Opinions of 14-18 Year Old Students About Youtubers Producing Religious Content in the Context of Religious Education

Yıl 2025, Sayı: 21, 287 - 326, 29.06.2025

Aslihan Atik , Ayşe Yalaza

https://doi.org/10.52886/ilak.1646943

Öz

Development is the process of change that begins with fertilization and continues throughout life. In this respect, development is a process that includes not only growth but also the regression that occurs with the process of aging and death. As individuals develop, many physical and mental processes simultaneously develop, change, and differentiate. This development process is shaped by factors such as growth, maturation, learning, and readiness. These processes cannot be considered independently of each other; the level of development in each affects the others positively or negatively. Adolescence, which is the most critical developmental period, is a period in which the individual experiences intense and rapid biological, psychological, mental, and social changes. In this respect, adolescence is the most painful and turbulent phase of the development process. During this period, the individual is in constant communication and interaction with family, school, and peer groups, while at the same time struggling with various issues. In fact, a significant part of this struggle is experienced in the adolescent's own inner world. In this process, socialization, identity acquisition, and personality development present significant difficulties for the adolescent. While the adolescent is trying to be a part of the society he is in, on the other hand, he is trying various ways to reveal his individuality. In the lifelong development process, adolescence is a phase in which the search for identity intensifies. In this process, the adolescent is affected by many factors as he tries to make sense of the religious belief system of the society he lives in and his own religious identity. While family, school, and groups of friends are the main factors, rapidly developing technology and the increasing use of social media in recent years have also started to play an important role in this process. New opportunities offered by social media have revealed different potentials for adolescents. Especially for adolescents in the process of searching for their identity, digital content producers – in other words, YouTubers – have begun to become role models. In this study, the effects of YouTubers producing religious content on the religious lives of adolescents between the ages of 14-18 were investigated. Within the scope of the research, what adolescents in the 14-18 age group think about YouTubers who produce religious content and how these contents affect them are discussed within the framework of qualitative research methodology. Qualitative research focusing on the search for meaning aims to understand how individuals interpret their lives, how they structure their worlds, and what meanings they attribute to their experiences. In this study, a case study design was used to examine an individual, group, or cultural situation in depth. According to the research results, it was determined that YouTubers who produce religious content are frequently followed by adolescents between the ages of 14 and 17. It was concluded that these YouTubers contribute to adolescents' religious learning, religious knowledge, and religious identity formation processes in the context of religious education.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Development , Religious Development , Adolescence , Social Media.

Din Eğitimi Bağlamında 14-18 Yaş Öğrencilerinin Dini İçerik Üreten Youtuberlarla İlgili Görüşleri

Öz

Gelişim, döllenme ile başlayan ve yaşam boyu devam eden bir değişim sürecidir. Bu yönüyle gelişim, yalnızca büyümeyi değil; aynı zamanda yaşlanma ve ölüm süreciyle birlikte ortaya çıkan gerilemeyi de kapsayan bir süreçtir. Bireyler gelişirken, bedensel ve ruhsal açıdan birçok süreç de eşzamanlı olarak gelişir, değişir ve farklılaşır. Bu gelişim süreci; büyüme, olgunlaşma, öğrenme ve hazır bulunuşluk gibi etkenler doğrultusunda şekillenir. Söz konusu süreçler birbirinden bağımsız düşünülemez; her birindeki gelişim düzeyi, diğerlerini olumlu ya da olumsuz yönde etkiler. Gelişimsel dönemler içinde en kritik öneme sahip olan ergenlik, birey açısından biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal değişimlerin yoğun ve hızlı yaşandığı bir dönemdir. Bu yönüyle ergenlik, gelişim sürecinin en sancılı ve çalkantılı evresidir. Bu dönemde birey; aile, okul ve akran gruplarıyla sürekli iletişim ve etkileşim içerisinde olurken, aynı zamanda çeşitli mücadeleler de verir. Aslında bu mücadelenin önemli bir kısmı, ergenin kendi iç dünyasında yaşanmaktadır. Bu süreçte sosyalleşme, kimlik edinme ve kişilik gelişimi, ergene önemli ölçüde zorluk yaşatmaktadır. Ergen, bir yandan içinde bulunduğu toplumun bir parçası olma çabası içerisindeyken; diğer yandan kendi bireyselliğini ortaya koymak için çeşitli yollar denemektedir. Yaşam boyu gelişim sürecinde, ergenlik dönemi kimlik arayışının yoğunlaştığı bir evredir. Bu süreçte ergen, içinde bulunduğu toplumun dini inanç sistemini ve kendi dini kimliğini anlamlandırmaya çalışırken pek çok faktörden etkilenmektedir. Aile, okul ve arkadaş grubu bu faktörlerin başında gelirken; son yıllarda hızla gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak artan sosyal medya kullanımı da bu süreçte önemli bir rol oynamaya başlamıştır. Sosyal medyanın sunduğu yeni imkânlar, ergenler için farklı potansiyeller ortaya çıkarmıştır. Özellikle kimlik arayışı sürecindeki ergenler için, dijital içerik üreticileri – bir diğer ifadeyle Youtuberlar – rol model konumuna gelmeye başlamıştır. Bu çalışmada, dini içerik üreten Youtuberların 14-18 yaş arası ergenlerin dini yaşantılarına olan etkileri araştırılmıştır. Araştırma kapsamında, 14-18 yaş grubundaki ergenlerin dini içerik üreten Youtuberlar hakkında ne düşündükleri ve bu içeriklerin onlara nasıl etki ettiği nitel araştırma metodolojisi çerçevesinde ele alınmıştır. Anlam arayışına odaklanan nitel araştırmalar, bireylerin yaşantılarını nasıl yorumladıklarını, dünyalarını nasıl yapılandırdıklarını ve deneyimlerine ne tür anlamlar yüklediklerini anlamayı amaçlar. Bu çalışmada ise bir bireyi, grubu ya da kültürel durumu derinlemesine incelemeye yönelik durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, dini içerik üreten Youtuberların 14-17 yaş aralığındaki ergenler tarafından sıklıkla takip edildiği belirlenmiştir. Bu Youtuberların, din eğitimi bağlamında ergenlerin dini öğrenmelerine, dini bilgi edinmelerine ve dini kimlik oluşum süreçlerine katkı sağladıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi , Gelişim , Dini Gelişim , Ergenlik , Sosyal Medya.

