The Effect of Spiritual Well-Being and Depression Levels of Caregivers of Palliative Care Patients on Care Burden

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 387 - 393, 21.06.2023

Ayşe Duracak , Dilek Özmen

Öz

Objective: In this study, it was aimed to examine the effect of the spiritual well-being and depression levels of caregivers of palliative care patients on care burden.

Material and Method: The research is a descriptive study. The universe of the study is composed of inpatients in the Palliative Care Unit of Manisa City Hospital (N=155). The sample of the research included the patient caregiver (n=120) who were hospitalized in the same hospital, who met the inclusion criteria and volunteered to participate in the research between February and June 2021. Research data were collected with face-to-face method. “Patient and Caregiver Information Form”, “Katz Daily Living Activities (DLA) Index”, “Spiritual Well-Being Scale (SWBS)”, “Beck Depression Inventory (BDI)” and “Zarit Caregiver Burden Scale (ZCBS)” were used as data collection tools. Data analysis was done with SPSS-25 package program.

Results: According to scores obtained from the scales, it was found that caregivers had a moderate level of care burden, a very high level of spiritual well-being, and a very low level of depression. After conducting a Stepwise multiple linear regression analysis, it was observed that depression and spiritual well-being accounted for 35.9% of the care burden, the care burden score increased by 0.799 points with a one-point increase in the depression score, and decreased by 0.262 points with an increase of 1 point in the spiritual well-being score.

Conclusion: It is recommended to implement programs to support the spiritual well-being of caregivers in palliative care units to reduce their care burden and depression levels.

Anahtar Kelimeler

Palliative care, caregiver, spiritual well-being, care burden, depression.

Palyatif Bakım Hastalarına Bakım Verenlerin Spiritüel İyi Oluş ve Depresyon Düzeylerinin Bakım Yüklerine Etkisi

Öz

Amaç: Bu çalışmada palyatif bakım hastalarına bakım verenlerin spiritüel iyi oluş ve depresyon düzeylerinin bakım yüküne etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte bir çalışmadır. Araştırmanın evreni, Manisa Şehir Hastanesi Palyatif Bakım Ünitesinde yatan hastaların bakım verenleridir (N=155). Araştırma örneklemi, Şubat-Haziran 2021 tarihlerinde araştırmaya dahil olma kriterlerine uyan ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan bakım verenleri (n=120) içermektedir. Araştırma verileri yüz yüze toplandı. Veri toplama aracı olarak “Hasta ve Bakım Veren Bilgi Formu”, “Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi (GYA)”, “Spiritüel İyi Oluş Ölçeği (SİOÖ)”, “Beck Depresyon Envanteri (BDE)” ve “Zarit Bakıcı Yükü Ölçeği (ZBYÖ)” kullanıldı. Verilerin analizi SPSS-25 paket programı ile yapıldı.

Bulgular: Ölçeklerden elde edilen puanlara göre bakım verenlerin bakım yükünün orta düzeyde, spiritüel iyi oluşlarının çok yüksek düzeyde, depresyonlarının oldukça düşük düzeyde olduğu bulundu. Yapılan Stepwise çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda; depresyon ve spiritüel iyi oluşun bakım yükünün %35,9’unu açıkladığı, depresyon puanının bir puan artması ile bakım yükü puanının 0,799 puan arttığı ve spiritüel iyi oluş puanının bir puan artması ile bakım yükü puanının 0,262 puan azaldığı görüldü.

Sonuç: Palyatif bakım ünitelerinde bakım vericilerin bakım yüklerini ve depresyon düzeylerini azaltılmak için spiritüel iyi oluşlarını desteklemeye yönelik çalışmaların yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Palyatif bakım, bakım veren, spiritüel iyi oluş, bakım yükü, depresyon.

