Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 61 - 67, 31.01.2022

Öz

Amaç: Araştırma cerrahi kliniğinde yatan, safra kesesi ameliyatı yapılacak hastalarda sağlık okuryazarlığının sağlık algısı ve ameliyat korkusuna etkisini incelemek amacıyla yapıldı.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu araştırmaya Türkiye'nin batı bölgesindeki bir devlet hastanesinin cerrahi kliniğinde planlı safra kesesi ameliyatı yapılacak 130 hasta dahil edildi. Verilerin toplanmasında hastalara yönelik kişisel bilgi formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği, Sağlık Algısı Ölçeği ve Cerrahi Korku Ölçeği kullanıldı. Araştırma öncesinde etik kurul izni alındı. Veriler tanımlayıcı istatistikler (sayı-yüzde, ortalama±standart sapma) ve Spearman korelasyon analizi ile değerlendirildi.

Bulgular: Araştırma kapsamında alınan hastaların yaş ortalaması 50,03±11,42 yıldır. Araştırmaya katılan hastaların ölçeklerden aldıkları puan ortalamaları Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği için 100,82±15,62, Sağlık Algısı Ölçeği için 49,50±7,97 ve Cerrahi Korku Ölçeği için 36,76±20,31 olarak saptandı. Araştırmaya katılan hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyleri yüksek, sağlık algısı ve cerrahi korku düzeyleri orta düzey bulundu. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ile Cerrahi Korku Ölçeği puanları arasında negatif yönlü zayıf ilişki saptandı (rs=- 0,226, p=0,010). Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği toplam puanı ile Sağlık Algısı Ölçeği toplam puanı arasında bir ilişki saptanmadı (p>0,05).

Sonuç: Araştırma sonucunda ameliyat olacak hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyinin yüksek, cerrahi korku ve sağlık algısı düzeylerinin orta derecede olduğu ve sağlık okuryazarlığının cerrahi korkuyu azalttığı saptandı. Hastaların sağlık algısı düzeylerini arttırmaya ve cerrahi korkuyu azaltmaya yönelik eğitim programlarının yararlı olacağı düşünülmektedir.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm hastalara teşekkür ederim

Kaynakça

  • Balçık YP, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okuryazarlığı. TAF Prev Med Bull. 2014;13(4):321-6.
  • Türe Yılmaz A, Çulha İ, Kersu Ö, Gümüş D, Ünsal A, Köşgeroğlu N. Cerrahi hastalarının sağlık algıları ve etkileyen faktörler. The Journal of Academic Social Sciences. 2018;68:89-99. DOI:10.16992/ASOS.13536.
  • 3. Akça E, Gökyıldız Sürücü Ş, Akbaş, M. Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;8(3):630-42. DOI: 10.33715/ inonusaglik.735467.
  • Abate SM, Chekol YA, Basu B. Global prevalence and determinants of preoperative anxiety among surgical patients: A systematic review and meta-analysis. Int J Surg Open. 2020;25: 6-16. DOI:10.1016/j. ijso.2020.05.010.
  • Sigdel S. Perioperative anxiety: A short review. Glob Anesth Perioper Med. 2015;1(4):107-8. DOI: 10.15761/GAPM.1000126.
  • Ayyadhah Alanazi A. Reducing anxiety in preoperative patients: a systematic review. Br J Nurs. 2014;23(7):387-93. DOI:: 10.12968/ bjon.2014.23.7.387.
  • Chang ME, Baker SJ, Dos Santos Marques IC, Liwo AN, Chung SK, Richman JS, et al. Health literacy in surgery. Health Lit Res Pract. 2020;4(1):e46-e65. DOI: 10.3928/24748307-20191121-01.
  • Roy M, Corkum JP, Urbach DR, Novak CB, von Schroeder HP, McCabe SJ, et al. Health literacy among surgical patients: A systematic review and meta-analysis. World J Surg. 2019;43(1):96-106. DOI: 10.1007/s00268-018- 4754-z.
  • Altun Şahin Ö, Özlü Karaman Z, Olçun Z, Kaya M. Does the fear of surgery prevent patients from sleeping? Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;20(4):260-6.
  • Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017;25(2):85–94.
  • Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2012;32(1):47-53.
  • Bağdigen M, Karaman Özlü Z. Validation of the Turkish version of the Surgical Fear Questionnaire. J Perianesth Nurs. 2018;33(5):708-14. DOI: 10.1016/j.jopan.2017.05.007.
  • Kumar P, Tripathi L. Challenges in pain assessment: Pain intensity scales. Indian Journal of Pain 2014; 28(2): 61-70.
  • Günaydın B. ASA fiziksel durum sınıflandırma sistemi: ASA physical status classification system. Turk J Anaesthesiol Reanim. 2021;49(2):192-3.
  • Çimen Z, Temel Bayık A. Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017; 33(3):105-25.
  • Koster ES, Schmidt A, Philbert D, van de Garde EMW, Bouvy ML. Health literacy of patients admitted for elective surgery. Z Gesundh Wiss. 2017;25(2):181-6. DOI: 10.1007/s10389-016-0774-z.
  • Winton LM, Nodora JN, Martinez ME, Hsu CH, Djenic B, Bouton ME, et al. Factors associated with surgical management in an underinsured, safety net population. Surgery. 2016;159(2):580-90. DOI: 10.1016/j. surg.2015.08.016.
  • Calabrese EC, Asmar S, Bible L, Khurrum M, Chehab M, Tang A, et al. Prospective evaluation of health literacy and ıts ımpact on outcomes in emergency general surgery. J Surg Res. 2021;261:343-50. DOI: 10.1016/j. jss.2020.12.047.
  • Kahyaoğlu Süt H. Jinekolojik cerrahi operasyon öncesi hastaların hastalık algıları üzerine etkili faktörler. Bakırköy Tıp Dergisi 2017;13:83-90. DOI: 10.5350/BTDMJB201713205.
  • Karakoyunlu Şen S, Kılıç Öztürk Y. Sağlık algısı ile kanser taraması farkındalığı arasındaki ilişki. Türk Aile Hek Derg. 2020; 24(4): 175-83.
  • Gür G, Suna N. Koroner arter hastalarında sağlık algısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. HSP. 2019; 6(2): 209-19.
  • Kaya M, Karaman Özlü Z. Elektif cerrahi bekleyen hastalarda cerrahi korkunun sosyal destek algısı ile ilişkisinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(4):281-90. DOI: 10.17049/ ataunihem.550029.
  • Mete Z, Avcı Işık S. Total diz protezi ameliyatı planlanan hastaların cerrahi korku düzeyleri ile ameliyat sonrası ağrı düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020;12(3):337-47.
  • Akça E, Gökyıldız Sürücü Ş, Akbaş M. Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;8(3):630-42.

