Sağlıkta Biyoistatistiksel Uygulamalar

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 39 - 45, 31.01.2018

Tülay Öncü Öner , Şengül Can

Öz

Sağlıkta Biyoistatistiksel Uygulamalar

 

Özet 

Sağlık alanında gerçekleştirilen çalışmalarda biyoistatistik kavramı; gerek tanımlayıcı olması, gerekse tanı veya tedavi işlemlerinde, toplumsal değişimlerde ve koruyucu bazı hizmetlerde kullanılması nedeniyle son derece önem kazanmaktadır. Biyoistatistik yöntemler hem hazırlık, planlama, veri toplama gibi ön işlemlerde; hem de değerlendirme ve yorumlama gibi son işlemlerde çalışmaya dâhil edilmektedir. Bu derleme kapsamında istatistik ve biyoistatistik kavramları tanımlanmış, biyoistatistiğin gelişim ve gerekliliğinden bahsedilerek sağlık alanında kullanılan yöntemlere değinilmiştir. Ayrıca, uygun istatistiksel yöntemin seçimi örneklerle anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Biyoistatistik, biyoistatistik uygulama alanları, biyoistatistiksel testler, uygun biyoistatistiksel test seçimi.

 

Biostatistical Applications in Health

 

Abstract 

The concept of biostatistics in studies carried out in the field of health is very important because of using in diagnosis or treatment processes, social changes and some protective services. Biostatistical methods are used in preliminary processes such as preparation, planning, data collection as well as in the final processes such as evaluation and interpretation. In this review, the concepts of statistics and biostatistics were defined, the development and necessity of biostatistics were mentioned and the procedures which are used in the field of health were discussed. Also, selection of the appropriate statistical method was explained by examples.

Keywords: Biostatistics, fields of applications of biostatistics, biostatistical tests, selection of appropriate biostatistical tests.

Anahtar Kelimeler

Biyoistatistik, biyoistatistik uygulama alanları, biyoistatistiksel testler, uygun biyoistatistiksel test seçimi

