Hemşirelik Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkında Bilgi Düzeyi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 393 - 399, 04.10.2024

Nur Başak , Berna Nilgün Özgürsoy Uran , Hakan Çamyar

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1443885

Öz

Amaç: Bu çalışmada; hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı hakkındaki bilgi düzeylerinin saptanması, farmakoloji dersini almış olmanın akılcı ilaç kullanımı üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı olarak planlanan bu çalışmanın örneklemini 226 hemşirelik öğrencisi oluşturmuştur. Veriler, katılımcıların sosyodemografik bilgilerini saptayan kişisel bilgi formu ve Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde demografik bilgiler için tanımlayıcı istatistikler ve akılcı ilaç kullanma bilgileri ile arasındaki ilişkiler için Ki-Kare analizi uygulanmıştır.

Bulgular: Araştırmaya katılanların %29,2’sinin 20 yaşında olduğu, %77,4’ünün kadın olduğu, %37,6’sının birinci sınıfta okuduğu ve %68,1’inin farmakoloji dersi aldığı saptanmıştır. Öğrencilerin %10,6’sı kronik bir hastalığa sahipken, %15,9’u düzenli ilaç kullanmaktadır. %12,8’i bir ilaca başlamadan önce bir sağlık çalışanından ziyade aile, akraba veya internete danışmaktadır. Öğrencilerin bitkisel ilaçlarla ilişkili bilgi düzeyleri düşük çıkmıştır. Öğrencinin sınıfı, farmakoloji dersi alma durumu, düzenli ilaç kullanma ve ilaç kullanmadan önce danışılan kişi tercihi ile akılcı ilaç kullanımı arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır.

Sonuç: Araştırmaya katılan öğrencilerin akılcı ilaç kullanımı hakkındaki bilgi düzeyi düşük olmasa da ortalamanın biraz üzerinde olarak hesaplanmıştır. Akılcı ilaç kullanımı sağlık profesyonelleri için oldukça önemli ve hayati bir konudur. Ortalamanın biraz üzerinde olan bilgi düzeyi yine de yetersiz olarak yorumlanabilir ve bilgi düzeyinin arttırılması için öğrencilik döneminden itibaren akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgisini destekleyici dersler ve uygulamalarla öğrenciler desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, farmakoloji, hemşirelik, öğrenci hemşireler

The Knowledge Level About Rational Drug Use of Nursing Students

Öz

Objective: This study aims to determine nursing students’ knowledge levels regarding rational drug use and evaluate the effect of havign taken pharmacology course on rational drug use.

Material and Method: This study, planned as descriptive research, consisted of a sample of 226 nursing students. The data were collected using the personal information form, which identifies the sociodemographic information of the participants, and the Rational Drug Use Scale. In the data analysis, descriptive statistics were applied for demographic information, and Chi-Square analysis were applied for the relationships between them and the knowledge of rational drug use.

Results: It was identified that 29.2% of the participants were 20 years old, 77.4% were women, 37.6% were studying in the first year, and 68.1% were taking pharmacology courses. 10.6% of the students have a chronic disease, and 15.9% of them use drugs regularly. 12.8% of them consult family, relatives, or the internet rather than a healthcare professional for guidance before starting a drug. .The students' knowledge levels about herbal medicines were low. There is a statistically significant relationship between the student's year of study, the status of having taken a pharmacology course, regular drug use, and the preference of the person consulted before using drugs and rational drug use.

Conclusion: Although the rational drug use knowledge of the students who took part in the study was not low, it was calculated to be slightly above the average. Rational drug use is a very important and vital issue for health professionals. The level of knowledge that is slightly above the average can still be interpreted as insufficient, and in order to increase the level of knowledge, students should be supported with courses and practices that support their knowledge of rational drug use, starting from their student years.

