Kırgızistan’da Selefilikle Başedebilmek Açısından Mâturidîliğin Önemi

Yıl 2016, Sayı: 5, 1 - 16, 30.06.2016

Zaylabidin Acimamatov

Öz

Kırgızıstan bağımsızlığına kavuştuktan itibaren farklı dini akımlar kendi faaliyetlerini bu bölgede yürütmeye başladılar. Özellikle de Selefilik de son zamanlarda Kırgızistan'da etkili olduğu far edilmektedir. Selefiliğin genel itibariyle Orta Asya'daki etkisi 1980'lerden itibaren görülmeye başlanmıştır. Eskiden beri İslami İlimlerin de geliştiği bölge olarak bilinenFergana vadisine bağlı günümüzde de Özbekistan sınırları içerisinde yer alan Andican, Mergelan şehirlerinde bazı yerli alimler Selefi/Vehhabi fikirlerden etkilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hanefilik, Matüridilik, Akaid, Selefilik, İslam

The Role Of The Maturidy Against to The Stream os Salaf in Kyrgyzstan Country

Öz

Since Kyrgyzstan was independent the influence of salafi and wahhabi start to came through Saudi Arabia. İt has a big role of influence young people who study to the Saudi Arabia and social fund of Saudi Arabia . During the Soviet Union people of south of Kyrgzstan kept religious rather than people of north of Kyrgyzstan. İf in last 10 years of soviet union salafi was influenced in south of Kyrgyzstan so the in last 10 years of salafi is spreading north of Kyrgyzstan especially among the young people. Salafi is spreading among the young people who living in Bishkek, accept who have finished russian school.They speak in Russian language even if they are kyrgyz. There are a lot of reasons for adults affected by salafi. Firstly even though that they are was muslims, they began learning İslam. They are dont know types of akaid thats why Salafi and Wahhabism ara haven’t stranger view for them. Secondly increasing is among of young people they are interested in İslam. The number of people decreased who teach religious knowdlege. So they take information through internet. İn Central Asia especially country of Fergana direction of religious started to powerless. So role of matrudi was unimportant. İt is opportunity spread of salafi in Kyrgyzstan. Especially in order to struggle against to the various religious that president of state and muslim spritual management of Kyrgyzstan protect the fikh of hanafism, akaid of matrudi in Kyrgyzstan. The proliferation of religious streams bring dangers for peace of people and for future of the country. Therefore, in order to struggle against to the various religious, we have to develope the fikh of hanafism,akaid of maturidism mashabs on scientific bases which came to us for a long times ago.