Kaynakça

• Açıkel, C.H. & Kılıç, S. (2014). Tıbbi araştırmalarda istatistik teknik seçimi. Journal of Mood Disorders, 4(3), 136-41.
• Aktürk, Z. & Acemoğlu, H. (2011). Sağlık çalışanları için araştırma ve pratik istatistik. Örnek problemler ve SPSS çözümleri. Anadolu Matbaası, İstanbul. Sf:27-28.
• Akyol, G., Bağcaz, D.S., Göloğlu, S., Hasıpiri, S., Özerhan, A.O., Uyanık, E. vd. (2017). İkiden fazla grup ortalamasının karşılaştırılması: tek yönlü varyans analizi, http://tip.baskent.edu.tr/kw/upload/600/dosyalar/cg/sempozyum/ogrsmpzsnm12/10.1.pdf. Erişim Tarihi:04.08.2017
• Arıcan, E. (2017). Moleküler biyolojide kullanılan biyoistatistiksel yöntemler, file:///C:/Users/user/Downloads/biyoistatistik_1_1.pdf. Erişim Tarihi: 08.05.2017.
• Aydoğan, F., Atılgan, H.İ., Koca, G., Yumuşak, N., Aydın, E., Sadıç, M. vd. (2014). Radyoaktif iyot verilen sıçanlarda tükürük bezleri üzerinde E vitaminin radyasyondan koruyucu etkisinin değerlendirilmesi. Kulak Burun Boğaz İhtisas Dergisi, 24(1), 21-29.
• Beng, K., Akpınar, E., Aydil, S., Bayhan, A. İ., Büyükkuşçu, M. Ö., & Yağmurlu, M. F. (2017). Ayak bileğinde ekin deformitesi olan hemiplejik serebral palsili hastalarda gastroknemius kasına uygulanan botulinum toksin A’nın etkinliğinin üç boyutlu yürüme analizi ile değerlendirilmesi. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi, 63(1).
• Boratav, C. & Koç, A. (2003). Anksiyetenin eşlik ettiği depresyon olgularının hepsinde depresif bozukluk olmayabilir: karşılaştırmalı bir izlem çalışması. Klinik Psikiyatri, 6(1), 18-26.
• Boyacıoğlu, H. & Güneri, P. (2006). Sağlık araştırmalarında kullanılan temel istatistik yöntemler. Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi Dergisi, 30, 33-39.
• Buzkan, İ.A., Gülmez, R.M., Karacan, D., Sümer, E. & Taşdemir, M., Danışman: Atalay, K.M. (2017). İstatistiksel araştırmalarda ölçme yöntemleri ve ölçek türleri, http://tip.baskent.edu.tr/kw/upload/600/dosyalar/cg/sempozyum/ogrsmpzsnm12/10.3.pdf. Erişim Tarihi: 10.05.2017.
• Cangür, Ş., Sığırlı, D., Ediz, B., Ercan, İ. & Kan, İ. (2005). Türkiye’deki özürlü grupların yapısının uyum analizi ile incelenmesi. VIII. Ulusal Biyoistatistik Kongresi (Kongre Kitabı). Bursa. 20-22 Eylül.
• Çolak, M. & Sümbüloğlu, V. (2005). Diagnostik tanı testlerinin gold standart test olmadan gizli sınıf (latent class) analizi ile değerlendirilmesi. VIII. Ulusal Biyoistatistik Kongresi (Kongre Kitabı). Bursa. 20-22 Eylül.
• Demir, A., Akyurt, D., Ergün, B., Haytural, C., Yiğit, T., Taşoğlu, İ. vd. (2010). Kalp cerrahisi geçirecek olgularda anksiyete sağaltımı. Türk Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi, 18(3), 177-82.
• Devabakan, N. & Aksaraylı, M. (2003). Sağlık işletmelerinde algılanan hizmet kalitesinin ölçümünde servqual skorların kullanımı ve Özel Altınordu Hastanesi uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 38-54.
• Doğan, N., Küspeci, Ö. & Doğan, İ. (2011). Parkinson hastalarında epworth uykululuk skalası verilerinin Ridit analizi ile değerlendirilmesi, XIII. Ulusal Biyoistatistik Kongresi (Kongre Kitabı). Ankara.12-14 Eylül.
• Efran, G., Oran, M., Mete, R., Güneş, H., Yanık, M.E., Albayrak, H. vd. (2015). Helicobacter pylori pozitif alopesi areata ve vitiligo hastalarında Cag-A ilişkisi. Abant Medical Journal, 4(4), 366-370.
• Eken, V., Batıoğlu, F., Özmert, E. & Duman, R. (2009). Retina ven tıkanıklığına bağlı makula ödeminin tedavisinde intravitreal bevacizumab (Avastin®) enjeksiyonunun etkinliği. Ret-Vit, 17, 171-175.
• Elmalı, F. (2005). Parametrik olmayan istatistiksel testlerde asimptotik, monte carlo ve exact yöntemlerin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Ertem Vehit, H. & Eral, G. (2014). Nitel verilerin değerlendirilmesinde uygulanan istatistiksel yöntemler. Çocuk Dergisi, 14(2), 60-61.
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşılaştırma (Post-Hoc) Teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64.
• Kılıç, S. (2014). Etki Büyüklüğü. Journal of Mood Disorders, 4(1):44-46.
• Konca, K., İdrisoğlu, Ş. & Kanık, A. (2000). Böcek venom allerjisi: in vitro. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 1(1):36-43.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik. 2. Baskı. Pegem A Yayıncılık.
• Köse, S.K. (2005). Neden biyoistatistiksel yöntemler gereklidir?. Türk Toraks Derneği, http://file.toraks.org.tr/ TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse-ppt-pdf/Kenan_Kose.pdf. Erişim Tarihi: 09.05.2017.
• Kul, S. (2014a). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu. Plevra Bülteni, 8:26-29.
• Kul, S. (2014b). İstatistik sonuçlarının yorumu: p değeri ve güven aralığı nedir?. Plevra Bülteni, 8, 11-13.
• Kurt, M. & Temelli, A. (2011). Üreme sistemleri konusunda uygulanan çoklu zeka kuramının öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 73-84.
• Küçükakkaş, O., Öz, B., & Koçyiğit, H. (2017). Ağrılı topuk dikeni olan hastalarda radial ekstrakorporeal şok dalga tedavisinin farklı dozlarının etkinliği. Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi, 63(1).
• Öğüş, E. (2017). To be together medicine and biostatistics in history: review. Turkiye Klinikleri J Biostat, 9(1), 74-83.
• Razali, N. M. & Wah, Y. B. (2011). Power comparisons of shapiro-wilk, kolmogorov-smirnov, lilliefors and anderson-darling tests. Journal of statistical modeling and analytics, 2(1), 21-33.
• Sokal, R.R. & Rohlf, F.J. (2009). Introduction to bioistatistics. 2. Edition. Dover Publication.
• Suner, A. & Ersoy, E. (2017). Diş hekimliği öğrencilerinin biyoistatistik dersine yönelik tutumları ve başarı durumlarının incelenmesi. Ege Tıp Dergisi, 56(1), 17-23.
• Sümbüloğlu, K. & Sümbüloğlu, V. (2007). Biyoistatistik. 12. Baskı. Hatiboğlu Yayınevi.
• Şahin, H. & Erdem, Y. (2017). Hemşirelik Öğrencilerinin Yaşlılara Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1), 219-232.
• Taşdelen, B. & Kanık, E.A. (2009). Sağlık araştırmalarında biyoistatistiksel yöntemlerin doğru kullanımı ve sunumu. Mersin Univ. Sağlık Bilim Derg, 2(1), 1-13.