TÜRKİYE’DE FOREKS PİYASASI VE YAPISAL DÜZENLEMELERİN PİYASA İŞLEYİŞİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, , 251 - 269, 31.10.2020

Ece Mıhçı , Sinan Aytekin

https://doi.org/10.25204/iktisad.743578

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2011 yılında SPK tarafından yapılan ilk yasal düzenleme sonrasında Türkiye’de foreks piyasasının gelişimini mercek altına almak ve 2017 yılında yapılan son yasal düzenlemenin piyasaya olan etkilerini değerlendirmektir. Bu amaçla, Türkiye foreks piyasasında faaliyet gösteren aracı kurum sayıları, teminatlı yatırımcı sayıları, işlem hacimleri, kârda ve zararda olan müşteri hesaplarının oransal dağılımları ve yatırımcı şikâyet sayıları yapısal düzenlemeler doğrultusunda yıllara göre incelenmiştir. Sonuç olarak, 2011 yılında yasal bir zemine oturtulmasıyla beraber aracı kurum sayısı, işlem hacmi ve yatırımcı sayısı artan Türkiye foreks piyasasında 2017 yılında yapılan yasal düzenleme sonrasında yatırımcı sayısının azaldığı anlaşılmıştır. Ayrıca piyasada kayıt dışı uygulamaların arttığı ve yasal kurumlar üzerinden yapılan işlem hacimlerinin düştüğü görülmüştür. Bu nedenle alınacak ek önlemlerle gerek piyasa dinamiklerinin gerekse de yatırımcının korunması hedeflenmelidir. Bu noktada yatırımcı tipine göre başlangıç teminatlarının ve kaldıraç oranlarının yeniden düzenlenmesi, aracı kurum denetimlerinin artırılması, bu kurumlarda eğitim departmanlarının kurulmasının sağlanarak yatırımcılara yönelik eğitim süresinin ve deneme işlem sayısının artırılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Piyasa, Foreks, Kaldıraç

FOREX MARKET IN TURKEY AND EVALUATION OF EFFECTS OF REGULATION ON MARKET OPERATION

Öz

The aim of this study is to focus on the development of the forex market after the first regulation made by the Capital Markets Board of Turkey in 2011 and to evaluate the impact of recent legal regulation on the market made in 2017. For this purpose, number of forex market brokerage firms, number of secured investors, trading volumes, the profit and loss ratio in investor accounts and the numbers of investor complaints were investigated in accordance with the structural regulations by years in Turkey. As a result, the number of brokerage firms, trading volume and the number of investors started to increase in Turkey forex market placed on legal ground in 2011. However, number of investors decreased after the legal regulations made in 2017. Therefore, the protection of both market dynamics and investors should be targeted with additional measures. At this point, it is necessary to rearrange the initial collaterals and leverage ratios according to the investor type, to increase the audits of brokerage firms, to establish training departments in these institutions, to increase the training period and number of trials for investors.

Anahtar Kelimeler

Financial Market, Forex, Leverage

Kaynakça

• Alkan, F. (2019). Forex Piyasalarında Emtia Alım Satım Kararlarında Teknik Analiz Kullanımı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Altan, M. & Güzel, F. (2015). Forex Piyasasının Türkiye’deki Durumu ve Türkiye Finans Piyasalarına Etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 203-264.
• Altaş, A. (2019). Viop’ta Vadeli İşlemler. İstanbul. Scala Yayıncılık.
• Avcı, M. (2011). Forex’te Yasal Dönem SPK ve Forex. Forextraview Dergisi, 1, 145-152.
• Aydın, O. (2015). Foreks Piyasası İşlemleri ve Türkiye Uygulamasına İlişkin Değerlendirmeler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• BIS, Uluslararası Ödemeler Bankası. (2019a). https://stats.bis.org/statx/srs/table/d11.2 (ET: 21.10.2019).
• BIS, Uluslararası Ödemeler Bankası. (2019b). https://stats.bis.org/statx/srs/table/d11.3 (ET: 06.12.2019).
• Bilgin, Y. (2019). Riskli Piyasalarda Yatırımcı Performansını Etkileyen Faktörler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Deniz, E. (2017). Forex Piyasasının İşleyişi ve SPK Regülasyonları Çerçevesinde Türkiye’deki Gelişimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Ellialtıoğlu, N. & Hazar, A. (2017). Foreks Piyasaları ve Türkiye’de Yasal Düzenlemeler Sonrası Uygulama Değişikliklerinin Analizi. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 62-98.
• FCA, Financial Conduct Authority. (2016). https://www.fca.org.uk/news/press-releases/fca-proposes-stricter-rules-contract-difference-products (ET: 20.10.2019).
• Fettahoğlu, A. (2014). İşletmelerde Uluslararası Finans Yönetimi. Kocaeli. Umuttepe Yayınları.
• IOSCO, Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü. (2016). https://www.iosco.org/ library/pubdocs/pdf/IOSCOPD550.pdf (ET: 21.10.2019).
• IOSCO, Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü. (2018). https://www.iosco.org/ library/pubdocs/pdf/IOSCOPD613.pdf (ET: 21.10.2019).
• Küçük, S. (2012). Uluslararası Finansal Piyasalarının ve Forex Piyasalarının Gelişimi: Türkiye’deki Durumu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• NFA, National Futures Association. (2011). https://www.nfa.futures.org/news/PDF/CFTC/FR_ Sec_6_LTM_CapitalRequirements_0811.pdf (ET: 20.10.2019).
• Öztop, A. O. (2013). Türk Sermaye Piyasalarında Forex Aracı Kurumların Yeri, İşleyişi ve Vergilendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Sarı, Ş. (2014). Kapalı Çarşıda Forex. Vior Forex Dergisi, 1, 58-59.
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu (2011). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/08/20110827-54.htm (ET: 15.10.2019).
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu (2013). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130711-23.htm (ET: 15.10.2019).
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu (2016a). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160114-5.htm (ET: 15.10.2019).
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu (2016b). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160114-6.htm (ET: 15.10.2019).
• SPK, Sermaye Piyasası Kurulu (2017). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170210-5.htm (ET: 15.10.2019).
• Şendur, Y. (2017). Forex Piyasasında Riskler. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 23-28. https://doi.org/10.25204/iktisad.305438
• Şeref, G. (2015). Aracı Kurumların Pazarlama Anlayışında Forex Para Piyasalarının Yeri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Takasbank, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (2020). https://www.takasbank.com.tr/ documents/Istatistikler/kas-web-statistik_mart-2020.pdf (ET: 19.04.2020).
• TSPB, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği. (2020). https://www.tspb.org.tr/tr/kaldiracli-islem-bildirimleri/ (ET: 19.04.2020).
• Ünal, P. (2018). Finansal Okuryazarlık ve Forex Piyasası. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü. İstanbul.
• Yılmaz, H. (2019). Türkiye’de Forex Piyasaları ve Gelecek Dönem Fiyat Hareketlerinin Tahmini. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.