The Effects of Health Literacy Levels of Patients in Surgical Clinic on Health Perception and Surgical Fear

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 61 - 67, 31.01.2022

Öz

Objective: The aim of this study was to investigate the effect of health literacy on health perception and surgical fear in patients with gallbladder surgery in a surgical clinic.

Material and methods: A total of 130 patients with planned gallbladder surgery in a surgical clinic of a state hospital in the western part of Turkey were included in this descriptive cross-sectional study. Personal information form for patients, Health Literacy Scale, Health Perception Scale, and Surgical Fear Questionnaire were used to collect data. Ethics committee permission was obtained before the study. Descriptive statistics (number-percentage-mean-standard deviation) and spearman correlation were used to analyze the data.

Results: The mean age of the patients in the study was 50.03±11.42 years. The mean score of the Health Literacy Scale was 100.82±15.62, the mean score of the Health Perception Scale was 49.50±7.97, and the mean score of the Surgical Fear Questionnaire was 36.76±20.31. It was found that the health literacy levels of the patients were high, and the levels of health perception and fear of surgery were moderate. There was a weak negative correlation between the health literacy scores and the surgical fear scores (rs=- 0.226, p=0.010). There was no correlation between the health literacy scores and the health perception scores (p>0.05).

Conclusion: This study shows that the patients who would undergo surgery have high levels of health literacy, moderate levels of surgical fear, and moderate levels of health perception. It also indicates that health literacy reduces surgical fear. It is thought that education programs aiming to increase the perception of health and reduce the fear of surgery will be beneficial.