Kaynakça

• Atik, Aslıhan. Müslüman Çocukların Allah Anlayışlarının Gelişimi ve Eğitimi. Niğde: Asitan, 2022.
• Atik, Aslıhan. “Teknolojinin Din Eğitimi ile Bütünleştirilmesinin İmkânı”. İçinde Dijital Dönüşüm ve Din, ed. R. Demir ve H. Sarı, 219–248. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2025.
• Bayrakçı, Mustafa. “Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması”. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (2007), 198–210.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. Ankara: Remzi Kitabevi, 1999.
• Demirbaş, Murat – Yağbasan, Rahmi. “Sosyal Öğrenme Teorisine Dayalı Öğretim Etkinliklerinin, Öğrencilerin Akademik Başarılarının Kalıcılığına Olan Etkisinin İncelenmesi”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18/2 (2005), 363–382.
• Düzcan, Şeyma. Popüler Kültür Bağlamında Sosyal Medya ve Din: Sözler Köşkü Örneği. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Fuat, Ayşe Zişan. “Dini Kimlik Oluşumu: Eğitimsel Bir Yaklaşım”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2006), 173–193.
• Gündüz, Turgay. İslam, Gençlik ve Din Eğitimi, Kuramsal Bir Çalışma. Bursa: Düşünce Kitapevi, 2003.
• Gündüz, Turgay. “Gençlik Dönemi Din Eğitimi”. İçinde Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 103–140. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Gürses, İbrahim. “Dini Tecrübenin Bilimsel Değeri”. Kaygı 18/2 (2019), 498–513. https://doi.org/10.20981/kaygi.615997.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Kaleci, Feyza Nur - Solmaz, Bünyamin. “Din ve Kimlik: Çeşitli Değişkenler Bağlamında Ergenler Üzerine Ampirik Bir Analiz”. Dini Araştırmalar 22/56 (2019), 429–462. https://doi.org/10.15745/da.561257
• Kalgı, Mehmet Emin. Dindarlık ve Kişilik (Ergenler Üzerine Bir Araştırma). Ankara: İksad Publications, 2021.
• Koçak, Ali ve Hasan Kayıklık. “Duygular Bağlamında Din Duygusu ve Dini Duygular”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2019), 685–713. https://doi.org/10.30627/cuilah.537993.
• Köylü, Mustafa – Oruç, Cemil. Gençlik Dönemi Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Kulu, Furkan. Ergenlik Döneminde Dini Başa Çıkma ve Anlam Arayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kuruçay, Yasin. “Ergenlerde Dinin Hayatın Anlamına Olan Etkisi Üzerine Bir Çalışma”. Eskiyeni 41 (2020), 599–622.
• MAK Danışmanlık. Türkiye’de Toplumun Dine ve Dini Değerlere Bakışı Araştırması. https://serdargunes.wordpress.com/wp-content/uploads/2018/04/turkiyede-toplumun-dine-ve-dini-degerlere-bakis-arastirmasi.pdf (Erişim 28 Nisan 2024).
• Meydan, Hasan – Aydın, Sare. “Üniversite Gençliğinin Kurumsal ve Öznel Dindarlığa Bakışı ve Etkileyen Faktörler Üzerine Nitel Bir Araştırma”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 229–323. https://doi.org/10.33460/beuifd.726749.
• Okumuşlar, Muhiddin. “Din Eğitiminde Etkin Bir Yöntem Olarak Hikâye”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2006), 237–252.
• Oruç, Cemil. “Çocuk Medyalarında Dinin Sunuluşu”. Çocuk ve Medeniyet 12 (2021), 147-171.
• Yakut, Sümeyra – Oruç, Cemil. “Z Kuşağı Gençlerinin Sosyal Medya Kullanımlarının Dini Öğrenmelerine Etkileri”. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi 12/23 (2025), 141-161.