Determination of Health Beliefs Regarding Drug Use of Individuals Over 65 Years of Age Diagnosed with Hypertension

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 897 - 905, 08.10.2023

Esra Efe Nurhan Doğan

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1068478

Öz

Objective: This study was conducted to determine the "health beliefs" of individuals over the age of 65 with a diagnosis of hypertension regarding drug use.
Material and Method: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 444 geriatric individuals over the age of 65 who had been diagnosed with hypertension and prescribed hypertension medication, between October 2021 and January 2022. The data in the Study were collected using the Personnel Data Form and the "Health Belief Scale About Drug Use".
Results: It was determined that 55.2% of 444 individuals participating in the study were in the 65-69 age group, 64.9% were female, 29.5% had hypertension for 6-10 years and 61.3% had a family history of hypertension. 19.8% of the individuals stated that they used a reminder to take the medication, 76.8% of them used their medications regularly and 42.1% of them stated that they knew about the side effects. The total mean score of the Health Belief Scale About Drug Use was 148.15±12.36. Factors such as age, gender, getting an education at discharge, using reminders for medications, of drug they use knowing the effects, side effects and how long the drugs should be used significantly affected the results of Health Belief Scale About Drug Use. (p<0.05).
Conclusion: Individuals over the age of 65 have a high level of health beliefs about drug use, and being educated and having knowledge about drugs positively affect their health beliefs. It is thought that it will become important for nurses to provide education and counseling services to individuals with hypertension over the age of 65 on drug use.

Anahtar Kelimeler

Geriatrics, hypertension, drug use, health belief, elderly

Hipertansiyon Tanısı Almış 65 Yaş Üzeri Bireylerin İlaç Kullanımına İlişkin Sağlık İnançlarının Belirlenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışma hipertansiyon tanısı almış 65 yaş üzeri bireylerin ilaç kullanımına ilişkin sağlık inançlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu çalışma, Ekim 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında 65 yaş üzeri, hipertansiyon tanısı almış ve hipertansiyon ilacı reçete edilmiş 444 geriatrik bireyle yürütülmüştür. Araştırmada veriler, Kişisel Bilgi Formu ve İlaç Kullanmaya İlişkin Sağlık İnanç Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan 444 bireyin %55,2’si 65-69 yaş grubunda, %64,9’u kadın, %29,5’inin 6-10 yıldır hipertansiyon hastası ve %61,3’ünün ailesinde hipertansiyon öyküsü olduğu belirlenmiştir. Bireylerin %19,8’i ilaç alma zamanı için bir hatırlatıcı kullandığını, %76,8’i ilaçlarını düzenli kullandığını ve %42,1’i ise yan etkilerini bildiğini belirtmiştir. İlaç Kullanmaya İlişkin Sağlık İnanç Ölçeği’nin toplam puan ortalaması 148,15±12,36’dır. Yaş, cinsiyet, taburcu olurken eğitim alma, ilaçlar için hatırlatıcı kullanma, ilaçlarını düzenli kullanma, kullandıkları ilacın yan etkisini ve ne kadar süre ile kullanılması gerektiğini bilme gibi faktörlerin sağlık inanç ölçeği toplam puanlarını anlamlı düzeyde etkilediği saptanmıştır (p<0,05).
Sonuç: 65 yaş üzeri bireylerin ilaç kullanmaya ilişkin sağlık inançlarının yüksek düzeyde olduğu, eğitim alma ve ilaçlar konusunda bilgi sahibi olmanın sağlık inancını olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Hemşirelerin 65 yaş üzeri hipertansif bireylere ilaç kullanmaya yönelik eğitim ve danışmanlık hizmeti vermelerinin önemli olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geriatri, hipertansiyon, ilaç kullanımı, sağlık inancı, yaşlı birey