Kaynakça

• who.int [Internet]. WHO Definition of Palliative Care; 2018.[cited 2018 May 15]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/ detail/palliative-care.
• Akalın B, Modanlıoğlu A. Palyatif bakım eğitimlerinin sürdürülebilirliği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 2019;Özel Sayı:432-40.
• Işıl Ö, Onan N. Yaşlı ve demanslı bireylere bakım verenlerde bakım yükü ve yaklaşımlar. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics.2016; 2(1): 74-80.
• Çınar F, Eti Aslan F. Spiritüalizm ve hemşirelik: Yoğun bakım hastalarında spiritüel bakımın önemi. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN. 2017;3(1):37-42.
• Karasu F. Spiritüalite ve palyatif bakım. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2020;7(2):231-4.
• Phenwan T, Peerawong T, Tulathamkij K. The meaning of spirituality and spiritual well-being among Thai breast cancer patients: A qualitative study. Indian J Palliat Care. 2019 Jan-Mar;25(1):119-23.
• Kwok T, Wong B, Ip I, Chui K, Young D, Ho F. Telephone-Delivered psycho educational intervention for Hong Kong Chinese dementia caregivers: A single-blinded randomized controlled trail. Clin Interv Aging. 2013;8:1191-7.
• Karakaya C, Işıkhan V. Palyatif bakım hastalarına bakım veren aile üyelerinde yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2020; 31(4);1437-58.
• Özkan Pehlivanoğlu EF, Özkan MU, Balcıoğlu H, Bilge U, Ünlüoğlu İ. Adjustment and reliability of Katz daily life activity measures for elderly in Turkish. Ankara Med J. 2018;18(2):219-23.
• Ekşi H, Kardaş S. Spiritual well-being: Scale development and validation. Spiritual Psychology and Counseling. 2017;2(1):73-88.
• Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi. 1989;7(23):3-13.
• İnci F, Erdem M. Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe'ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi.2008;11(4):85-95.
• Field A. Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications; 2009.854 p.
• Küçükoğlu E. Kemoterapi alan hastaların bakım verenlerinin karşılanmamış gereksinimleri, bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyleri [master’s thesis]. [Ankara]: Hacettepe Üniversitesi; 2019.98 p.
• Chafjiri RT, Navabi N, Shamsalinia A, Ghaffari F. The relationship between the spiritual attitude of the family caregivers of older patients with stroke and their burden. Clin Interv Aging. 2017;12:453-8.
• Okeke PC, Oparah K, Oboke O, Inem V. Care burden correlates with depression among informal caregivers of stroke patients: a cross sectional study in Lagos, Nigeria. Int J Caring Sci. 2020;13(2):1402-10.
• Öner Ö. Onkoloji hastalarına bakım verenlerin bakım verme yükü ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi [master’s thesis]. [Elazığ]: Fırat Üniversitesi; 2012. 93 p. Erişim adresi: https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=j7p7Xr8w6S1knroL0- DgPg&no=ZM2OfsHAPqIZ1RuK3J_y1w.
• Şahin G. Palyatif bakım hastalarına evde bakım verenlerin bakim yükünün sağlık algısına etkisi [master’s thesis]. [Malatya]: İnönü Üniversitesi; 2021.68 p. Erişim tarihi: http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/ handle/11616/42429.
• Yakut B. Palyatif bakım merkezinde yatan hastalara bakım verenlerin anksiyete, depresyon ve bakım yüklerinin değerlendirilmesi [dissertation]. [Diyarbakır]: Dicle Üniversitesi; 2019. 79 p.
• Kol R, Yılmaz Karabulutlu E. Kronik hastalığı olan bireylere bakım verenlerin bakım yükü ve iyilik halinin değerlendirilmesi. Kocaeli Med J. 2021;10(1):119-27.
• Wei L, Li J, Cao Y, Xu J, Qin W, Lu H. Quality of life and care burden in primary caregivers of liver transplantation recipients in China. Medicine (Baltimore). 2018 Jun;97(24):e10993.
• Budak F, Korkmaz Ş. COVID-19 pandemi sürecine yönelik genel bir değerlendirme: Türkiye örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi. 2020:1;62-79.
• Yurtseven İ. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin, bakım yükü ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi [master’s thesis]. [İstanbul]: Marmara Üniversitesi; 2018. Erişim adresi: https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=_RkdFUG7hmckMwd_ lrfCSA&no=P_8uyaCb3LBnrpgCKcKnsg.
• Papastavrou E, Charalambous A, Tsangari H, Karayiannis G. The burdensome and depressive experience of caring: what cancer, schizophrenia, and alzheimer’s disease caregivers have in common. Cancer Nurs. 2012;35(3):187-94.
• Timur Ö, Gündüz N, Altaş H, Turan H, Karaşahin Ö, Tasar P, Binici D. Burden, quality of life and coping strategies of palliative care patients’ caregivers. Ege Journal of Medicine. 2021;60(Supplement):1-9.
• Akkuş Y, Karacan Y, Ünlü K, Deniz M, Parlak A. The effect of anxiety and spiritual well-being on the care burden of caregivers of cancer patients during the COVID-19 pandemic. Support Care Cancer. 2022 Feb;30(2):1863-72.
• Kaplan E, Beydağ K. Evde yatağa bağımlı hastaya bakım veren bireylerde bakım yükü ve spiritüel iyi oluş ilişkisi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi.2023;3(1):11-21.
• Karatay S. Kanser tanısı almış çocukların ebeveynlerinde spiritüel iyi oluş, bakım yükü ve konfor ilişkisi ve etkileyen faktörler [master’s thesis]. [İzmir]: Ege Üniversitesi; 2019. 93 p.
• Kurtgöz A. Palyatif bakım hastalarının yakınlarına uygulanan hemşirelik bakımının spiritüel iyilik hali ve umut üzerine etkisi [master’s thesis]. [Samsun]:On Dokuz Mayıs Üniversitesi; 2019. 174 p.
• Çalınık G. Çocukları immün yetmezlik tanısı ile hastanede yatan annelerde spiritüel iyi oluşun anksiyete etkisi [master’s thesis]. [İzmir]: Ege Üniversitesi; 2020. 78 p.
• Rafati F, Mashayekhi F, Dastyar N. Caregiver burden and spiritual wellbeing in caregivers of hemodialysis patients. J Relig Health. 2020 Dec;59(6):3084-96.
• Ekşi H, Boyalı C, Ümmet D. Öğretmen adaylarının spiritüel iyi oluş ile yaşamda anlam değişkenlerinin psikolojik dayanıklılığı yordaması: bir yapısal eşitlik modeli (YEM) denemesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2019;27(4):1695-704.
• Gürbüz D. Kronik böbrek yetmezliği olan çocukların ebeveynlerinin depresyon düzeyleri ve stresle başa çıkma tarzları [master’s thesis]. [Kayseri]: Erciyes Üniversitesi; 2009. 98 p.
• Erdoğan R. Kanser hastalarına bakım veren bireylerin anksiyete, yaşam kalitesi ve depresyon bakımından incelenmesi [master’s thesis]. [İstanbul]: Üsküdar Üniversitesi; 2017. 106 p.
• Katende G, Nakimera L. Prevalence and correlates of anxiety and depression among family carers of cancer patients in a cancer care and treatment facility in Uganda: a cross-sectional study. Afr Health Sci.2017;17(3):868-76.
• Varol E. Kanser hastası olan çocukların bakım vericilerine evde yapılan eğitimin bakım yükü depresyon ve yaşam doyumuna etkisi [doctoral thesis]. [Erzurum]: Atatürk Üniversitesi; 2018. 78 p.