Hemşirelerde Merhamet Yorgunluğu ve Tükenmişlik Düzeyi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 453 - 458, 30.09.2025

Betül Aktaş , Ayşegül Karakulak , Jülide Gülizar Yıldırım , Medine Yılmaz

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1608422

Öz

Amaç: Merhamet yorgunluğu hemşirelerde, duygusal acı ve fiziksel stres içerisindeki hastalara bakım vermeye bağlı olarak fiziksel, duygusal ve ruhsal tükenmişliğe işaret etmektedir. Tükenmişlik, iş ile ilgili sürekli ve uzun süreli strese maruz kalmanın bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kimi zaman hasta sorumluluğu ve empati duygusunun fazla olması hemşirelerde yoğun stres ve özgüven eksikliğinin oluşmasına, merhamet yorgunluğunun artmasına ve tükenmişliğe neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı hastanede çalışan hemşirelerin merhamet yorgunluğu ile tükenmişlik düzeylerinin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Karşılaştırmalı tanımlayıcı tipteki bu çalışma Mayıs-Aralık 2023 tarihleri arasında bir devlet hastanesinde görev yapan 92 hemşire ile yürütülmüştür. Veri toplamada sosyodemografik bilgi formu, Merhamet Yorgunluğu Ölçeği ve Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Hemşirelerin Merhamet Yorgunluğu ölçeği toplam puan ortalaması 69,65±19,24, Mesleki Tükenmişlik Ölçeği toplam puan ortalaması 4,31±1,32’dir. Merhamet Yorgunluğu Ölçeği ile Tükenmişlik Ölçeği toplam puan ortalamaları arasında pozitif yönde orta düzeyde (r=0,678), Merhamet Yorgunluğu Ölçeğinin İkincil Travma alt boyutu arasında zayıf düzeyde (r=0,456) ve Mesleki Tükenmişlik alt boyutu arasında yüksek düzeyde (r=0,709) ilişki belirlenmiştir (p= 0,000).
Sonuç: Hemşireler orta düzeyde merhamet yorgunluğu ve genel olarak mesleki tükenmişlik yaşamaktadırlar. Ayrıca hemşirelerin merhamet yorgunluğu arttıkça mesleki tükenmişlik düzeyleri de artmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik, merhamet yorgunluğu, tükenmişlik.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik , merhamet yorgunluğu , tükenmişlik

Compassion Fatigue and Burnout Levels among Nurses

Öz

Objective: Compassion fatigue in nurses refers to the physical, emotional, and spiritual exhaustion that results from providing care to patients experiencing emotional pain and physical stress. Burnout, on the other hand, emerges as a consequence of prolonged exposure to work-related stress. Sometimes, an excessive sense of patient responsibility and empathy can cause intense stress and a lack of self-confidence in nurses, leading to increased compassion fatigue and burnout. This study aims to examine the levels of compassion fatigue and burnout among nurses working in hospitals.
Materials and Methods: A comparative descriptive study was conducted between May and December 2023, involving 92 nurses working at a public hospital. Data were collected using a sociodemographic information form, the Compassion Fatigue Scale, and the Burnout Scale.
Results: The average score of nurses on the Compassion Fatigue Scale was 69.65±19.24, while the average total score on the Professional Burnout Scale was 4.31±1.32. A moderate positive correlation was found between the average scores on the Compassion Fatigue Scale and the Burnout Scale (r=0.678). Additionally, there was a weak correlation between the Secondary Trauma subscale of the Spiritual Fatigue Scale (r=0.456) and a strong correlation between the Professional Burnout subscale (r=0.709) (p=0.000).
Conclusion: Nurses experience moderate levels of compassion fatigue and are generally in a state of occupational burnout. Additionally, as nurses' levels of compassion fatigue rise, their levels of occupational burnout also increase.
Keywords: Nursing, compassion fatigue, burnout.

