Sect and Sectarianism

Yıl 2017, Sayı: 5, 1 - 10, 15.07.2017

Mehmet Ali Büyükkara

Öz

Our article is defining sectarian understanding by differentiating having a sect and sectarianism and it is offering solutions to problematic characteristics of sectarian understanding. Modernism, which highlights universal and common identities, criticizes having a sect as irrational and inconsistent although this is a natural choice. On the other hand, according to postmodernism, the possibility of having mutual identities is not an option anymore and it fosters the understanding of having different sub-identities. Muslim people should go beyond the duality of modernism and postmodernism to offer solutions for the problem of sectarianism because postmodern approach that favors partial identities in favor of holistic Islam identity is not Islamic. But at the same time, it is not fair under any condition to ignore the sects by having a strict modernist approach.

Anahtar Kelimeler

Sect, Sectarianism, Modernism, Postmodernism

المذهب والمذهبية

Öz

يصف بحثنا هذا مفهوم فكرة المذهبية بواسطة التفرقة بين اتباع المذاهب والتعصب لها، ويظهر الطابع الإشكالي في ضرورة الفهم، حيث يحاول البحث طرح حلول لهذه المشكلة. ويناقش بعد ذلك مفهوم الحداثة الذي ينتقد اتباع المذاهب ذات الهويات الجماعية الشاملة رغم ما لطبيعتها من عقلانية متماسكة، ثم يناقش البحث مفهوم ما بعد الحداثة الذي لم يعد وجود الهويات المشتركة العامة فيه ممكنا، ولهذا السبب فمن الضروري توفير مساحة لكثير من الهويات الفرعية مثل المذهبية، فمن المتوقع أن يتخطى المسلمون الذين يفكرون في مشكلة المذهبية هذه العقبة، ويحاولون إنتاج الحلول لها بإيجاد الفارق بين الحداثة وما بعدها؛ لأن نهج ما بعد الحداثة سيفرض هوية مذهبية معينة تقوض هوية الإسلام العالمي، وستفتح مساحة من الحرية لنفسها على حسابه، وإذا جاز التعبير فسوف تمزقه؛ لأنها بالتأكيد ليست إسلامية، لكن في الوقت نفسه فليس من العدل تجاهل الإيديولوجية الخاصة بالمذاهب تماما لحساب الهوية الإسلامية الكبرى

Anahtar Kelimeler

المذهب, المذهبية, الحداثة, ما بعد الحداثة

Mezhep ve Mezhepçilik / Sect and Sectarianism / المذهب والمذهبية

Öz

Makalemiz mezheplilik ile
mezhepçiliği birbirinden ayırmak suretiyle mezhepçi anlayışı tanımlamakta,
sorunlu karakterini ortaya koymakta ve bu soruna çözümler önermektedir.
Evrensel ve kollektif ortak kimlikleri mutlaklaştıran modernizm, mezhepli
olmayı tüm doğallığına rağmen akli ve tutarlı bulmayıp eleştirir.
Postmodernizme göre ise ortak kimliklerin varlığı artık mümkün değildir ve bu
nedenle mezheplilik gibi alt kimliklere olduğunca fazla yer açmak gerekir.
Konumuz olan mezhepçilik sorunu üzerine düşünüp çözümler üreten müslümanların
bu modern-postmodern ikilemini aşmaları beklenir. Zira postmodernce bir
yaklaşımla tikel mezhep kimliklerinin tümel İslam kimliğini aşındırması ve onun
zararına olacak şekilde kendine bir özgürlük alanı açması, tabir caizse onu
parçalaması kuşkusuz İslami değildir. Fakat aynı zamanda, tümel kimlik esastır
diye doğal olan tikel mezhep kimliklerini tektipçi modern bir yaklaşımla yok
sayma veya yok etme tavrı gerekçesi ne olursa olsun adil değildir.

Anahtar Kelimeler

Mezhep, Mezhepçilik, Modernizm, Postmodernizm

Kaynakça

• Connolly, William E. Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına Dair Demokratik Çözüm Önerileri, çev. Ferma Lekesizalın, İstanbul, 1995.
• Ebû Dâvud, Sünen.
• Kılavuz, Ahmet Saim, “Dini Açıdan Mezhepleşme ve Gruplaşma”, [H. Hökelekli, V. Bilgin (ed.), Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme, Bursa, 2015.
• Maalouf, Amin, Ölümcül Kimlikler, çev. Aysel Bora, İstanbul, 2008.
• Onat, Hasan, “Kimlik-Teoloji ilişkisi Bağlamında Alevîlik-Baktaşîlikle İlgili Kimlik Tartışmaları Üzerine”, Alevilik – Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 1 (2009).
• Paker, Murat, “Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık”, [Kenan Çayır, Müge A. Ceyhan (ed.), Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar, İstanbul, 2012.
• Paker, Murat, “Önyargı ve Ayrımcılığa İlişkisel Psikanalitik Bir Bakış”, Kenan Çayır, Müge A. Ceyhan (ed.), Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar, İstanbul, 2012.
• Topaloğlu, Bekir, Kelam İlmi, İstanbul, 1988.