Bakım Yükü Değerlendirme Ölçeklerine Sistematik Bir Bakış

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 61 - 68, 31.05.2019

Hamide Nur Çevik Özdemir , Selmin Şenol

Öz

Bakım Yükü Değerlendirme Ölçeklerine Sistematik Bir Bakış

 

Özet (≤250 KELİME)

• Amaç:Bakım sorumluluğunu üstlenmiş bireylerin bakım yükü ve güçlüğünü belirlemede, bakım verme rollerini tanımlamada bakım yükü ölçekleri önemli rol oynar. Bu sistematik çalışmada, bakım verenlerin bakım yükünü tanımlamada kullanılan bakım yükü değerlendirme ölçeklerinin özellikleri, kullanım alanları, geçerlik ve güvenirlikleri incelenmiştir. Gereç ve Yöntem: Literatür taraması YÖK Ulusal Tez Merkezi, TOAD, Türk Medline, Türkiye Atıf Dizini, TR Dizin, Pudmed elektronik veri tabanları ve Google Schoolar internet arama motoru üzerinden 1980-2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Tarama Türkçe ve İngilizce dilinde belirlenen; “bakım yükü ölçeği, bakım yükü, caregiver burden tool, caregiver burden scale ”anahtar kelimeleriyle gerçekleştirilmiştir. Bakım yükü ölçeklerinin özetlenmesinde PRISMA-P 2015 kılavuzu kullanılmıştır. Bulgular: Yapılan literatür taraması sonucunda dahil olma kriterlerine uyan 22 ölçek çalışması saptanmıştır. Geliştirilen bakım yükü ölçeklerinin genellikle çok boyutlu yapıya sahip olduğu, 4-10’lu likert puanlamayla değerlendirildiği, iç tutarlık katsayılarının 0.66-0.98 arasında değiştiği belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışmada incelenen bakım yükü ölçeklerinin özgün şekillerinin yurt dışında geliştirilen ölçekler olduğu, Türkiye’de ise geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış sınırlı sayıda bakım yükü ölçeğinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar
Kelimeler: (3-5 Kelime): Bakım yükü, ölçek, bakım verici.

 

A Systematic Overview of Care Burden Assessment Scales 

 

Abstract (≤250 WORDS)

Objective: The care burden scales play an important role in determining the burden of care and the difficulty of caregivers, and in defining their caregiving roles. In this systematic study, the characteristics, usage areas, validity and reliability of the care burden assessment scales which were used to define the care loads of caregivers were examined. Material and Method: The literature review covering the studies between the years of 1980 and 2019 through internet search engines like YÖK National Thesis Center, TOAD, Turkish Medline, Turkey Citation Index, TR Index, PubMed electronic database and Google Scholar was done. The screening was performed with the following keywords “care burden scale, care burden, caregiver burden tool, caregiver burden scale” in Turkish and English. PRISMA-P 2015 guideline manual was used to summarize the care burden scales. Findings: As a result of the literature review, 22 scale studies were found to comply with the inclusion criteria. It was determined that the developed care burden scales generally had multi-dimensional structure, were evaluated with 4-10 point likert scoring, and the internal consistency coefficients ranged from 0.66 to 0.98.Conclusion: In this study, it was concluded that the original forms of the care burden scales were developed abroad and there are limited number of scales of which the validity and reliability studies were conducted in Turkey.

