Evaluation of Women’s Pap Smear Test Status by the Health Belief Model Approach

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 137 - 144, 31.01.2023

Figen Kazankaya , Sezer Er Güneri , Gül Ertem

Öz

Objective: Cervical cancer is one of the cancer types that affects women worldwide, that can be diagnosed and treated early with effective screening methods, and thus mortality rates can be greatly reduced. While only 5% of women participate in screening programs in developing countries, this rate reaches 90% in the developed countries. The study was conducted with the aim of evaluating women’s pap smear test status by the health belief model approach.
Material and Method: This descriptive study was conducted between the dates of November 2016 and March 2017, with 373 women who applied for treatment to a university gynecology outpatient clinic. Data were collected with a “Data Collection Form” and “Cervical Cancer and Pap Smear Test Health Belief Model Scale” and were analyzed with SPSS 25.0 software.
Results: The women’s mean age was 35.19±12.04 years; 79.1% of them had had no education on cervical cancer; 20.6% had not heard of cervical cancer vaccination, and 3.2% had been vaccinated.Of the women, 59.5% had heard of the pap smear test, and 46.9% had had at least one pap smear test. The mean scores of the sub-dimensions of the scale were found to be 8.11±3.22, perception of importance 31.86±13.13, perception of benefit motivation 33.26±6.14, perception of health motivation 12.28±2.92, perception of obstacle 31.86±13.13. A statistically significant difference was found between having had a pap smear test with marital status, place of residence, having social security, having friends with a history of cervical cancer, previously having heard of the pap smear test, having had an abortion, having given birth, and previously having had an infection (p<0.05).
Conclusion: In the study, it was determined that the participants' experience of having a pap smear test was at a moderate level. It was found that while the mean scores of the perception of obstacles, perception of benefit motivation, perception of caring about cervical cancer were high, the mean scores of perception of sensitivity to cervical cancer and perception of health motivation were found to be low.

Anahtar Kelimeler

Pap smear, cervical cancer, health belief model.

Kadınların Pap Smear Testi Yaptırma Durumlarının Sağlık İnanç Modeli Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Serviks kanseri, dünya genelinde kadınları etkileyen, etkili tarama yöntemleriyle erken tanınıp tedavi edilebilen ve böylelikle mortalite oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanser türlerinden biridir. Gelişmekte olan ülkelerde kadınların sadece %5’i tarama programlarına katılırken, bu oran gelişmiş ülkelerde %90’lara ulaşmaktadır. Bu çalışma, kadınların pap smear testi yaptırma durumlarının sağlık inanç modeli yaklaşımı ile değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan çalışma, Kasım 2016-Mart 2017 tarihleri arasında, bir üniversite hastanesinin jinekoloji polikliniğine başvuran 373 kadın ile yürütülmüştür. Veriler “Veri Toplama Formu” ve “Rahim Ağzı Kanseri ve Pap Smear Testi Sağlık İnanç Modeli Ölçeği” kullanılarak toplanmış ve SPSS 25.0 programı ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Kadınların yaş ortalaması 35,19±12,04 yıl olarak bulunmuş; %79,1’i servikal kanserler konusunda hiç eğitim almamış, %20,6’sı servikal kanser aşısını duymuş, %3,2’si aşı yaptırmıştır. Kadınların %59,5’i pap smear testini duymuş, %46,9’u en az bir kez pap smear testi yaptırmıştır. Ölçek alt boyut puan ortalamaları duyarlılık algısı 8,11±3,22, önem algısı 31,86±13,13, yarar motivasyonu algısı 33,26±6,14, sağlık motivasyonu algısı 12,28±2,92, engel algısı 31,86±13,13 olarak bulunmuştur. Pap smear testi yaptırma ile medeni durum, yaşanılan yer, sosyal güvence varlığı, arkadaşları arasında kanser öyküsü olma, daha önce pap smear testini duymuş olma, küretaj yaptırma, doğum yapmış olma, daha önce enfeksiyon geçirmiş olma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05).
Sonuç: Çalışmada katılımcıların pap smear testi yaptırma deneyimlerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Alt boyutlardan engeller algısı, yarar motivasyon algısı, serviks kanserini önemseme algısı puan ortalamaları yüksek iken, serviks kanserine karşı duyarlılık algısı ve sağlık motivasyon algısı puan ortalamalarının düşük olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Pap smear, servikal kanser, sağlık inanç modeli.

