Gelişmekte Olan Ülkelerin Sürdürülebilir Kalkınma Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 15, 225 - 248, 28.06.2021

Sinem Ateş , Özlem Usman

https://doi.org/10.25204/iktisad.901030

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir kalkınma performanslarının incelenmesidir. Bu amaçla çalışmada Morgan Stanley Capital International gelişmekte olan piyasalar endeksine dahil olan 25 ülkenin sürdürülebilir kalkınma performansları çevresel, sosyal, yönetişim, finansal ve ekonomik olmak üzere beş alt boyut çerçevesinde ele alınmıştır. Söz konusu boyutlar göz önünde bulundurularak toplam 37 kriter belirlenmiştir. Ülkelerin sürdürülebilir kalkınma performanslarının değerlendirilmesinde Gri İlişkisel Analiz yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucu elde edilen bulgulara göre sürdürülebilir kalkınma performansı en yüksek ülkeler Güney Kore, Çek Cumhuriyeti ve Yunanistan olurken, Pakistan, Hindistan ve Filipinler ise sürdürülebilir kalkınma performans sıralamasında son sıralarda yer alan ülkeler olarak belirlenmiştir. Son olarak çalışmada ülkelerin sürdürülebilir kalkınma performanslarını oluşturan her bir alt boyuta ait performans sıralamalarına da yer verilerek sonuçlar yorumlanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, daha yüksek bir finansal ve ekonomik performansın daha yüksek bir sürdürülebilir kalkınma performansını garanti etmediğini, bunun yerine sürdürülebilir kalkınma performansının çevresel, sosyal ve yönetişim performansları gibi diğer boyutlara da bağlı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir kalkınma, gelişmekte olan ülkeler, gri ilişkisel analiz

Examination of Sustainable Development Performances of Developing Countries Using Grey Relational Analysis

Öz

The purpose of this study is to analyze the sustainable development performances of developing countries. For this purpose, the sustainable development performances of 25 countries have been handled within the framework of five sub-dimensions, namely environmental, social, governance, financial and economic, and a total of 37 criteria have been determined considering these dimensions. Based on these dimensions, a total of 37 criteria were determined. To examine the sustainable development performances of the countries on these criteria, the Gray Relational Analysis was utilized. According to the main results, the countries with the highest sustainable development performances are South Korea, Czech Republic, and Greece while Pakistan, India, and the Philippines are determined as the countries having the lowest sustainable development performances. Finally, the performance rankings of the countries according to individual dimensions of the sustainable development performance were also presented and evaluated. Overall findings indicate that a higher financial and economic performance does not guarantee a higher sustainable development performance, instead, sustainable development performance also depends on other dimensions such as environmental, social, and governance performances.

