Non-Invaziv Mekanik Ventilatöre Bağlı Yoğun Bakım Hastasına Yaşam Modeli Doğrultusunda NANDA, NOC ve NIC Sınıflandırma Sistemi ile Verilen Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 538 - 550, 30.09.2025

Sümeyye Bilgili Tekin , İrem Koçak , Yaprak Baga , Gülay İpekçoban

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1596667

Öz

Mekanik ventilasyon, akut solunum yetersizliği gibi durumlarda oksijen-karbondioksit değişimini desteklemek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu süreçte komplikasyon riskleri yüksektir ve etkin bir bakım için multidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir. Yoğun bakım hemşireleri, hasta bakımında önemli bir role sahip olup, bireyselleştirilmiş yaklaşımlar aracılığıyla komplikasyonları önlemeye ve tedavi sürecini iyileştirmeye katkı sağlamaktadırlar. Roper-Logan-Tierney Yaşam Modeli, bireyin biyopsikososyal gereksinimlerini 12 yaşam aktivitesi üzerinden ele alarak kapsamlı bir hemşirelik bakımı sunmaktadır. Bu çalışmada, non-invaziv mekanik ventilasyonla devamlı pozitif hava yolu basıncı tedavisi uygulanan bir yoğun bakım hastasına model doğrultusunda sistematik bir hemşirelik bakım planı uygulanmıştır. Kuzey Amerika Hemşirelik Tanılama Birliği Hemşirelik Tanıları, Hemşirelik Sonuçlarının Sınıflandırılması çıktıları ve Hemşirelik Girişimlerine dayalı hemşirelik planı, enfeksiyon riski, gaz değişiminde bozulma ve uyku örüntüsünde bozulma gibi sorunlara yönelik bireyselleştirilmiş hemşirelik girişimlerini içermektedir. Örneğin, devamlı pozitif hava yolu basıncı maskesi kaynaklı uyku problemi için müzik terapisi uygulanarak hastanın uyku kalitesi artırılmıştır. Sonuç olarak yaşam modeline dayalı hemşirelik bakımının, devamlı pozitif hava yolu basıncı tedavisine uyumu artırdığını ve hasta sonuçlarını iyileştirdiğini göstermektedir. Literatür, modelin kronik hastalıklar ve çeşitli alanlarda etkin olduğunu desteklemektedir. Bu doğrultuda, yaşam modelinin mekanik ventilasyon sürecinde daha yaygın uygulanması, hemşirelik eğitiminde modellerin entegrasyonu ve bireyselleştirilmiş bakım planlarının geliştirilmesi önerilmektedir. Bu yaklaşımlar, hem bakım kalitesini hem de hasta memnuniyetini artırmada etkili olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik bakımı, hemşirelik tanıları, günlük yaşam aktiviteleri, mekanik ventilatör, yoğun bakım.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik bakımı , hemşirelik tanıları , günlük yaşam aktiviteleri , mekanik ventilatör , yoğun bakım

Nursing Care Provided to an Intensive Care Unit Patient Receiving Non-Invasive Mechanical Ventilation Based on the Life Model Using NANDA, NOC, and NIC Classification System: A Case Study

Öz

Mechanical ventilation is a method used to support oxygen-carbon dioxide exchange in situations such as acute respiratory failure. The risk of complications during this process is high and a multidisciplinary approach is required for effective care. Intensive care nurses have an important role in patient care, contributing to preventing complications and improving the treatment process through individualized approaches. The RoperLogan-Tierney Life Model provides comprehensive nursing care by addressing the individual's biopsychosocial needs through 12 life activities. In this study a systematic nursing care plan was applied in line with the model to an intensive care patient who was treated with Continuous Positive Airway Pressure with non-invasive mechanical ventilation. The nursing plan based on North America Nursing Diagnosis Association nursing diagnoses, Nursing Outcomes Classification outcomes, and Nursing Interventions Classification interventions includes individualized nursing interventions for problems such as infection risk, impaired gas exchange, and sleep pattern disruption. For example, by applying music therapy for Continuous Positive Airway Pressure mask-induced sleep problems, the patient's sleep quality was improved. The results show that nursing care based on the life model increases compliance with Continuous Positive Airway Pressure treatment, improves patient outcomes. Literature supports that the model is effective in various areas including chronic diseases. In this regard, it is recommended that the life model be applied more widely in the mechanical ventilation process, that the models be integrated in nursing education, and that individualized care plans be developed. These approaches will be effective in increasing both the quality of care and patient satisfaction
Keywords: Nursing care, nursing diagnoses, activities of daily living, mechanical ventilator, intensive care.