Kaynakça

• GLOBOCAN 2020: New Global Cancer Data https://www.uicc.org/ news/globocan-2020-new-global-cancer-data Erişim Tarihi: 22/08/2022
• World Health Organization. (WHO) Human Papillomavirus and Cervical Cancer. Fact Sheet. World Health Organization. 2022. Feb 22. https:// www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer Erişim Tarihi: 22/08/2022
• Türkiye Kanser İstatistikleri. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara 2021 Erişim Tarihi: 15/06/2022
• Yapça Ö, Delibaş İ, Onat E. Ardışık 3342 pap-smear sonucunun değerlendirilmesi: Retrospektif çalışma. Journal of Contemporary Medicine. 2015;5(4):234-8 doi: 10.16899/ctd.89128.
• Öztürk Y, Gürsoy E. Kadınların pap smear tarama testini yaptırmalarının önündeki engeller. STED. 2020;29(1):61-8.
• Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G, Karaca M, ve ark. Türkiye Kanser Kontrol Programı. TC Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Yayın No:987, Ankara, Türkiye: Anıl Reklam Matbaa, 2016;18-49.
• ACOG Practice Advisory, Updated Cervical Cancer Screening Guidelines. Cervical Cancer Screening and Prevention, April 2021 https://www. acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-advisory/articles/2021/04/ updated-cervical-cancer-screening-guidelines Erişim Tarihi: 15/06/2022
• Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kanser Dairesi Başkanlığı https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ kanser-turleri/kanser-turleri/kanser-dairesi-baskanligi-kanser-turleri- serviks-kanseri.html#:~:text=Rahim%20a%C4%9Fz%C4%B1%20 kanseri%3B%20d%C3%BCnyada%20kad%C4%B1nlarda,kanser%20 olup%20%C3%B6nlenebilir%20bir%20hastal%C4%B1kt%C4%B1r. Erişim Tarihi: 15/06/2022
• Aygun O, Gokdemir O, Bulut U, Yaprak S, Ozcakar N. Evaluation of women’s beliefs about pap smear screening using the health belief model scale. J Ist Faculty Med. 2020;83(4):421-6. doi: 10.26650/IUITFD.2020.0023.
• Ceki L, Ozdemir A. Assessment of undergoing a pap smear screening test and knowledge levels of women aged 21-65 years based on the health belief model: A Cross-sectional study. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(4):858-68 doi:10.5336/nurses.2021-81645.
• İkiışık H, Sakarya S. Bir üniversite akademisyenlerinin sağlık davranışlarına ve tarama programlarına uyumu: Kesitsel bir çalışma. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2022;7(1):98-111. doi: 10.35232/ estudamhsd.1018584.
• Kara F, Keskinkılıç B, Ekinci B, Altunay Ö, Sarıoğlu G, Navruz AK. Türkiye Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve risk faktörleri kohort çalışması 2021. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kronik Hastalıklar ve Yaşlı Sağlığı Dairesi Başkanlığı; 2021 TC Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1206
• Cınar IO, Kara E. Evaluation of awareness of cervical cancer and pap spear test of working women by health belief model. Bezmialem Science. 2020;8(2):113-9. doi: 10.14235/bas.galenos.2019.3062.
• Uludag G, Gamsızkan Z, Sungur MA. Kadınların serviks kanseri ve taraması ile ilgili sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020;10(3):357-62.
• Guvenc G, Akyuz A, Acikel CH. Health belief model scale for cervical cancer and Pap smear test: psychometric testing. Journal of Advanced Nursing. 2011;67(2):428-37. doi: 10.1111/j.1365-2648.2010.05450.x