Anahtar Kelimeler

Sustainable development, developing countries, grey relational analysis

Kaynakça

• Aksu, E. Ö. ve Gencer, C. T. (2018). Veri zarflama analizi ile OECD ülkelerinin çevre performansının incelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 191-206. https://doi.org/10.18092/ulikidince.353933
• Alptekin, N. (2015, 10-12 September). Ranking of EU countries and Turkey in terms of sustainable development indicators: An integrated approach using entropy and TOPSIS methods, In The 9th International Days of Statistics and Economics (p. 22-32). Prague, Czech Republic
• Antanasijević, D., Pocajt, V., Ristić, M. ve Perić-Grujić, A. (2017). A differential multi-criteria analysis for the assessment of sustainability performance of European countries: Beyond country ranking. Journal of Cleaner Production, 165, 213-220
• Aras, G. ve Crowther, D. (2008). Governance and sustainability: An investigation into the relationship between corporate governance and corporate sustainability. Management Decision, 46(3): 433-448. https://doi.org/10.1108/00251740810863870
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018a). Çok boyutlu kurumsal sürdürülebilirlik yaklaşımı ile Türk bankacılık sektörünün değerlemesi: Kamu-özel banka farklılaşması. Ege Akademik Bakış, 18(1), 47-61. https://doi.org/10.21121/eab.2018131895
• Aras, G., Tezcan, N. ve Furtuna, Ö. K. (2018b). Multidimensional comprehensive corporate sustainability performance evaluation model: Evidence from an emerging market banking sector. Journal of Cleaner Production, 185, 600-609
• Aras, G. ve Yıldırım, F. M. (2020a). Is there a relationship between environmental social performance and GDP per capita? Evidence from the G-20 countries. Öneri Dergisi, 15(54), 463-479. https://doi.org/10.14783/maruoneri.771661
• Aras, G. ve Yıldırım, F. M. (2020b). Sosyo-ekonomik refah düzeyinin belirlenmesinde alternatif bir endeks çalışması: ARAS yöntemi ile G-20 ülkeleri uygulaması. Business and Economics Research Journal, 11(3), 735-751. https://doi.org/10.20409/berj.2020.279
• Atan, M. ve Özağ, F. (2003). Avrupa Birliği’nin genişleme sürecinde Türkiye ve diğer aday ülkelerin ekonomik / sosyal performanslarının karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 9-27
• Balešentis, T., Balešentis, A. ve Brauers, W. K. M. (2011). Multi–objective optimization of well–being in the European Union member states. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 24(4), 1-15. https://doi.org/10.1080/1331677X.2011.11517485
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle G7 ülkelerinin makroekonomik performansının değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı, 120-139
• Birleşmiş Milletler. (1992, 3-14 Haziran). Çevre ve Kalkınma Konferansı. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf
• Candice, S. (2005). Measuring sustainable development. OECD statistics brief. https://www.oecd.org/sdd/35407580.pdf
• Canıkalp E. ve Ünlükaplan İ. (2016). Geçiş ekonomilerinde yönetişim kalitesinin kümeleme analizi ile belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 1-14. https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/32038/353178
• Çakın, E. ve Ayçin, E. (2019). Ülkelerin çevresel performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ve bulanık mantık tabanlı bir yaklaşım ile bütünleşik olarak değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3), 631-656. https://doi.org/10.17153/oguiibf.476373
• Deng, J. L. (1982). Control problem of grey system, System and Control Letters, 5, 288-294
• Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu. (1987). Our common future. http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf
• Ela, M. ve Kurt, H. S. (2019). Comparison of macroeconomic performances of Sub-Saharan African countries with TOPSIS method. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(3), 547-555. https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/49667/475131
• Ela, M., Doğan, A. ve Uçar, O. (2018). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin makroekonomik performanslarının TOPSIS yöntemi ile karşılaştırılması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 129-143
• Erdin, C. ve Özkaya, G. (2017). ASEAN ülkeleri ve Türkiye’nin TOPSIS yöntemiyle sürdürülebilir gelişmişlik endeksi çerçevesinde performans değerlendirmesi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 150-163. https://dergipark.org.tr/en/pub/ysbed/issue/31709/318183
• Erol, E. D. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırmalı analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 198-208. https://dergipark.org.tr/en/pub/sobiadsbd/issue/11355/135740
• Eyüboğlu, K. (2016). Comparison of developing countries’ macro performances with AHP and TOPSIS method. Çankırı Karatekin University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences, 6(1), 131-146. https://doi.org/10.18074/cnuiibf.278
• Garcia-Johnson, R. (2000). Exporting environmentalism: US multinational chemical corporations in Brazil and Mexico, MIT Press, Cambridge, MA.
• Gündoğdu, H. ve Aytekin, A. (2020). Yönetişim göstergeleri bağlamında ülkelerin kümeleme analizi ve Aras ile değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 301-318. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/57463/786260
• Hamzaçebi, C. ve Pekkaya, M. (2011). Determining of stock investments with grey relational analysis. Expert Systems With Applications, 38(8), 9186-9195
• Kearney, C. (2012). Emerging markets research: Trends, issues and future directions. Emerging Markets Review, 13(2), 159-183. https://doi.org/10.1016/j.ememar.2012.01.003
• Koca, E. B. ve Tunca, M. Z. (2019). G20 Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 348-357. https://doi.org/10.20875/makusobed.541005
• Masca, M. (2017). Economic performance evaluation of European Union countries by TOPSIS method. North Economic Review, 1(1), 83-94.
• Oğuz, S., Çetiner, Ö. ve Yalçıntaş, D. (2020). Avrupa Birliği’ne aday ve potansiyel aday ülkelerin ekonomik göstergelerinin TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 17-28. https://dergipark.org.tr/en/pub/cagsbd/issue/58680/816707
• Orhan, M. (2020). Avrupa Birliği ülkeleri ile Avrupa Birliği üyeliğine aday olan ülkelerin makroekonomik performanslarının Aras yöntemi ile kıyaslanması. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1), 115-129. https://dergipark.org.tr/en/pub/johut/issue/54220/733076
• Ömürbek, N., Hande, E. ve Okan, D. (2017). Entropi-Aras ve Entropi-Moosra yöntemleri ile yaşam kalitesi açısından AB ülkelerinin değerlendirilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 2948
• Özbek, A. ve Demirkol, İ. (2019). Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye’nin ekonomik göstergelerinin karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 71-91. https://doi.org/10.18657/yonveek.418796
• Özer, M. A., Koçak, D. ve Türe, H. (2020). Yönetişim göstergeleri doğrultusunda ülkelerin performanslarının değerlendirilmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 25-53
• Özkan, M. ve Özcan, A. (2018). Veri zarflama analizi (VZA) ile seçilmiş çevresel göstergeler üzerinden bir değerlendirme: OECD performans incelemesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 485-508. https://dergipark.org.tr/en/pub/comuybd/issue/40668/442329
• Pop, D. S. (2013). Emerging economies and sustainable development. SEA: Practical Application of Science, 1(2), 232-241.
• Sevgin, H. ve Kundakcı, N. (2017). TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne üye olan ülkelerin ve Türkiye’nin ekonomik göstergelere göre sıralanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 87-108. https://doi.org/10.18037/ausbd.417281
• Taş, Ç. K. ve Özel S. Ö. (2017). Faktör analizi yöntemi ile Türkiye ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerin sosyo-ekonomik göstergeler bakımından gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 60-77
• Türe, H. (2019). OECD ülkeleri için refah ölçümü: Gri ilişkisel analiz uygulaması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 310-327. https://dergipark.org.tr/en/pub/ahbvuibfd/issue/48208/568310
• Urdan, M. S. ve Luoma, P. (2020). Designing effective sustainability assignments: How and why definitions of sustainability impact assignments and learning outcomes. Journal of Management Education, 44(6), 794-821. https://doi.org/10.1177/1052562920946798
• Wu, H. H. (2002). A comparative study of using grey relational analysis in multiple attribute decision making problems. Quality Engineering, 15(2), 209-217. http://dx.doi.org/10.1081/QEN-120015853