Sacred Days and Nights in Contemporary Iranian Shiism

Yıl 2017, Sayı: 5, 165 - 192, 15.07.2017

Habip Demir

Öz

Sects emerge in a certain geographical region within a certain time period. However, when they encounter different cultures and regions, they develop and differentiate by taking on characteristics of their location. There are important time periods for each religion and religious movement, which are symbolic. The more persistent the sectarian societal life, the more persistent and persuasive it will be. As in other religions and religious movements, there are also time periods in Islam that place special importance on maintaining social consensus among the members of the people and on keeping the holy up to date. Among the Islamic sects, the emphasis on holy days and periods seems to be seen mostly in Shiism. The importance of sacredness to holy days and nights has been renewed and renewed during the historical development of the sect, and has continued to be active in society for much of the time. This work aims to explain the importance of the days and nights, which are considered holy annually in Iran, and therefore the Shia of Imamiya. However, the lines between them have remained and not only the days and nights shown on the calendar have stayed, but also there has seen to be a preference for those with visible effects on Iran's religious life.

Anahtar Kelimeler

Iran, Shiism, Imamiyya, Sacred Time, Day and Nights

الأوقات المعظمة لدى الشيعة الاثني عشرية في إيران

Öz

إن المذاهب على اختلافها وإن نشأت فى بقعة معينة وزمان محدد، فإنها تتطور وتتميز عن غيرها حينما تلتقي بالثقافات المختلفة والأماكن المتباينة، عندئذ تتحلى بميزات وخصائص معينة. وإن لكل دين أو مذهب أوقا تا معينة ذات أهمية خاصة، ولها معانٍ رمزيةٌ خاصةٌ. بحيث إن بقاء المذهب وقوة إقناعه لمن يعتنقه تزداد بقدر نفوذ هذه الأوقات في الحياة الاجتماعية لمنتسبيه. وكذلك الحال في المذاهب الإسلامية كباقي الأديان الأخرى والحركات الدينية المختلفة أوقات حية ونابضة في أعماق المجتمع تبقي أحداثا معينة في بؤرة الاهتمام الجمعي للناس
وإن اهتمام التشيع بتلك الأيام والليالى المقدسة قد جعل المذهب يتجدد بتجدد الزمان عبر التاريخ ويتمكن من تأثيره على المجتمع. وقد استهدفنا في مقالتنا هذه بيان الأيام والليالى التى تعتقد الشيعة بتعظيمها على مدار العام، وأهميتها بالنسبة لإيران عموما ، وللإمامية على وجه الخصوص، ولن يكون في مخططنا استقراء جميع الأيام والليالي ذات المغزى الديني عند الشيعة، بل سينصب بحثنا حول تلك التي لها ظهور جلي في الحياة الإيرانية دون سواها

Anahtar Kelimeler

إيران, الشيعية, التشيع, الإمامية, الأيام والليالي, الوقت المعَُظَّم

Günümüz İran Şiîliğinde Kutsal Gün ve Geceler / Sacred Days and Nights in Contemporary Iranian Shiism / الأوقات المعظمة لدى الشيعة الاثني عشرية في إيران

Öz

Mezhepler, belli bir coğrafyada ve zaman diliminde ortaya çıksa da farklı kültür ve havzalarla karşılaştıkça bulunduğu yerin kalıbını alarak gelişip farklılaşmaktadır. Her din/mezhep için sembol ifade eden önemli zaman dilimleri mevcuttur. Zira bir mezhep toplumsal hayata ne kadar nüfuz ederse kalıcılığı ve inandırıcılığı da o ölçüde artacaktır. Diğer bütün dinlerde/dini hareketlerde olduğu gibi İslam mezheplerinde de sosyal birlikteliği sağlamak, kutsalı güncel tutmak amacıyla özel önem verilen zaman dilimleri bulunmaktadır. Söz konusu kutsal zamanlara yapılan vurgunun en çok Şiîlik’te olduğu görülmektedir. Şiîliğin kutsal gün ve gecelere verdiği önem mezhebin tarihsel süreçte yenilenerek güncellenmesini ve günümüze kadar toplum üzerinde etkinliğinin sürmesini sağlamıştır. Çalışmamız günümüz İran’ı ve dolayısıyla İmâmiyye Şîa’sı özelinde bir yıl boyunca kutsal kabul edilen gün ve geceler ile bunların önemini açıklamayı amaçlamaktadır. Ancak burada satır aralarında kalmış ve sadece takvim yapraklarında gösterilen gün ve geceler değil, İran’ın dini hayatında gözle görülür etkisi olanları tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İran, Şiîlik, İmâmiyye, Kutsal Zaman, Gün ve Geceler