• Eke RN, Sezik HA, Özen M. Serviks kanseri; kadın hekimler yeterince farkında mı? Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi. 2016;26(1):53-57. doi:10.5222/terh.2016.053.
• Levent C, Ozdemir A, Telatar B. Awareness of parents about human papillomavirus vaccine. The Anatol J of Family Med. 2021;4(2):141-5. doi:10.5505/anatoljfm.2021.18189.
• Cipriano JJ, Scoloveno R, Kelly A. Increasing parental knowledge related to the human papillomavirus (HPV) vaccine. J Pediatr Health Care. 2018;32(1):29-35. doi:10.1016/j.pedhc.2017.06.006.
• Guvenc G, Akyuz A, Yenen MC. Effectiveness of nursing interventions to increase pap smear test screening. Research in Nursing & Health. 2013;36(2):146-57. doi: 10.1002/nur.21526.
• Onal B, Yilmaz FA. Attitudes of women toward for early diagnosis of cervical cancer: health responsibility and associated factors. Cukurova Med J. 2020;45(1):14-21. doi: 10.17826/cumj.627427.
• Mukama T, Ndejjo R, Musabyimana A, Halage AA, Musoke D. Women's knowledge and attitudes towards cervical cancer prevention: A cross sectional study in Eastern Uganda. BMC Women's Health. 2017;17(1):1-8. doi:10.1186/s12905-017-0365-3
• Cetisli NE, Top ED, Isik G. Cervical cancer and pap smear test health beliefs and health-promoting lifestyle of women in Turkey. Int J Caring Sci. 2016;9(2):630–9.
• Champion VL. Instrument refinement for breast cancer screening behaviors. Nurs Res. 1993;42(3):139-143. doi: 10.1097/00006199- 199305000-00003
• Karabulutlu O, Reis N. The investigation of life styles adopted by women living in Erzurum as regards cervical cancer risk. Healthmed. 2011;5(6):1625–31.
• Kurtuncu M, Arslan N, Alkan I, Bahadır O. Knowledge, attitude and behaviors of the mothers of 10-15 year old daughters regarding cervical cancer and HPV vaccine. J Hum Sci. 2018;15(2):1072-85 doi:10.14687/ jhs.v15i2.5097.
• Kızılırmak A, Kocaoz S. Bir üniversitedeki kadınların serviks kanseri ve pap smear testine ilişkin sağlık inançlarını etkileyen faktörler. STED. 2018;27(3):165–75.
• Chisale Mabotja M, Levin J, Kawonga M. Beliefs and perceptions regarding cervical cancer and screening associated with Pap smear uptake in Johannesburg: A cross-sectional study. PLoS ONE. 2021;16(2):1-13. doi:10.1371/journal.pone.0246574.
• Sumarmi S, Hsu YY, Cheng YM, Lee SH. Factors associated with the intention to undergo Pap smear testing in the rural areas of Indonesia: a health belief model. Reproductive Health. 2021;18(1):1-10. doi: 10.1186/ s12978-021-01188-7.
• Vorsters A, Arbyn M, Baay M, Bosch X, de Sanjosé S, Hanley S, Karafillakis E, Lopalco PL, Pollock KG, Yarwood J, Van Damme P. Overcoming barriers in HPV vaccination and screening programs. Papillomavirus Res. 2017;4:45-53. doi: 10.1016/j.pvr.2017.07.001.
• Samami E, Seyedi-Andi SJ, Bayat B, Shojaeizadeh D, Tori NA. The effect of educational intervention based on the health belief model on knowledge, attitude, and function of women about Pap smear test at Iranian health centers: A randomized controlled clinical trial. Journal of Education and Health Promotion. 2021;10(22);1-6. doi: 10.4103/jehp. jehp_33_20.
• Kolaç N, Yıldız A. Postmenopoz dönemdeki kadınlarda sağlık inanç modeli temelli kısa görüşmelerin osteoporozdan korunma bilgi, tutum ve davranışlarına etkisi. STED. 2019;28(2):145-51.