Anahtar Kelimeler

Nursing care , nursing diagnoses , activities of daily living , mechanical ventilator , intensive care.

Kaynakça

• 1. Yılmaz Ak H, Yıldız M. Mekanik ventilasyona pratik yaklaşım. Koşuyolu Heart J. 2008;21(1):65-69. https://doi.org/10.5578/khj.53920
• 2. Şen Atasayar B. Mekanik Ventilatöre Bağlı Hastanın Hemşirelik Bakımı. İçinde: Karakurt P, Fırat M, eds. Sağlık bilimleri araştırmaları Hemşirelik ve Ebelik – V: Özgür Yayınları: 2023. p.47-57.
• 3. Wilkinson MJ, Barcus L, eds. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F, çeviri editörleri. Pearson Hemşirelik Tanıları: El Kitabı. 11. Baskı. Ankara: Pelikan Yayınevi; 2018.
• 4. Palabıyık O, Erdem AF. Mekanik Ventilasyonun Fizyolojik Temelleri: Mekanik Ventilatörlerin Sınıflandırılması. İçinde: Kürşad H, Editör. Mekanik Ventilasyon. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri: 2018. p.1-4.
• 5. Doğu T, Karakuzu Z, Katı Ş, Omaygenç D, Katı Y, Çoban G ve ark. Birinci basamak yoğun bakım ünitesi hastalarının prognozu. Int J Clin Res. 2014;2(4):143-8.
• 6. Yazıcı S, Kalaycı I. Yaşlı Hastaların Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 2015;3(3):385-390.
• 7. Sarnaik AP, Heidemann SM. Respiratory pathophysiology and regulation. In: Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB editörs. Nelson Textbook of Pediatrics 18th edit. WB Saunders Company, Philadelphia; 2007. p.1719-1726.
• 8. Atalay C, Özmen Ö. Mekanik ventilasyon endikasyonları. Turkiye Klinikleri Anesthesiology Reanimation-Special Topics. 2018;11(2):5-7.
• 9. Alakaya M, Arslanköylü AR. İnvaziv ve non invaziv mekanik ventilasyon komplikasyonları. İçinde: Yıldızdaş D, editör. Non İnvaziv ve İnvaziv Mekanik Ventilasyon. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.77-82.
• 10. Hillier B, Wilson C, Chamberlain D, King L. Preventing ventilator-associated pneumonia through oral care, product selection, and application method: a literature review. Adv Crit Care. 2013;24(1):38-58. https://doi.org/10.1097/NCI.0b013e31827df8ad
• 11. Gök F, Yurtseven F. Yoğun bakım ünitesinde mekanik ventilatör desteği alan hastaya hemşirelik bakımı. MAS J Appl Sci, 2022;7(2):528–536. https://doi.org/10.52520/masjaps.v7i2id205
• 12. Onarıcı M, Karadağ M. Mekanik ventilasyondaki hastalarda ventilatör ilişkili pnömoniyi önlemede pozisyonun önemi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015;2(2): 70-4.
• 13. Uçgun İ. Mekanik ventilasyon komplikasyonları. Yoğun Bakım Dergisi. 2008; 8(1):44-59.
• 14. Bulechek GM, Butcher HK, Dochterman JM, Wagner C, eds. Erdemir F, Sultan K, Yılmaz AA, çeviri editörler. Hemşirelik Girişimleri Sınıflaması (NIC). 6. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri: 2017.
• 15. Park H. Identifying core NANDA-I nursing diagnoses, NIC interventions, NOC outcomes, and NNN linkages for heart failure. Int J Nurs Knowl. 2014; 25(1): 30-38. https://doi.org/10.1111/2047-3095.12010
• 16. Kaya N. NANDA Hemşirelik Tanıları, Hemşirelik Bakımın Sonuçları (NOC) ve Hemşirelik Girişimleri (NIC) Sınıflama Sistemlerinin İlişkilendirilmesi. İstanbul Üniversitesi F.N.H.Y.O. Dergisi. 2004; 13(52):121-130.
• 17. Johnson M, Moorhead S, Bulechek G, Butcher H, Maas M, Swanson E. NOC and NIC Linkages to NANDA-I and Clinical Conditions. Supporting Clinical Reasoning and Quality Care. 2012; 3. Baskı, Elsevier Yayınları.
