Dijitalleşen Dünyada Yapay Zekâ ve Yabancılaşma: Her(2013) ve Ex Machina(2014) Filmlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Sayı: 69, 177 - 193, 18.03.2025

Asli Elif Vural , Mehmet Toplu

https://doi.org/10.47998/ikad.1567034

Öz

İnternet teknolojisi ve teknolojik aygıtların icadı, öznelerin pek çok şeyi hızlı bir şekilde üretmesini ve tüketmesini olanaklı hale getirmektedir. Teknolojik gelişmeler ve paralelinde kapitalizmle birlikte ortaya çıkan hızlı değişim ve dönüşüm, bireysel ve toplumsal düzlemde yabancılaşmayı da beraberinde getirmektedir. Teknoloji, gündelik yaşam pratiklerinden sanata varana dek, birçok noktada öznelerin ve toplumların merkezinde yer almaktadır. Diğer iletişim alanlarında olduğu gibi, sinema da bu değişimlerden etkilenmekte ve dijital teknolojilerin yoğun olarak kullanıldığı bir sanat haline gelmektedir. Sinemada yaşanan dijital değişimler ve yapay zekâ teknolojilerinin kullanımı, filmlerin teknik oluşum aşamalarından içeriğine değin üretim sürecinin bütün boyutlarını etkilemektedir. Çalışma, teknolojik gelişmelerle meydana gelen kültürel değişimi ve bunun sinemaya yansımalarını, “Her (Spike Jonze, 2013)” ve “Ex Machina (Alex Garland, 2014)” filmleri üzerinden analizini konu almaktadır. Çalışmanın kuramsal zemini, yabancılaşma kavramı çerçevesinde temellendirilmektedir. Çalışmanın yönteminde ise doküman analizi kullanılmaktadır. Yabancılaşma kavramı ve dijital teknoloji ilişkisi çalışmada, Her(Aşk, 2013) ve Ex Machina (2014) filmleri üzerinden karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Yabancılaşma, Sinema, Her, Ex Machina.

Artificial Intelligence and Alienation in the Digitalized World: Evaluation of Her, Ex Machina Films

Öz

The invention of internet technology and technological devices makes it possible for subjects to produce and consume many things quickly. Technological developments and the rapid change and transformations that occur in parallel with capitalism lead to alienation at the individual and social levels. From everyday life practices art, technology is at the center of subjects and societies at many points. As in other fields of communication, cinema is also affected by these changes and is becoming an art in which digital technologies are used extensively. Digital changes in cinema and the use of artificial intelligence technologies affect all aspects of the production process, from the technical stages of film creation to its content.The study analyzes the cultural change that occurs with technological developments and its reflection on cinema through the films “Her (2013)” and “Ex Machina (2014)”. The theoretical ground of the study is based on the concept of alienation. The method of the study is based on documentary analysis. The concept of alienation and digital technology are related in the study. The films Her (Love, 2013) and Ex Machina (2014) are analyzed comparatively.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Alienation, Cinema, Her And Ex Machine.

Kaynakça

• Bazin, A. (2011). Sinema nedir? (İ. Şener, Çev.). Doruk yayınları
• Cevizci, A. (2005). Felsefe sözlüğü. Paradigma yayınları.
• Feuerbach, L.(2008). Hıristiyanlığm özü. (O. Özügil Çev.). Say Yayınları
• Foucault, M.(2007). Cinselliğin tarihi. (H. Uğur Tanrıöver Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Fromm, E. (1990). Sağlıklı toplum. (Y. Salman ve Z. Tanrısever, Çev). Payel Yayınevi.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları. ( E. Kuşdil Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (1998). Modernliğin sonuçları. ( E. Kuşdil Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Gödelek, K. (2005). Güç iktidar ilişkisi bağlamında kadına yönelik şiddet. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (15), 97-107.
• Güven, O. Ö. (2014). Gözetim tekniklerinin güç ilişkileri bağlamında dönüşümü ve toplumsal denetim. Atatürk İletişim Dergisi(7), 79-112.
• Hegel, G. W. F. (1986). Tinin görüngübilimi.(A. Yardımlı Çev.) Idea.
• Korsch, K. (2000). Karl Marx marksist kuram ve sınıf hareketi. (M. Okyavuz Çev). Ceren Basın-Yayın.
• Lyon, D. (2013). Gözetim çalışmaları. (A. Toprak Çev.). Kalkedon Yayınları.
• Marx, K. (2011). 1844 El yazmaları. (K. Somer Çev.). Sol yayınları.
• Marx, K. (2013). Yabancılaşma. (K. Somer, A. Kardam, S. Belli, A. Gelen, Y. Fidancı, A. Bilgi, Çev.). (Der. Barışta Erdost Çev.). Sol Yayınları.
• Ollman, B. (2015). Yabancılaşma Marx'ın kapitalist toplumdaki insan anlayışı. (A. Kars Çev). Yordam kitap.
• Ozankaya, Ö. (1991). Ulusal toplumun ve ulusal kültürün kurucu ögeleri. Atatürk Yolu Dergisi (3), 10. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000245.
• Özbuldun. S., Markus, G., Demirer, T. (2008). Ve yabancılaşma… Ütopya Yayınevi.
• Öztürk, S.(2013). Filmlerle iletişim ve yabancılaşma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (44), 143-175. https://doi.org/10.17064/iüifhd.87141
• Schumacher, A., Shin, W. ve Erol, S. (2016). Automation, Digitization and Digitalization and Their İmplications for Manufacturing Processes, Innovation and Sustainability Scientific Conference, Bucharest, Romania.
• Taştan, Ü. (2024). Turing testinin sınırları üzerine felsefi bir inceleme. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. Bahar/sayı:37. s. 325-344. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3732978
• Yavuz, H. (2020). Yapay yaşam sanatı ve yapay zekanın sanatta kullanımı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Zengin, F. (2020). Akıllı makine çağı sinemasına giriş: sinema sanatında yapay zekâ teknolojilerinin kullanımı. İletişim Çalışmaları Dergisi, 6(2), 151-177. https://dergipark.org.tr/tr/pub/icd/issue/59828/792171