Delilcilik Bağlamında Tanrı İnancının Rasyonelliği

Yıl 2014, Sayı: 2, 71 - 94, 31.12.2014

Hüseyin Şahin

Öz

Geleneksel Tanrı kanıtlarına yönelik özellikle Hume ve Kant tarafından yapılan sert eleştiriler sonrası, Tanrı’nın varlığının akılla ispatlanamayacağı düşüncesi genel kabul görmüş ve bu durum Tanrı anlayışının rasyonel kabulüne bir darbe olmuştur. Bu aşamadan sonra Tanrı’nm varlığına olan inancın hangi koşullarda rasyonel olup olmayacağı problemi felsefecilerin ve ilahiyatçıların yanıt bulmaya çalıştığı en önemli konulardan biri haline gelmiştir. Aydınlanma hareketinin ürettiği bir kavram olan delilcilik etrafında yapılan tartışmalara bağlı olarak Tanrı inancını rasyonel ve haklı kılan şeyin gerekçelendirilmiş (veya ispatlandırılmış) olmasına bağlı olduğu savunulmuştur. Bu anlayışa göre Tanrı inancını rasyonel kılan şey ispat ve ispatın en temel unsuru olan delildir. Yani delilciliğe göre, Tanrı inancımızın rasyonel ve doğru bir inanç olması için delil ya da argüman desteği gerekir, aksi takdirde bu inancımız yanlıştır. Bu makale, Tanrı inancının rasyonelliği konusunda, delilcilik tartışmalarına bağlı olarak ortaya çıkan ve gelişen farklı yaklaşımları ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rasyonel, Delilcilik, Tanrı, Swinburne

Rationality of Belief in God in the Context of Evidentialism

Öz

Especially after harsh criticism made by Hume and Kant regarding the existence of God, it was generally accepted that God's existence cannot be proven through reason and this has made an impact on the adoption of a rational concept of God. After that, one of the most important discussions has become under which circumstances it is rational to believe in the existence of God and philoso- phers and theologians are trying to find answers regarding this particular issue. The concept of evidentialism that was created by the Enlightenment movement says that the belief in God has to be rational and justified. Based on this, the thing that makes the belief in God is rational proof and the proof of the basic elements of evidence. So according to the evidentialism , evidence or argument needs to support our belief that a rational and true faith in God , othervvise this is our belief is wrong.This article is about the rationality of the belief in God and the emerging different approaches that have been developed regarding this issue.

Anahtar Kelimeler

Swinburne, rationality, evidentialism, epistemology, belief in God

Kaynakça

• Aydın, Mehmet, Ateizm ve Çıkmazları, A.Ü.İ.F. Dergisi, c.XXVI, 1981.
• Büyük, Celal, Tanrı İnancının Rasyonelliği Ve Kanıt İhtiyacı, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 40, Erzurum 2013.
• Cevizci, Ahmet, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• Clark, Kelly James, Return to Reason: A Critique of Enlightenment Evidentialism and a Defense of Reason and Belief in God, W. B. Eerdmans Publishing, Michigan, 2001.
• …………, Religious Epistemology, http://www.iep.utm.edu/relig-ep/#SH3g
• Clifford, W. Kingdon, “The Ethics of Belief” in Lectures and Essays, Vol. II, Macmillian and Co., 1879.
• Çetin, İsmail, İman ve İnkârın Rasyonel Değeri, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, c. XI/1, 2002.
• Düzgün, Şaban Ali, Allah, Tabiat ve Tarih, Lotus Yayınları, Ankara, 2005.
• Flew, Antony, The Presumption of Atheism, Contemporary Perspectives on Religious Epistemology, ed. R. D. Geivett, B. Sweetman, Oxford University Press, New York, 1992.
• Geivett, R. Douglas- Sweetman, Brendan, “Introduction”, Contemporary Perspectives on Religious Epistemology, Oxford University Press, New York, 1992.
• Gilson, Etiènne, Ateizmin Çıkmazı, çev. Veysel Uysal, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991.
• Harris, Errol, Atheism and Theism, Humanities Press, New Jersey, 1977.
• Hume, David, İnsan Zihni Üzerine Bir Araştırma, çev. Semlin Evrim, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1986.
• Köse, Ali, İman, DİA, c.22, İstanbul, 2000.
• Mehdiyev, Nebi, Çağdaş Din Felsefesinde Epistemolojik Yaklaşımlar ve Tanrı İnancının Rasyonelliği, İsam Yayınları, İstanbul, 2008.
• Mittag, Daniel M., Evidentialism, http://www.iep.utm.edu/evidenti/
• Öner, Necati, Klasik Mantık, 6. baskı, Ankara, 1991.
• Özcan, Hanifi, Birbirine Zıt İki Epistemolojik Yaklaşım: Temelcilik ve İmancılık, A.Ü.İ.F. Dergisi, c. XL, Ankara, 1999.
• Peterson, Michael, W. Hasker, B. Reichenbach, D. Basincer, Akıl ve İnanç, çev. Rahim Acar, Küre Yayınları, 3. baskı, İstanbul, 2012.
• Plantinga, Alvin, Reason and Belief in God, Faith and Rationality: Reason and Belief in God, ed. A. Plantinga and N. Wolterstorff, University of Notre Dame Press, 1983.
• …………, Theism, Atheism and Rationality, http://www.leaderu.com/truth/3truth02.html
• Reçber, M. Sait, Plantinga ve Tanrı İnancının Temelselliği, Felsefe Dünyası, sayı, 39, 2004.
• Scriven, Michael C., Primary Philosophy, McGraw-Hill, New York, 1966.
• Swinburne, Richard, Faith and Reason, Oxford: Clarendon Press, 2005.
• …………., The Justification of Induction, Oxford, 1974.
• Taylan, Necip, Düşünce Tarihinde Tanrı Sorunu, İstanbul, 1998.
• Walters, Kerry, Atheism: A Guide for the Perplexed, Continuum, New York, 2010.
• Yaran, Cafer Sadık, Tanrı İnancının Akliliği, Etüt Yayınları, Samsun, 2000.