Keywords:
(3-5
Words): Care burden, scale, caregiver

Anahtar Kelimeler

Bakım yükü, ölçek

Kaynakça

• Akandere, M., Acar, M.,& Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
• Alpar, R. (2018). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlilik ve güvenirlik. (ss: 313-384). Ankara; Detay Yayıncılık.
• Bandalos, D. L., Finney, S. J. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. Hancock, G. R., Mueller, R. O. (Eds.). The reviewer’s guide to quantitative methods in the social sciences içinde (ss. 93-114). New York, NY: Routledge.
• Bayat, B. (2014). Uygulamalı sosyal bilimler araştırmalarında ölçme, ölçekler ve likert ölçek kurma tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3): 1-24.
• Becze, E. (2008). Put evidence into practice to manage caregiver strain and burden. ONS Connect. http://www.highbeam.com/doc/1G1-193247588.html Erişim tarihi: 14.11.2018.
• Berwig, M., Dichter, M.N., Albers, B., Wermke, K., Trutschel, D., Petersen, S.S.Halek, M. (2017). Feasibility and effectiveness of a telephonebased social support ıntervention for ınformal caregivers of people with dementia: study protocol of the TALKING TIME Project. BMC Health Services Research, 17, 280, 1-11.
• Can, T. (2010). BAKAS caregiving outcomes scale’in (BAKAS bakım verme etki ölçeği) Türkçe’ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Denizli.
• Carmines, E.G., & Zeller, R.A. (1982). Reliability and validity assessment. Beverly Hills: Sage Publications Inc.
• Chou, K-R. (2000). Caregiver burden: A concept analysis. Journal of Pediatric Nursing, 15 (6): 398-407.
• Chou, K.R., Chu, H. & Lu, R.B. (2003). The measurement of caregiver burden. J Med Sci, 23(2):73-82.
• DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar. Totan, T. (Çev.Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Işık, K. (2013). Yaşlı hastaya evde bakım verenlerin yaşam doyumları ile bakım yükleri arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Girgis, A., Lambert, S. (2009). Caregivers of cancer survivors: the state of the field. Cancer Forum, 33 (3), 1-4.
• Hirschman, K.B., Shea, J.A., Xie, S.X., & Karlawish, J.H.T. (2004). The development of a rapid screen for caregiver burden. JAGS, 52: 1724-1729.
• İnci, F., Erdem, M. (2008). Bakım verme yükü ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 11 (4): 85-95.
• Karabulutlu, E.Y., Akyıl, R., Karaman, S. & Karaca, M. (2013). Kanser hastalarına bakım verenlerin uyku kalitesi ve psikolojik sorunlarının incelenmesi.Türk Onkoloji Dergisi, 28 (1): 1-9.
• Karakoç, F.Y. & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası: 40, 39-49.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koch, K.D., Jones, B.L. (2018). Supporting parent caregivers of children with life-limiting illness. Children, 5: 85, 1-18.
• Kozak, M. (2015).Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım ve yazım teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Küçükgüçlü, Ö., Esen, A. & Yener, G. (2009). The Reliability and Validity of The Caregiver Burden Inventory in Turkey. J Neurol Sci, 26:60–73.
• Lee, K.C., Yiin, J.J. & Chao, Y.F. (2016). Development of an experiencebased caregiver burden scale in advanced cancer. Cancer Nursing, 39 (1): 12-19.
• Liu, P.C., Gau, B.S. & Hung, C.C. (2015). Development and psychometric testing of a chinese version of the caregiver burden index for parents of children with allergies. Journal of Pediatric Nursing,30: 208-218.
• Orak, S.O. & Sezgin, S. (2015). Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Journal of Psychiatric Nursing, 6(1), 33-39.
• Özdamar, K. (2002). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan kitabevi
• Özdamar, K. (2017). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. 2.Baskı. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Rubira, E.A., Marcon, S.R., Belasco, A.G., Gaiva, M.A. & Espinosa, M.M. (2012). Burden and quality of life of caregivers of children and adolescents with chemotherapy treatment for cancer. Acta Pau Enferm, 25 (4): 567-73.
• Salvador, A., Crespo, C., Martins, A.R., Santos, S. & Canavarro, M.C. (2015). Parent’s perceptions about their child’s illness in pediatric cancer: Links with caregiving burden and quality of life. J Child Fam Stud,2: 1129-1140.
• Santo Espirito , R.E.A., Munhoz Gaiva, M.A., Espinosa, M.M., Barbosa. D.A. & Silva Belasco, A.G. (2011). Taking care of children with cancer: evaluation of the caregivers’ burden and quality of life. Rev.LatinoAm. Enfermagem, 19 (3): 515-22.
• Seçer, İ. (2018). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sullivan, M.T. (2004). Caregiver strain index (CSI). Dermatology Nursing,16 (4).
• Thaemeeyepradit, U., Udomittipong, D. & Assanangkornchai, S. (2014). Development of a burden scale for caregivers of dementia patients. Asian Journal of Psychiatry, 8: 22-25.
• Ulusoy, N. & Graessel, E. (2017). Subjective burden of family caregivers with Turkish immigration background in Germany. Z Gerontol Geriat, 50:339–346.
• Ural, A., Kılıç. İ. (2018). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. 5Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Warner, B.E.L., Kirchhoff, A.C., Nam, G.E. & Fluchel. M. (2014). Financial burden of pediatric cancer for patients and their families. Journal of Oncology Practice, 11(1), 12-18.
• Williams, P.D., Williams, K.A. & Williams, A.R. (2013). Parental caregiving of children with cancer and family ımpact, economic burden: nursing perspectives. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 37(1), 39-6.
• Yıldırım, F.G. (2014). Psikiyatri hastalarına bakım verenlerin ruhsal durumları ve bakım yükünün değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, S., Engin, E. & Başkaya, V. (2013). The burden of caregivers of stroke patients and the factors affecting the burden. Archives of Neuropsychiatry,50:169–74.
• Yıldırım, S., Yalçıner, N. & Güler, C. (2017). Caregiver burden in chronic mental ıllness: A systematic review. Journal of Psychiatric Nursing,8(3):165–171.
• Zarit, SH., Reever, KE. & Bach-Peterson, J. (1980). Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist, 20:649–55. http://www.prisma-statement.org/ Erişim tarihi: 13.02. 2019