Anahtar Kelimeler

Hanafism, Maturidy, Akaid, Salafism, İslam

Kaynakça

• Абдыкалык уулу, Шамсуддин, Сабил жана Субул, Бишкек 2014.
• Brockelmann, C., “Ûşî”, (MEB)İA, İstanbul 1986, XIII/75.
• Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit (150/767), el-Âlim ve’l-Müteallîm, çev. M. Öz, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), İstanbul 1992.
• ...............,el-Fıkhu’l-Ekber, çev. M. Öz, (İmam Azam’ın Beş Eseri adlı kitabın içerisinde), İstanbul 1992.
• Ecer, A. Vehbi, Türk Din Bilgini Mâturidî, Ankara 1978.
• Ebu’l-Muin en-Nesefi, Mâturidî Akaidi (Bahrü’l-Kelam Tercümesi), çev. Ramazan Biçer, İstanbul 2010.
• ...............,TevhidinEsasları, çev. Hülya Alper, İstanbul 2013.
• Editörler Onat, Hasan-Kutlu, Sönmez, İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara 2012.
• el-Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim el-Hanefî (956/1549),Muhtasâru’l-Cevâhiri’l-Mudiyye, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa Nu: 1941/1.
• el-Kureşî, Muhyiddîn Ebî Muhammed Abdulkâdir b. Muhammed b. Muhammed b. Nasrullah b. Sâlim b. Ebî Vefâ el-Hanefî (696/1295-775/1373), Cevâhiru’l-Maziyye fî Tabakâti’l-Hanefiyye, thk. Abdulfettah Muhammed el-Halva, Riad 1993.
• el-Leknevî, Muhammed Abdülhay el-Hindî (1264-1304/1847-1886), el-Fevâidu’l-Behiyye Fî Terâcimi’l-Hanefiyye, Haz. Ahmed ez-Za’bî, Beyrut 1998.
• el-Makdisî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Benâ eş-Şâmî (380/990), Ahsenü’t-Tekâsim fî Ma’rifeti’l-Ekâlim, Leiden 1967.
• el-Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud (333/944), Kitâbu’t-Tevhid Tercümesi, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara 2003.
• ....................., Te’vilatü’l-Kur’an’dan Tercümeleri, çev. Bekir Topaloğlu, İstanbul 2003.
• Madelung, Wilfred, “Mâturidîliğin Yayılışı ve Türkler”, çev. Muzaffer Tan, (Ed. Sönmez Kutlu, İmam Mâturidî ve Mâturidîlik kitabının içerisinde), Ankara 2003.
• es-Semânî, Ebî Sa’d Abdulkerîm b. Muhammed b. Mansur et-Temîmî (562/1167), el-Ensâb, Haz. Abdullah Umar el-Bârudî, Beyrut 1988.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, 8. Baskı, Ankara 1980.
• İbn Baz, Abdulaziz b. Abdullah, Doğru İnanç ve Bu İnanca Aykırı Olan Şeyler, çev. Muhammed Harrani, Baskı yeri ve tarihi yok.
• İbn Hurdazbih, Ebu Kasım Ubeydullah b. Abdillah (300/913), Kitâbu’l-Mesâlik ve’l-Memâlik, Leiden 1967.
• İbn Teymiyye, Tevhid Risalesi, çev. Ulvi Murat Kılavuz, İstanbul 2005.
• İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed (630/1233), el-Lübâb fî Tehzîbu’l-Ensâb, Beyrut trz.
• İsmail Paşa el-Bağdâdî, Hediyyetü’l-Ârifin Asmâu’l-Müellifin Âsâru’l-Musannifin, İstanbul 1951.
• İbn Kutluboğa, Tacü’t-Teracim fi Tabakati’l-Hanefîyye, Bağdad 1968.
• Karataş, Ali, İmam Mâturidî Kur’an’ı Kur’an’la Te’vili, İstanbul 2014.
• Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslam Tasavvuru, İstanbul 2011.
• .................,“Ali b. Osman el-Oşî’nin Oş’un Orta Çağdaki Kültürel ve Dinî Düşünce Sisteminin Teşekkülündeki Rolü” (Basılmamış makale) Kınalızâde Ali Efendi (979/1572), Tabakâtu’l-Hanefiyye, Süleymaniye Ktp., Hasan Hüsnü Paşa Nu: 844, v. v. 10b
• el-Kefevî, Mahmud b. Süleyman el-Hanefî (990/1582), Kitâbü’l-A’lâmü’l-Ahyâr min Fukahâ-i Mezhebi’n-Nu’mani’l-Muhtar, Süleymaniye Ktp., Reisü’l-Küttab Mustafa Efendi Nu: 690. Ocak, Ahmet, Selçuklular’ın Dini Siyaseti ve İslam Alemi, Malatya 1999. (Basılmamış Doktora Tezi)
• Özel, Ahmed, Hanefî Fıkıh Alimleri, Ankara 1990.
• Serkis, Yusuf b. İlyas b. Musa ed-Dımeşkî (1351/1932), Mu’cemu’l-Matbûatu’l-Arabiyye ve’l-Muarrebe, Kahire 1928.
• es-Semerkandî, Ebû Seleme, Akaid Risalesi (Cümelu Usüli’d-Din), haz. ve çev. Ahmed Saim Kılavuz, İstanbul 1989.
• Solak Zâde Halil Efendi (1095/1684), Tabakâtu’l-Hanefiyye, Beyazit Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi Nu: 1606.
• Şerafeddin, M., “Türk Kelamcıları”, DFİFM, Sayı: 23, (İstanbul 1932).
• Yakut el-Hamevî, Ebû Abdillah Şihabuddîn Yakut b. Abdillah (626/1229), Kitâbu Mu’cemu’l-Buldân, ed. F. Sezgin, Frankfurt 1994.
• Yazıcıoğlu, Mustafa Sait, Mâturidî Kelam Ekolünün İki Büyük Siması: Ebû Mansur Maturidî ve Ebû’l-Muin en-Nesefî, AÜİFD, 27 (1985).