• 18. Bağcı Y, Çelik Ş, Avşar G. Koah Tanılı Yoğun Bakım Hastasının Uyku Aktivitesinin Nanda, Nıc-Noc Doğrultusunda Değerlendirilmesi: Bir Olgu Sunumu. Sağlık Akademisi Kastamonu (Sak). 2023;8(3):590-600. https://www.doi.org/10.25279/sak.1090687
• 19. Younas A, Quennell S. Usefulness of nursing theory‐guided practice: an integrative review. Scand J Caring Sci. 2019;33(3):540‐555. https://doi.org/10.1111/scs.12670
• 20. Akçay E, Ören B. Roper, Logan ve Tierney’in Yaşam Aktivitelerine Dayalı Hemşirelik Modeline Göre Ülseratif Kolit Olgu Değerlendirmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi. 2024;7(2):250-259. https://doi.org/10.54189/hbd.1497754.
• 21. Üstün Şahin E, Küçükoğlu S, Taş Arslan F. Epidermolizis Bülloza Tanılı Çocuğun Roper Logan Tierney Hemşirelik Modeline Dayalı Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu. Selçuk Sağlık Dergisi. 2023;4(3):487-502.
• 22. Özkan S, Kılınçat B, Yımaz M. Roper-Logan-Tierney hemşirelik modeline temelli pediatri hemşireliği: olgu sunumu. Selçuk Sağlık Dergisi. 2023;4(1):61-78.
• 23. Düğeroğlu R, Şentürk Erenel A, Yaman Ş. Roper-Logan-Tierney Günlük Yaşam Aktiviteleri (Gya) Modeli’ne Göre Meme Kanseri Olgusunun İncelenmesi. 2019; 6. Uluslararası, 17. Ulusal Hemşirelik Kongresi
• 24. Gençbaş D, Bayrak D, Çınar F.İ. Türkiye’de NANDA-I, NOC ve NIC sınıflama sistemlerinin etkinliğinin değerlendirildiği lisansüstü hemşirelik tezlerinin incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2023;10(4):574-582.
• 25. Masat S, Koç Z. Sekonder spontan pnömotoraks tanısı alan bireyin NANDA'ya göre hemşirelik tanıları ve NIC girişimleri: Olgu sunumu. Sağlık Toplum. 2020;20(3):182-91.
• 26. Turhal E, Koç Z. Koah Tanısı Alan Bir Bireyin Nanda’ya Göre Hemşirelik Tanıları ve NIC Girişimleri: Olgu Sunumu. Sağlık ve Toplum. 2021; 31(3): 194-204.
• 27. Jandaghian Bidgoli M, Jamalnia S, Pashmforosh M. et al. Personalized nursing as the missing link of providing care: A systematic review. BMC Nurs. 2024;24:239. https://doi.org/10.1186/s12912-025-02855-x.
• 28. Kaya H, Yıldız D. İskemik İnme Geçiren Bireyin NANDA-I'ya Göre Hemşirelik Tanıları, NIC Hemşirelik Girişimleri ve NOC Çıktıları. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2021;13(1):1–9.
• 29. Özkan S, Karagözoğlu Ş. Metastatik kolon kanserli bireyin Levine Koruma Modeli doğrultusunda NANDA, NIC ve NOC sınıflandırma sistemlerine göre yürütülen hemşirelik bakımı. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2024;16(2):611-620. https://doi.org/10.5336/nurses.2023-100163.
• 30. Bilgili S, Balci Akpinar, R. The effect of listening to music during continuous positive airway pressure on agitation levels and compliance of intensive care patients with COVID‐19: A randomized controlled trial. Nurs Crit Care. 2024;29(2):357-365. https://doi.org/10.1111/nicc.12952.
• 31. Duerst K.J, Clark A.W, Hudson D.G.B, et. al. Preventing medical device–related pressure injuries due to noninvasive ventilation masks and nasal cannulas. Crit Care Nurs. 2022;42(5):14–21. https://doi.org/10.4037/ccn2022783.
• 32. Özkan Sarılı S. Mekanik ventilasyon uygulanan hastaların hijyen ve boşaltım gereksiniminde hemşirenin rolü. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2025;8(1):74–82. https://doi.org/10.51536/tusbad.1524861.