Farklı Spor Branşlarıyla Uğraşan Sporcularda Beslenme Durumu, Diyet Kalitesi ve Besinsel Ergojenik Destek Kullanımlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2023, , 955 - 962, 08.10.2023

Merve Şeyda Karaçil Ermumcu , Derya Saçlı

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1257486

Öz

Amaç: Bu çalışmada farklı spor branşlarıyla uğraşan sporcularda beslenme durumu, diyet kalitesi ve besinsel ergojenik destek kullanımlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Bu çalışma farklı spor dallarıyla ilgilenen 125 sporcuda yürütülmüştür. Sporcuların genel ve demografik özellikleri, besinsel ergojenik destek kullanımı ile besinsel ergojenik destek ürünlerine yönelik tutumları sorgulanmıştır. Antropometrik ölçümleri ve 24 saatlik besin tüketim kaydı alınmıştır. Sporcuların diyet kalitesinin değerlendirilmesinde Sağlıklı Yeme İndeksi-2015 kullanılmıştır.
Bulgular: Sporcuların yaş ortalaması 21.1±3.51 yıldır. Sporcular sırasıyla takım (%64,0), dövüş (%20,8), dayanıklılık (%10,4) ve kuvvet (%4,8) sporlarını tercih etmektedir. Sporcuların üçte biri (%36,0) besinsel ergojenik destek kullanmaktadır. Sporcularda en çok tercih edilen besinsel ergojenik destek ürünleri sırasıyla sporcu içecekleri (%19,2), proteinli süt/yoğurt (%17,6), sporcu barları (%12,8), kreatindir (%11,2). Takım sporlarında yer alan sporcuların günlük ortalama toplam enerji, posa ve karbonhidrat alım miktarları, kuvvet sporlarıyla ilgilenenlerin protein alım miktarı ve dövüş sporuyla ilgilenenlerin yağ alım miktarları en yüksek bulunmuştur (p>0,05). Sporcuların sadece %2’sinin diyet kalitesinin iyi olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Sporcuların branşlarına özgü bireysel düzeyde yeterli, dengeli ve diyet kalitesi yüksek ve gerektiğinde besinsel ergojenik destek ürünün de eklendiği beslenme programlarının düzenlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sporcu beslenmesi, Besinsel ergojenik yardım, Beslenme durumu, Diyet kalitesi

Evaluation of Nutritional Status, Diet Quality and Use of Nutritional Ergogenic Aids in Athletes in Different Sports Branches

Öz

Objective: It was aimed in this study to evaluate the nutritional status, diet quality and nutritional ergogenic aids usage of athletes in different sports branches.
Material and Method: This study was performed on 125 athletes. The general and demographic characteristics, nutritional ergogenic aids usage and attitudes towards usage were questioned. Anthropometric measurements and 24 hour food consumption recall of the athletes were recorded. The Healthy Eating Index-2015 was used to determine the diet quality of the athletes.
Results: The mean age of the athletes was 21.10±3.5 years. Athletes preferred types of sports related to the team (64.0%), fighting (20.8%), endurance (10.4%) and strength (4.8%) branches, respectively. One-third of the athletes (36.0%) use nutritional ergogenic aids. The most preferred nutritional ergogenic aids were sports drinks (19.2%), protein-added milk/yogurt (17.6%), sports bars (12.8%), creatine (11.2%). The daily mean total energy, fibre, and carbohydrate intake in team sports, total protein in strength sports, and total fat in combat sports were the highest (p>0.05). Only 2% of them had good diet quality.
Conclusion: It is necessary to advise nutritional programs specific to the sports branches of the athletes, which are sufficient, balanced, and high in diet quality at the individual level and in which nutritional ergogenic aids are added when necessary.

Anahtar Kelimeler

Sport nutrition, nutritional ergogenic aid, nutrition status, diet quality.

