., Yapa, A. B., Göksal, E., Çakır, R., & İrgıl, E. (2014). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde sigara içme prevalansı ve etkileyen etmenler ile sigara yasağına karşı düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 40(2), 57-61.
• Fidan, M., & Yetiş, A. (2018). Sağlık iletişiminde algı: kamu spotları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 159-178. https://doi.org/10.18094/josc.428224
• Geray, H. (2014). İletişim alanından örneklerle toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş. Umuttepe Yayınları.
• İnce, M., & Koçak, M. C. (2018). Sigarayı bırakmada, kitle iletişim araçlarında yer alan kamu spotlarının etkisi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 1-11.
• Jordan, L. (2021). Techniques of visual persuasion: Create powerful images that motivate. New Riders, Voices that Matter.
• Jowett, G. S., & O’Donnell, V. (2012). Propaganda & persuasion (5th ed). SAGE.
• Kimpell, J. L. (2015). Republican civic virtue, enlightened self-interest and Tocqueville. European Journal of Political Theory, 14(3), 345-367. https://doi.org/10.1177/1474885114546139
• Korsgaard, C. M. (1996). Creating the kingdom of ends. Cambridge University Press.
• Künüçen, H. H. (1988). Kitle iletişim araçlarında kamu spotları (Televizyonda yayımlanan kamu spotlarının içerik çözümlemesi) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Lee, S. T., & Cheng, I.-H. (2010). Assessing the TARES as an ethical model for antismoking ads. Journal of Health Communication, 15(1), 55-75. https://doi.org/10.1080/10810730903460542
• Lester, P. M. (1995). Visual communication ımages with messages. Wadsworth Publishing Company.
• Mills, H. (2000). Artful persuasion: How to command attention, change minds, and influence people. AMACOM.
• O’Shaughnessy, J., & O’Shaughnessy, N. J. (2004). Persuasion in advertising (1st ed). Routledge.
• Özer, D., & Özüpek, M. N. (2018). Sigara karşıtı kamu spotlarının bireyler üzerindeki etkisinin nörogörüntüleme yöntemiyle tespit edilmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 183-215. https://doi.org/10.26466/opus.412027
• Öztürk, İ. D. (2020). Sağlık iletişiminde kamu spotu kullanımı: Sigara Karşıtı kamu spotlarını kültürel göstergelerle okumak. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(1), 170-189. https://doi.org/10.21547/jss.578515
• Page, J. T., & Duffy, M. (2022). Visual communication: Insights and strategies. Wiley Blackwell.
• Palazzi, M., & Starcher, G. (1997). Corporate social responsibility and business success. European Bahá’í Business Forum.
• RTÜK. (2012). Kamu Spotları Yönergesi. https://www.rtuk.gov.tr/kamu-spotlari-yonergesi/3795
• Samyeli Canpolat, G. (2019). Sigara kullanan ve sigara kullanmayı bırakmış bireylerin sigaraya karşı tutumlarının değişmesinde kamu spotlarının etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Staub, E. (1978). Positive social behavior and morality: I. Social and personal influences. Academic Press.
• Suh, T. (1999). Visual persuasion. Communication Research Trends, 19(3), 3-18.
• Şeker, M., & Tiryaki, S. (2016). Sigara ile ilgili kamu spotlarında moral panik etkisi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 223-241.
• Şen, Ş. (2018). Bir sosyal pazarlama aracı olarak kamu spotlarına yönelik tutumun davranışsal etkileri: Sigara bırakma kamu spotu Kırşehir ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Tanyıldızı, N. İ., & Acar, H. M. (2019). Sigara bağımlılığıyla mücadelede kamu spotlarının kullanımı: Sigarayı bırak hayatı bırakma kamu spotlarının göstergebilimsel çözümlemesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 151-162. https://doi.org/10.18506/anemon.454131
• Thompson, P. (1998). Persuading Aristotle. Allen&Unwin.
• Tilley, E. (2005). The ethics pyramid: Making ethics unavoidable in the public relations process. Journal of Mass Media Ethics, 20(4), 305-320. https://doi.org/10.1207/s15327728jmme2004_6
• Vearrier, L. (2020). Enlightened self-interest in altruism (ESIA). Hec Forum, 32(2), 147-161. https://doi.org/10.1007/s10730-020-09406-8
• Yaman, F., & Göçkan, İ. (2015). Kamu spotu reklamlarının sigara kullanıcıları üzerindeki etkisi: Afyonkarahisar ilinde bir uygulama. KAÜ İİBF Dergisi, 6(11).
• Yıldırım, G. (2018). İkna odaklı halkla ilişkiler yazarlığı. Beta.