Multipl Sklerozlu Bireylerde Kronik Hastalık Yönetiminde 6 Maddelik Öz-Yeterlilik Ölçeği (MS-KHÖYÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, , 963 - 968, 08.10.2023

Nermin Eroğlu , Gamze Temiz

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1245472

Öz

Amaç: Araştırma, multipl sklerozlu bireylerin kronik hastalık yönetiminde 6 maddelik öz- yeterlilik ölçeğinin Türk toplumuna uyarlanması için metodolojik olarak planlandı ve uygulandı.
Gereç ve Yöntem: Araştırma Türkiye MS Derneğine kayıtlı Multipl Sklerozlu bireylerle online anket yöntemi kullanılarak Ocak 2021-Mart 2021 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Kronik Hastalık Yönetiminde 6 Maddelik Öz-Yeterlilik Ölçeği (KHÖYÖ) geçerlik ve güvenirliği için örneklem sayısı madde sayısının 10 katının üzerinde (6 madde) n=104 birey ile gerçekleştirildi, test-tekrar test güvenirliği için 20 hastaya 2 hafta ara ile ölçek tekrar uygulandı.
Bulgular: KHÖYÖ geçerliği, dil geçerliği, yapı geçerliği ve kapsam geçerliği ile değerlendirildi. Güvenirliği iç tutarlılık analizi (Cronbach’s Alpha) 0.95 olarak oldukça yüksek bulundu, madde toplam korelasyonu incelendi ve herhangi bir maddenin ölçekten çıkarılmamasına karar verildi. Test tekrar test sonuçlarına göre tekrarlı ölçümlerin anlamlı farklılık göstermediği ve tekrar testlerin yüksek korelasyona sahip olduğu saptandı.
Sonuç: KHÖYÖ Türk toplumuna uyarlanan geçerli ve güvenilir bir araçtır. Kanıt değerinin arttırılması için farklı gruplarda ve kültürlerde uygulanması önerilir.

Anahtar Kelimeler

kronik hastalık, öz yönetim, geçerlik, güvenirlik, öz etkililik

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

FBU/2020-24

The 6-item Self-Efficacy Scale in the Management of Chronic Disease in Individuals with Multiple Sclerosis (MS-CHOYO): Validity and Reliability Study

Öz

Objective: The research was methodologically planned and applied to adapt the 6-item self-efficacy scale in chronic disease management of individuals with multiple sclerosis to Turkish society.
Material and Method: The research was carried out between January 2021 and March 2021 by using the online questionnaire method with individuals with Multiple Sclerosis registered to the Turkish MS Society. To establish the validity and reliability of the self-efficacy for managing chronic disease six item scale (SEMDC- 6S), the study was carried out with a sample consisting of n=104 individuals, which was more than 10 times the number of items on the scale(six items).For test-retest reliability, the scale was administered to 20 patients twice at a two week interval.
Results: The validity of the SEMDC-6S was evaluated with language validity, construct validity, and content validity. The internal consistency coefficient (Cronbach's Alpha) was 0.95, as which was very high.The item-total correlation was examined, and accordingly, no items were excluded from the scale. According to the test-retest results, it was determined that repeated measurements did not differ significantly, and retests had a high correlation.
Conclusion: The SEMDC-6S, which was adapted to Turkish society, is a valid and reliable tool. We recommend that it should be applied in different groups and cultures to increase its evidence value.

Anahtar Kelimeler

Chronic diseases, self-efficacy, self-managing, validity, reliability, scale, multiple sclerosis.