Kaynakça

• Kreider RB, Kalman DS, Antonio J, Ziegenfuss TN, Wildman R, Collins R, et al. International Society of Sports Nutrition position stand: safety and efficacy of creatine supplementation in exercise, sport, and medicine. J Int Soc Sports Nutr. 2017;14:18.
• Çelik ÖM, Dağdeviren N. Evaluation of diet quality using the Healthy Eating Index in college athletes. Gazi Sağlık Bilim. Derg. 2022;7(1):89- 138.
• Lynch H, Johnston C, Wharton C. Plant-Based Diets: Considerations for environmental impact, protein quality, and exercise performance. Nutrients. 2018;10(12):1841.
• Bayram HM, Öztürkcan SA. Sporcularda ergojenik destekler. Türkiye Klinikleri J Health Sci. 2020;5(3):641-652.
• Stecker RA, Harty PS, Jagim AR, Candow DG, Kerksick CM. Timing of ergogenic aids and micronutrients on muscle and exercise performance. J Int Soc Sports Nutr. 2019;16(1):37.
• Burke L, Desbrow B, Minehan M. Dietary supplements and nutritional ergogenic aids in sport. Clinical Sports Nutrition. New York: McGraw-Hill; 2022: 456-462.
• Çağıran İH, Bilecenoğlu DK. Sporcu öğrencilerin beslenme, ergojenik destek kullanım ve fiziksel aktivite durumları. MAUNSagBil.Derg. 2022;2(1):1-13.
• Yarar H, Fidan M, Yılmaz SK, Eskici G, Saraç OE. Sporcularda kaslı olma dürtüsü ve besinsel ergojenik destek ürünleri kullanımının değerlendirilmesi. Spor Bil Araş Derg. 2022;7(1):162-173.
• López-Samanes Á, Moreno-Pérez V, Kovacs MS, Pallarés JG, Mora- Rodríguez R, Ortega JF. Use of nutritional supplements and ergogenic aids in professional tennis players. Nutr Hosp. 2017;34(5):1463-1468.
• Yalnız İ, Gündüz N. Ankara ilinde vücut geliştirme branşında faaliyet gösteren sporcuların ergojenik yardımcılar konusunda bilgi ve uygulama düzeyleri. Gazi BESBD. 2004;9(2):33-42.
• Taşğın E. Ergogenic dietary supplements: uses and evaluation thereof from a biochemical perspective. INJRR. 2020;4(1):32-37.
• Argan M, Köse H. Sporcu besin desteklerine (sports supplements) yönelik tutum faktörleri: fitness merkezi katılımcıları üzerine bir araştırma. SBD. 2009;20(4):152-164.
• WHO. Global Recommendations on Physical Activity for Health. WHO, 2010
• Schmid M. Beslenme Bilgi Sistemi BeBis 7.0 paket programı. Entwickelt an der Universital Hohenheim, Stuttgart. 2011.
• Reedy J, Lerman JL, Krebs-Smith SM, Kirkpatrick SI, Pannucci TE, Wilson MM, et al. Evaluation of the Healthy Eating Index-2015. J Acad Nutr Diet. 2018;118(9):1622-1633.
• Vitale K, Getzin A. Nutrition and supplement update for the endurance athlete: review and recommendations. Nutrients. 2019;11(6):1289.
• Makaracı Y, Gündüz K. Current trends of creatine use in exercise: a systematic review. Turkish Journal of Sport and Exercise. 2021;23(2):266- 274.
• Del Coso J, Muñoz G, Muñoz-Guerra J. Prevalence of caffeine use in elite athletes following its removal from the World Anti-Doping Agency list of banned substances. Appl. Physiol. Nutr. Metab. 2011;36(4):555-61.
• Samar E, Cuma E. Kano ve güreş sporcularının doping ve ergojenik destek hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. ROL Spor Bilimleri Dergisi. 2022;3(1):126-41.
• Yarar H, Özdemir G, Gökdemir K. Elit sporcularda beslenme destek ürünü kullanımı ve bilincinin değerlendirilmesi. Atabesbd. 2011;13(3):1-11.
• Kulağsız C, Turgal E, Derici MK. Çorum ilinde spor merkezlerinde spor yapan bireylerin besin destek ürünleri kullanımının ve bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Anadolu Güncel Tıp Derg. 2019;1(4):85-91.
• Çelik ÖM, Dağdeviren N. Dietary intakes, nutritional habits, and nutritional supplement use of collegiate athletes: A sample from a university in Turkey. Progress in Nutrition. 2022.
• Santesteban Moriones V, Ibáñez Santos J. Ergogenic aids in sport. Nutr Hosp. 2017;34(1):204-15.
• Vicente-Salar N, Santos-Sánchez G, Roche E. Nutritional ergogenic aids in racquet sports: a systematic review. Nutrients. 2020;12(9):2842.
• Köseoğlu SZA, Kaynar K. 18-40 yaş vücut geliştirme sporu yapan ergojenik destek kullanan ve kullanmayan bireylerin tutumları, kullanım düzeyleri ve beslenme alışkanlıklarına göre bazı antropometrik ölçümlerinin değerlendirilmesi. İZÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2022;4(2):85-93.
• Ercen Ş. KKTC’deki fitnes ve vücut geliştirme sporu ile ilgilenen 18-40 yaş grubu sağlıklı erkek sporcuların beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi, besinsel ergojenik destek ürünleri hakkındaki tutumlarının ve kullanım oranlarının saptanması [master’s thesis]. [Kuzey Kıbrıs]: Doğu Akdeniz Üniversitesi; 2016. 169 p.
• Özdemir G. Spor dallarına göre beslenme. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2010;8(1):1-6.
• Beril K, Kızıltan G, Turnagöl H. Farklı liglerdeki futbolcuların vücut kompozisyonu, beslenme ve hidrasyon durumlarının sezon içi dönemde değerlendirilmesi. Spor Bilimleri Dergisi. 2021;32(4):183-96.
• Besler H, Rakıcıoğlu N, Ayaz A, Büyüktuncer Demirel Z, Gökmen Özel H, Samur F, et al. Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi. 2015.
• Aslantaş B. Spor beslenmesi bilgi anketinin türk toplumunda geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması ve diyet kalitesi ile ilişkisinin değerlendirilmesi [yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. [Ankara]: Hacettepe Üniversitesi; 2018. 121 p.
• Santos Dd, Silveira JQd, Cesar TB. Nutritional intake and overall diet quality of female soccer players before the competition period. Revista de Nutrição. 2016;29:555-565.
• McConnell C, McPherson A, Woolf K. Competition level not associated with diet quality in marching artists. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2018;28(1):66-74.
• Spronk I, Heaney SE, Prvan T, O’Connor HT. Relationship between general nutrition knowledge and dietary quality in elite athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2015;25(3):243-251.