Kaynakça

• Erci B, Elibol M, Aktürk Ü. Hipertansiyon hastalarının tedaviye uyumunu ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2018;26(2):79-92.
• Kjeldsen SE, Narkiewicz K, Burnier M, Oparil S. Practice guidelines for the management of arteria hypertension of the European Society of Hypertension. Blood Pressure. 2018;27(6):313-313.
• Karahan FŞ, Hamarta E. Geriatrik olgularda kronik hastalıkların ve polifarmasinin ölüm kaygısı ve anksiyete üzerine etkisi. Ege Tıp Bilimleri Dergisi. 2019;2(1):8-13.
• Genç F, Yiğitbaş Ç. Hipertansif yaşlıların hipertansiyon algıları ve kontrollerine ilişkin davranışları. Genel Tıp Dergisi. 2021;31(1):1-11.
• Özdemir Ö, Akyüz A, Doruk H. Geriatrik hipertansif hastaların ilaç tedavisine uyumları. Bakırköy Tıp Dergisi. 2016;12(4):195-201.
• Kılıç, M. Birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuranlarda hipertansiyon prevalansı, farkındalığı, kontrolü ve etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2013;12(1):79-86.
• Gürdoğan M, Gürdoğan EP. Hipertansiyon hastalarında tedaviye uyum ve ilişkili faktörler. MN Kardiyoloji. 2019;26(3):147-53.
• Takcı MA, Yıldırım G. Diyabet hastalarına sağlık inanç modeli doğrultusunda verilen eğitimin sağlık inancına, özetkililik algısına ve karar verme düzeyine etkisi. Lokman Hekim Dergisi. 2021;11(1):73-82.
• Boğan F, Korkmaz M. Kronik kalp yetersizliği olan hasta grubunda ilaç uyumu yaşam kalitesini etkiliyor mu? Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;11(2):191-8.
• Kırılmaz H, Doğanyiğit PB. Kendi kendine ilaç kulanımı ve sağlık inanç modeli ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;12(2):200-9.
• Nişancı Kılınç F, Çakır B, Daşgın H, Temizhan A. Metabolik sendromlu hastaların obezitede sağlık inanç modeli ölçeği’ne göre değerlendirilmesi. Bakırköy Tıp Dergisi. 2018;14(1):76-84.
• Çiftci N, Kadıoğlu H. Türkiye’de sağlık inanç modeline dayalı geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlanan ölçekler. Anemon Dergisi. 2020;8(6):2015-21.
• Abegaz TM, Shehab A, Gebreyohannes EA, Bhagavathula AS, Elnour AA. Non adherence to antihypertensive drugs: a systematic reviewand meta-analysis. Medicine. 2017;96(4):5641.
• Farha RA, Saleh A, Aburuz S. The impact of drug related problems on health-related quality of life among hypertensive patients in Jordan. Pharm Pract (Granada). 2017;15(3):995.
• Gökçe H. Hipertansiyon hastalarının tamamlayıcı alternatif tedavi kullanma durumları ve tamamlayıcı alternetif tedaviye ilişkin tutumları [Yüksek Lisans Tezi]. [Edirne]: Trakya Üniversitesi; 2019. 81 p. [18 Temmuz 2022]. http://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/handle/trakya/4517
• Erbay Ö, Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç, Aykar FŞ. Hipertansif atak yaşayan hastalara Watson’ın insan bakım modeli kullanılarak uygulanan hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2018;9(19):82-8.
• Özdemir Ö, Akyüz A, Doruk H. Geriatrik hipertansif hastaların ilaç tedavisine uyumları. Bakırköy Tıp Dergisi. 2016;12(4):195-201.
• Aşiret GD, Okatan C. Hipertansiyon hastalarının ilaç uyum düzeyleri ile spirütüel iyi oluşları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2019;10(23):122-8.
• Champion VL. Instrument development for health belief model constructs. ANS Adv Nurs Sci. 1984;6(3):73-85.
• Yılmaz ST, Demirhan İ, Şahin S, Kaplan S. Sağlık inanç modeli örneği: Tütün bağımlısı gebe. TÜSBAD. 2019;1(3):38-46.
• Oğuz S, Yetim M, Yalçın Ö, Ünalan YE, Çamcı G. Hipertansiyonlu bireylerde hastalık algısının tedavi ve diyet uyumuna etkisi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2016;5(2):75-83.
• Çiçek Z. Sağlık inanç modeli doğrultusunda verilen eğitimin kadınların bilinçsiz ve reçetesiz ilaç kullanımı üzerine etkisi. [Doktora Tezi]. [Erzurum]: Atatürk Üniversitesi; 2012. 120 p. [18 Temmuz 2022].
• Kul ÖE. Kronik hastalıklarda ilaç tedavisi uyumu ve etkili faktörler. [Uzmanlık Tezi]. [Ankara]: Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2018. [ 18 Temmuz 2022]. http://hdl.handle.net/117227/2873.
• Bell K, Twiggs J, Olin BR, Date IR. Hypertension: The silent killer: Updated JNC-8 guideline recommendations. Alabama Pharmacy Association. 2015:1-8.
• Tümer A, Baybuğa MS, Dereli F, Uysal DD. Hipertansiyon hastalarının ilaç tedavisine uyum düzeyleri. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2016;7(13):105-13.
• Çevik AB, Erkoç A, Olgun N. Diyabetik ayak enfeksiyonlu hastada taburculuk eğitimi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2014;6(2):129-34.
• Gün Y, Korkmaz M. Hipertansif hastaların tedavi uyumu ve yaşam kalitesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2014;7(2):98-108.
• Şahin ZA, Biçer N. Hipertansiyon hastalarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları. MN Kardiyoloji. 2015;22(4):80-5.
• Koruk E. Esansiyel hipertansiyonlu hastaların tedaviye uyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. [Aydın]: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019. [18 Temmuz 2022]. http://hdl.handle.net/11607/3527
• Köseoğlu N, Enç N. Kronik kalp yetersizliği olan bireylerde ilaç uyumuna engel olan faktörlerin incelenmesi. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2016;7(14):162-8.
• Özpulat F, Emiroğlu NO. The Effect of the Motivational Interviewing on the Lifestyle, Body Mass Index, Blood Pressure, Self-Efficacy Perception and Medication Adherence of Hypertensive Individuals. Huhemfad-Johufön. 2020;7(2),149-160.
• Yıldız E, Dedeli Ö, Pakyüz SÇ. Kanser hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2016;13(3):216-25.