Anahtar Kelimeler

Nursing , compassion fatigue , burnout

Kaynakça

• 1. Nur F, Erdem R. Merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışma yaşam kalitesi ile ilişkisi: sağlık profesyonelleri örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017;291–312.
• 2. Çingöl N, Çelebi E, Zengin S, Karakaş M. Bir sağlık yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencilerinin merhamet düzeylerinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri. 2018;21(1):61–7.
• 3. Strauss C, Lever Taylor B, Gu J, Kuyken W, Baer R, Jones F, Cavanagh K. What is compassion and how can we measure it? A review of definitions and measures. Clinical Psychology Review. 2016;47:15–27.
• 4. Aycock N, Boyle D. Interventions to manage compassion fatigue in oncology nursing. Clin J Oncol Nurs, 2009;13(2):183–191.
• 5. Coetzee SK, Klopper HC. Compassion fatigue within nursing practice: A concept analysis. Nursing and Health Sciences. 2010:12(2):235–43.
• 6. Çimen BÜ, Tosun GD, Kapıtaşı G, Onat G, Yalçın B, Gaygısız Ü, Karabıyık L. Evaluation of the relationship between compassion fatigue, empathy tendency, and job satisfaction in nurses working in critical units. Anestezi Dergisi. 2024;32(2):111–22.
• 7. Pérez-García E, Ortega-Galán ÁM, Ibáñez-Masero O, Ramos-Pichardo JD, Fernández-Leyva A, Ruiz-Fernández MD. Qualitative study on the causes and consequences of compassion fatigue from the perspective of nurses. Int J Ment Health Nurs. 2021;30(2):469–78.
• 8. Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior. 1981;2(2):99–113.
• 9. Helvacı İ, Turhan M. Tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Silifke’de görev yapan sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 2013;1(4):58–68.
• 10. Bilben GS, Sayın Y. Burnout level of nurses in a Private University Hospital. The Journal of Istanbul Rumeli University Health Sciences. 2023;1(3):1–14.
• 11. Metin Ö, Gök Özer F. Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007;10(1):58-66.
• 12. Gómez-Urquiza JL, Albendín-García L, Velando-Soriano A, Ortega-Campos E, Ramírez-Baena L, Membrive-Jiménez MJ, Suleiman-Martos N. Burnout in palliative care nurses, prevalence and risk factors: a systematic review with meta-analysis. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(20):1–13.
• 13. Almodibeg BA, Smith H. A cross-sectional survey to explore the prevalence and causes of occupational burnout syndrome among perioperative nurses in Saudi Arabia. Nursing Open. 2021;8(1):364–71.
• 14. Shah MK, Gandrakota N, Cimiotti JP, Ghose N, Moore M, Ali MK. Prevalence of and factors associated with nurse burnout in the US. JAMA Netw Open. 2021;4(2):1-11.
• 15. Adams RE, Boscarino JA, Figley CR. Compassion fatigue and psychological distress among social workers:a validation study. Am J Orthopsychiatry. 2006;76:103-8.
• 16. Dinç S, Ekinci M. Merhamet Yorgunluğu Kısa Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2019;11(1):192-202.
• 17. Çapri B. Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu ile Eş Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması ve psikoanalitik-varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 2013;13(3):1393-418.
• 18. Coşansu G. Verilerin analizi ve yorumlanması. İn: Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN, editör. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi. 2015. p. 271
• 19. Tanrıkulu G, Ceylan B. Çocuk kliniklerinde çalışan hemşirelerde merhamet düzeyi ve merhamet yorgunluğu. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;30(1):31–6.
• 20. Gök AG. Merhamet etmenin dayanılmaz ağırlığı: hemşirelerde merhamet yorgunluğu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015;20(2):299–313.
• 21. Mohammadi M, Peyrovi H, Mahmoodi M. The Relationship between Professional Quality of Life and Caring Ability in Critical Care Nurses. Dimens Crit Care Nurs. 2017;36(5):273–77.