Anahtar Kelimeler

Rational drug use, pharmacology, nursing, nurse students

Kaynakça

• World Health Organization. Promoting rational use of medicines: Core components. Genova: WHO policy perspectives on medicines. 2002:5. [cited 2023 Apr 25] Available from: https://www.who.int/activities/ promoting-rational-use-of-medicines
• Lu Y, Hernandez P, Abegunde D, Edejer T. The World medicines situation 2011. Medicine Expenditures. 3rd ed. World Health Organization, Geneva; 2011. 6p. [cited 2023 Apr 25] Available from: http://apps.who.int/medicinedocs/documents/s18767en/s18767en.pdf.
• Sağlık Bakanlığı. Akılcı ilac kullanımı eylem planı 2014-2017. [cited 2023 May 17]. Erişim adresi: http://www.akilciilac.gov.tr/wp-content/ uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf
• Sağlık Bakanlığı. Stratejik Plan 2019-2023. Ankara; 2022. Erişim adresi: https://sgb.saglik.gov.tr/TR,61665/tc-saglik-bakanligi-2019-2023--stratejik-plani.html
• Amin A, Khan MA, Azam SMF, Haroon U. Review of prescriber approach towards rational drug practice in hospitalised patients. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2011 Jan-Mar; 23(1):19-22. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22830137/
• İşli F, Melik B. Ulusal antibakteriyel ilac tuketim surveyansı-2018. Ankara: Sağlık Bakanlığı, 2018. [cited 2023 Apr 25] Erişim adresi: https://titck.gov.tr/
• Ekenler Ş, Kocoğlu D. Bireylerin akılcı ilac kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacet Univ Hemşire Fak Derg. 2016 Ekim; 3(3):44-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/330450
• Şantaş F, Demirgil B. Akılcı ilac kullanımına ilişkin bir araştırma. JOBS. 2017 Nisan;5(1):35-48. DOI:10.22139/jobs.286671
• World Health Organization. Health systems financing, the path to universal coverage, achieving better health outcomes and efficiency gains through rational use of medicine. The World Health Report, Technical Brief Series - Brief No 3. 2010. Available from: https://www. who.int/publications/i/item/9789241564021
• Akıcı A, Goren MZ, Aypak C, Terzioğlu B, Oktay S. Prescription audit adjunct to rational pharmacotherapy education improves prescribing skills of medical students. Eur J Clin Pharmacol. 2005;61(9):643-50. DOI:10.1007/s00228-005-0960-3
• De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV, Bapna JS, Bero L, Kafle KK, et al. Impact of a short course in pharmacotherapy for undergraduate medical students: an international randomized controlled study. Lancet. 1995 Dec 02;346:1454-7. DOI:10.1016/s0140-6736(95)92472-8
• Demirtaş Z, Dağtekin G, Sağlan R, Alaiye M, Onsuz MF, Işıklı B, ve ark. Akılcı ilac kullanımı olceği gecerlilik ve guvenilirliği. ESTUDAM Halk Sağ Derg. 2018;3(3):37-46.
• Barcelo JA. Chi‐square analysis. J Archaeol Sci. 2018 June 28:1-5. DOI:10.1002/9781119188230.saseas0090
• Ozatik FY, Babaoğlu Tunga U, Ozkaraman A, Yiğitaslan S, Erol K. The knowledge and attitude of nursing students towards rational drug use. Osmangazi J Med. 2019 Oct 01;41(4):315-25. DOI:10.20515/otd.411960
• Sağır M, Parlakpınar H. Akılcı ilac kullanımı. İnonu Univ Sağ Bil Derg. 2014;3(2):32-5. Erişim adresi: http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/ bitstream/handle/11616/4921/makale.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Toklu ZH, Ayanoğlu Dulger G. Akılcı ilac kullanımı ve eczacının rolu. Marmara Pharm J. 2011 Haz;15:89-93. DOI:10.12991/201115422
• Ulupınar S, Akıcı A. Hemşirelik uygulamalarında akılcı ilac kullanımı. Turkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics. 2015;3(1):84-93. Erişim adresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-hemsirelikuygulamalarinda- akilci-ilac-kullanimi-70987.html
• Turner K, Suwannapong K, Putthikhan P, Charoensuk S, Radabutr M, Angsirisak N, et al. Evaluation of the integrated model of the rational drug use into the Bachelor of Nursing Science program in Thailand: A mixed-methodsstudy. Belitung Nurs J. 2021 Nov-Dec;7(6):485-92. DOI:10.33546/bnj.1762
• World Health Organization. Progress in the rational use of medicines. 2007;A60/24:1-4. Available from: https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA60/A60_24-en.pdf
• Ozturk H, Acar F. Yuksekoğretim oğrencilerinin akılcı ilac kullanımına yonelik algı ve tutumlarının değerlendirilmesi: Bir devlet universitesi orneği. USAYSAD Derg. 2021;7(1):32-46. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1742969
• Galan Andres MI, Blanco VG, Verdejo IC, Guerra JAI, Garcia DF. Self-medication of drugs in nursing students from Castile and Leon (Spain). Int J Environ Res Public Health. 2021;18(4):1498. DOI:10.3390/ ijerph18041498
• Akıcı A, Uğurlu UM, Gonullu N, Oktay Ş, Kalaca S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilac kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. STED. 2002;11(7):253-7. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/STED/sted0702/ilac.pdf
• Kaya H, Turan N, Keskin O, Tencere Z, Uzun E, Demir G, ve ark. Universite oğrencilerinin akılcı ilac kullanma davranışları. J Anatolia Nursing and Health Sci. 2015;18(1):35-42. DOI:10.17049/ahsbd.67643
• Pirincci E, Bozan T. Bir universite hastanesinde calışan hemşirelerin akılcı ilac kullanım durumları. Fırat Tıp Derg. 2016;21(3):129-36. Erişim adresi: https://www.firattipdergisi.com/pdf/pdf_FTD_1000.pdf
• Karakurt P, Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Sağlam R. Universite oğrencilerinde ilac kullanımı. TAF Prev Med Bull. 2010;9(5):505-12. DOI: 10.37989/gumussagbil.847563