Proje Numarası

FBU/2020-24

Kaynakça

• Kasper J, Köpke S, Mühlhauser I, Heesen C. Evidence-Based Patient Information About Treatment of Multiple Sclerosis: A Phase One Study on Comprehension and Emotional Responses. PEC J. 2006; 62:56-63.
• Koşar C, Besen D. Kronik Hastalıklarda Hasta Aktifliği: Kavram Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015; 8(1):45-51.
• World Health Organization (WHO). Non communicable diseases progress monitor 2020. 2020a. Erişim linki: https://www.who. int/ publications/i/item/ncd-progress-monitor-2020. (Date of Access:10.10.2021).
• Schulman-Green D, Jaser S, Martin F, Alonzo A, Grey M, McCorkle R, et al. Processes of self-management in chronic illness. J Nurs Scholarsh. 2012; 44(2):136-144.
• Barlow J, Sturt J, Hearns Haw H. Self-management interventions for people with chronic conditions in primary care: Examples from arthritis, asthma and diabetes. Health Education Journal. 2002a; 61:365-378.
• Dufour SP, Graham S, Friesen J, Rosenblat M, Rous C, Richardson J. Physiotherapists supporting self-management through health coaching: a mixed methods program evaluation. Physiother Theory Pract. 2014; 1:1-10.
• Fortin M, Haggerty J, Almirall J, Bouhali T, Sasseville M, Lemieux M. Life style factor sand multimorbidity: a cross sectionalstudy. BMC Public Health. 2014; 14:686.
• Dorstyn D, Black R, Mpofu E, Kneebone I. Utilizingthe ICF to understand depressive symptomology in multiple sclerosis: An exploratory systematic review. Rehabil Psychol. 2017; 62(2):143-64.
• Hodkinson A, Bower P, Grigoroglou C, Zghebi SS, Pinnock H, Kontopantelis E, et al. Self-management interventions to reduce health care use and improve quality of life among patients with asthma: systematic review and network meta-analysis. BMJ. 2020; 18:370:m2521.
• Coster S, Li Y, Norman IJ. Cochrane reviews of educational and self-management interventions to guide nursing practice: A review. Int J Nurs Stud 2020; 110:103, 698.
• van Dongen SI, de Nooijer K, Cramm JM, Francke AL, Oldenmenger WH, Korfage IJ, et al. Self-management of patients with advanced cancer: A systematic review of experiences and attitudes. Palliat Med. 2020; 34(2):160-178.
• Lorig KR, Holman H. Self-management education: history, definition, outcomes, and mechanisms. Ann Behav Med. 2003; 26(1):1-7.
• Miller WR, Lasite S, Ellis RB, Buelow JM. Chronic disease self-management: a hybrid concept analysis. Nurs Outlook. 2014; 63(2):154- 161.
• Grey M, Schulman-Green D, Knafl K, Reynolds N. A revised self and family management frame work. Nurs Outlook. 2015; 63:162-170.
• Ata S, Artan İZ. Ergen Prososyallik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turk J Child Adolesc Ment Health 2021; 28(1):38-44.
• Lorig KR, Sobel, DS, Ritter PL, Laurent, D, Hobbs, M. Effect of a self-management program for patients with chronic disease. Effective Clinical Practice. 2001; 4:256-262.
• Davis LL. “Instrument review: Getting the most from a panel of experts”. Applied Nursing Research. 1992; 5:194-197.
• Güzüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelik Araştırma ve Geliştirme Dergisi. 2003; 1:3-14.
• Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018; 20:251- 264.
• Brown TA. Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. The Guilford Press, New York, USA, 2006.
• Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek gelıştırme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası. 2014; 40:39-49.
• Türkmen E, Badır A, Balcı S, Akkuş Topçu S. Hemşirelik iş indeksi hemşirelik çalışma ortamını değerlendirme ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması: güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2011; 2:5-20.
• Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık 2011.
• Özdamar K. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir, Kaan Kitabevi 2004.
• Gruber-Baldini AL, Velozo C, Romero S, Shulman LM. Validation of the PROMIS® measures of self-efficacy for managing chronic conditions. Qual Life Res, 2017; 26(7):1915–1924.
• Aslan A, Kırık AM. Sosyal paylaşım ağlarında konum belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Öneri. 2013; 10:223-231.
• Tekeş B, Hasta D. Özgecilik ölçeği: geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Nesne Psikoloji Dergisi (NPD), 2015; 3(6):3-6.
• Schumacker RE, Lomax RG. A beginner's guide to structural equation modeling. New Jersey: Taylor & Francis; 2004;1-8.
• Waltz CF, Strcikland OL, Lenz ER. Measurement in nursing and health research. New York: Springer Publishing Company. 2010; 176-8.
• Wang J, Wang X. Structural Equation Modeling: Applications Using Mplus: methods and applications. West Susex: John Wiley&Sons. 2012; 5-9.
• Tabachnick BG, Fidel LS. Using Multivariate Statistics. Pearson Education Inc. Boston 2007.