• 22. Karahaliloğlu N, Özdilli K, Yorulmaz E, Yorulmaz H. Determination of burnout and job satisfaction levels in nurses working in the surgical clinics. Bagcilar Medical Bulletin. 2019:4(2):31–41.
• 23. Barutçu E, Serinkan C. Tükenmişlik sendromu: günümüzde önemli bir sorun ve Denizli’de yürütülen bir araştırma. Ege Akademik Bakış. 2008;8(2):541–61.
• 24. Hu HX, Liu LT, Zhao FJ, Yao YY, Gao YX., Wang GR. Factors related to job burnout among community nurses in Changchun, China. J Nurs Res. 2015;23(3):172–180.
• 25. Gezginci E, Öztaş B. Cerrahi birimlerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2021;24(2):361–74.
• 26. Yang G, Liu J, Liu L, Wu X, Ding S, Xie J. Burnout and resilience among transplant nurses in 22 hospitals in China. Transplantation Proceedings. 2018;50(10): 2905–10.
• 27. Tawfik DS, Scheid A, Profit J, Shanafelt T, Trockel M, Adair KC, Bryan Sexton J, Ioannidis JPA. Evidence relating health care provider burnout and quality of care a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med. 2019;171(8):555–67.
• 28. Oktay D, Öztürk C. Compassion fatigue in nurses and influencing factors. Perspect Psychiatr Care. 2022;58(4):1691–700.
• 29. Kılıç D, Bakan AB, Aslan G, Uçar F. Onkoloji birimleri ve yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerde etik duyarlılık ve merhamet yorgunluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2020;4(1):20–29.
• 30. Koca F. Hemşirelerde merhamet yorgunluğu ve etkili faktörlerin incelenmesi [Yüksek LisansTezi]. [İstanbul]: Maltepe Üniversitesi; 2018.
• 31. Ortega-Campos E, Vargas-Román K, Velando-Soriano A, Suleiman-Martos N, Cañadas-de la Fuente GA, Albendín-García L, Gómez-Urquiza JL. Compassion fatigue, compassion satisfaction and burnout in oncology nurses: a systematic review and meta-analysis. Sustainability. 2020;12(1):1–12.
• 32. Hegney DG, Craigie M, Hemsworth D, Osseiran-Moisson R, Aoun S, Francis K, Drury V. Compassion satisfaction, compassion fatigue, anxiety, depression and stress in registered nurses in Australia: Study 1 Results. J Nurs Manag, 2014;22(4): 506–18.
• 33. Yoder EA. Compassion fatigue in nurses. Appl Nurs Res 2010;23(4):191–97
• 34. Akyüz İ. Hemşirelerin tükenmişlik ve depresyon düzeylerinin çalışma koşulları ve demografik özellikler açısından incelenmesi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 2015;3(1):21–34.
• 35. Raftopoulos V, Charalambous A, Talias M. The factors associated with the burnout syndrome and fatigue in Cypriot Nurses: A census report. BMC Public Health. 2012;12(1):1-13
• 36. Yüksel Kaçan C, Örsal Ö, Köşgeroğlu N. Hemşirelerde tükenmişlik düzeyinin incelenmesi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2016;5(2):65–74.
• 37. Korkmaz H. Covid-19 pandemi sürecinde hemşirelerde tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. [İstanbul]: Biruni Üniversitesi; 2023
• 38. Kayaoğlu K, Aslanoğlu E. Psikiyatri hemşirelerinde görülen tükenmişlik sendromu ile merhamet yorgunluğu arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences. 2021;13(3):676–82.
• 39. Meyer RM., Li A, Klaristenfeld J, Gold JI. Pediatric novice nurses: examining compassion fatigue as a mediator between stress exposure and compassion satisfaction, burnout, and job satisfaction. J Pediatr Nurs. 2015;30(1):174–183.
• 40. Slocum-Gori S, Hemsworth D, Chan WWY, Carson A, Kazanjian A. Understanding compassion satisfaction, compassion fatigue and burnout: A survey of the hospice palliative care workforce. In Palliative Medicine. 2013;27(2):172-178.
• 41. Adanır A, Özden D. Onkoloji palyatif bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin merhamet yorgunluğu, merhamet memnuniyeti ve stresle başa çıkma tarzlarının değerlendirilmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi. 2024;7(2):185–197.