Proje Numarası

-

Kaynakça

  • Balçık YP, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okuryazarlığı. TAF Prev Med Bull. 2014;13(4):321-6.
  • Türe Yılmaz A, Çulha İ, Kersu Ö, Gümüş D, Ünsal A, Köşgeroğlu N. Cerrahi hastalarının sağlık algıları ve etkileyen faktörler. The Journal of Academic Social Sciences. 2018;68:89-99. DOI:10.16992/ASOS.13536.
  • 3. Akça E, Gökyıldız Sürücü Ş, Akbaş, M. Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;8(3):630-42. DOI: 10.33715/ inonusaglik.735467.
  • Abate SM, Chekol YA, Basu B. Global prevalence and determinants of preoperative anxiety among surgical patients: A systematic review and meta-analysis. Int J Surg Open. 2020;25: 6-16. DOI:10.1016/j. ijso.2020.05.010.
  • Sigdel S. Perioperative anxiety: A short review. Glob Anesth Perioper Med. 2015;1(4):107-8. DOI: 10.15761/GAPM.1000126.
  • Ayyadhah Alanazi A. Reducing anxiety in preoperative patients: a systematic review. Br J Nurs. 2014;23(7):387-93. DOI:: 10.12968/ bjon.2014.23.7.387.
  • Chang ME, Baker SJ, Dos Santos Marques IC, Liwo AN, Chung SK, Richman JS, et al. Health literacy in surgery. Health Lit Res Pract. 2020;4(1):e46-e65. DOI: 10.3928/24748307-20191121-01.
  • Roy M, Corkum JP, Urbach DR, Novak CB, von Schroeder HP, McCabe SJ, et al. Health literacy among surgical patients: A systematic review and meta-analysis. World J Surg. 2019;43(1):96-106. DOI: 10.1007/s00268-018- 4754-z.
  • Altun Şahin Ö, Özlü Karaman Z, Olçun Z, Kaya M. Does the fear of surgery prevent patients from sleeping? Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;20(4):260-6.
  • Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017;25(2):85–94.
  • Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2012;32(1):47-53.
  • Bağdigen M, Karaman Özlü Z. Validation of the Turkish version of the Surgical Fear Questionnaire. J Perianesth Nurs. 2018;33(5):708-14. DOI: 10.1016/j.jopan.2017.05.007.
  • Kumar P, Tripathi L. Challenges in pain assessment: Pain intensity scales. Indian Journal of Pain 2014; 28(2): 61-70.
  • Günaydın B. ASA fiziksel durum sınıflandırma sistemi: ASA physical status classification system. Turk J Anaesthesiol Reanim. 2021;49(2):192-3.
  • Çimen Z, Temel Bayık A. Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017; 33(3):105-25.
  • Koster ES, Schmidt A, Philbert D, van de Garde EMW, Bouvy ML. Health literacy of patients admitted for elective surgery. Z Gesundh Wiss. 2017;25(2):181-6. DOI: 10.1007/s10389-016-0774-z.
  • Winton LM, Nodora JN, Martinez ME, Hsu CH, Djenic B, Bouton ME, et al. Factors associated with surgical management in an underinsured, safety net population. Surgery. 2016;159(2):580-90. DOI: 10.1016/j. surg.2015.08.016.
  • Calabrese EC, Asmar S, Bible L, Khurrum M, Chehab M, Tang A, et al. Prospective evaluation of health literacy and ıts ımpact on outcomes in emergency general surgery. J Surg Res. 2021;261:343-50. DOI: 10.1016/j. jss.2020.12.047.
  • Kahyaoğlu Süt H. Jinekolojik cerrahi operasyon öncesi hastaların hastalık algıları üzerine etkili faktörler. Bakırköy Tıp Dergisi 2017;13:83-90. DOI: 10.5350/BTDMJB201713205.
  • Karakoyunlu Şen S, Kılıç Öztürk Y. Sağlık algısı ile kanser taraması farkındalığı arasındaki ilişki. Türk Aile Hek Derg. 2020; 24(4): 175-83.
  • Gür G, Suna N. Koroner arter hastalarında sağlık algısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. HSP. 2019; 6(2): 209-19.
  • Kaya M, Karaman Özlü Z. Elektif cerrahi bekleyen hastalarda cerrahi korkunun sosyal destek algısı ile ilişkisinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(4):281-90. DOI: 10.17049/ ataunihem.550029.
  • Mete Z, Avcı Işık S. Total diz protezi ameliyatı planlanan hastaların cerrahi korku düzeyleri ile ameliyat sonrası ağrı düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020;12(3):337-47.
  • Akça E, Gökyıldız Sürücü Ş, Akbaş M. Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2020;8(3):630-42.
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Filiz Çetin 0000-0003-4552-8207

Emel Yılmaz 0000-0002-5127-6651

Proje Numarası -
Erken Görünüm Tarihi 30 Ocak 2022
Yayımlanma Tarihi 31 Ocak 2022
Gönderilme Tarihi 20 Eylül 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Çetin, F., & Yılmaz, E. (2022). Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 61-67.
AMA Çetin F, Yılmaz E. Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İKÇÜSBFD. Ocak 2022;7(1):61-67.
Chicago Çetin, Filiz, ve Emel Yılmaz. “Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı Ve Ameliyat Korkusuna Etkisi”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 7, sy. 1 (Ocak 2022): 61-67.
EndNote Çetin F, Yılmaz E (01 Ocak 2022) Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 7 1 61–67.
IEEE F. Çetin ve E. Yılmaz, “Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi”, İKÇÜSBFD, c. 7, sy. 1, ss. 61–67, 2022.
ISNAD Çetin, Filiz - Yılmaz, Emel. “Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı Ve Ameliyat Korkusuna Etkisi”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 7/1 (Ocak 2022), 61-67.
JAMA Çetin F, Yılmaz E. Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İKÇÜSBFD. 2022;7:61–67.
MLA Çetin, Filiz ve Emel Yılmaz. “Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı Ve Ameliyat Korkusuna Etkisi”. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 7, sy. 1, 2022, ss. 61-67.
Vancouver Çetin F, Yılmaz E. Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İKÇÜSBFD. 2022;7(1):61-7.