Kaynakça

• Âmulî, Muhammed b. Hasan Şeyh Hurr (ö. 1104/1692). Vesâilu’ş-Şîa. thk. Müessesetü Âli’l-Beyt Aleyhisselam, Kum 1409/1988.
• Bozan, Metin. “Şiî-İmami Kaynaklarda Kerbelâ’nın Menkâbevi Anlatımı”, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ (Tarih Bilimleri I), Sivas 2010, 477-492.
• Bozan, Metin. “Ali er-Rıza’nın Veliahtlığı Meselesi (İmâmiyye’nin İmamet Nazariyesine Teori-Pratik Açısından Eleştirel Bir Yaklaşım)”, Dinî Araştırmalar 7, sayı: 19, 2004, 159-171.
• el-Buhârî, Ebû Nasr Sehl b. Abdullah (ö. 4./10. asır), Sırru’s-Silsileti’l-Aleviyye fî Ensâbi’s-Sâdâti’l-Aleviyye, thk. Seyyid Mehdî Recâî, Kum 1389/2011.
• Büyükkara, Mehmet Ali, İmâmiyye Şîası’na Göre Önemli Tarih, Gün ve Geceler (Şeyh Müfid ve Şeyh Bahâî’nin Takvimleri), Çanakkale 1999.
• Büyükkara, Mehmet Ali, “Kerbelâ’dan İnkılaba: İmami-Şiî Şehadet Düşüncesi ve Problemleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIII, sayı: 2, 2002, 211-247.
• Büyükkara, Mehmet Ali, “Çağdaş Şîa Düşüncesinde Kerbelâ’nın Problemli Mirası: İmam Hüseyin Kazanmak İçin mi Yoksa Canını Feda İçin mi Ayaklandı?”, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ (Tarih Bilimleri I), Sivas 2010, 383-408.
• Ca’feriyan, Resul, “Şîa’da Dua Edebiyatı”, çev. Habip Demir, Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 6, Ekim 2015, 209-237.
• Eliade, Mircea, Kutsal ve Dindışı, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Gece Yayınları, Ankara, 1991.
• Fayda, Mustafa, “Mübâhele”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, XXXI, İstanbul 2006.
• Güner, Ahmet, “Büveyhiler Döneminde Bağdat’ta Kerbelâ/Aşure, Gadir Humm ve Benzeri Şiî Uygulamaları”, Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ (Tarih Bilimleri I), Sivas 2010, 325-340.
• Güner, Ahmet. “Büveyhiler Dönemi ve Çok Seslilik”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XII, 1999, 47-72.
• İbn Battuta, Ebû Abdullah Muhammed Tancî, İbn Battuta Seyahatnamesi I., çev. A. Sait Aykut, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
• İbn Funduk, Ebû’l-Hasen Ali b. Ebî’l-Kâsım b. Zeyd (ö. 565/1169), Lubâbu’l-ensâb ve’l-elkâb ve’l-a’kâb, thk. Seyyid Mehdi er-Recâî, Mektebetu Ayetullah Mar’aşî Necefî, Kum 1385/2007.
• İbn Kûleveyh, Ca’fer b. Muhammed el-Kummî (ö. 368/978), Kâmilu’z-ziyârât, thk. Cevâd el-Kayyûmî, Neşru’l-Fukaha, Kum 1429/2009.
• İbn Tâvûs, Ali b. Musa (ö. 664/1266), el-İkbalu bi'l-a'mali'l-hasene fîmâ ya'melu merraten fi's-sene, thk. Cevad Kayyûmî İsfehânî, Mektebu'l-A'lâmi'l-İslâmî, Kum 1414/1993.
• el-İrbilî, Ali b. İsa b. Ebi’l-Feth (ö. 693/1293), Keşfu’l-gumme fi ma’rifeti’l-eimme, Dâru’l-Edvâ, Beyrut 1405/1985.
• el-İsfahânî, Ali b. el-Hüseyin Ebu’l Ferec (ö. 356/966), Mekâtilu’t-talibiyyîn, Dâru’l-Murtazâ, Beyrut 1430/2009.
• Kandemir, M. Yaşar, “Câbir b. Abdullah”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, VI, 530-532, İstanbul 1992.
• el-Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Yâkub (ö. 328/939) Usûlu’l-kâfî, thk. Ali Ekber el-Gaffârî, Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Tehran 1407/1986.
• Kummî, Mesud Nârî, “Olgûhâ-yi Kâlbedi-yi Hüseyniyehâ: Rîşehâ ve Tehavvulât”, Hüner ve Mimarî, 1395/2016, IX, 25-46.
• Kummi, Şeyh Abbas, Mefâtîhu’l-cinân, Âyin-i Dâniş, Kum 1386/2007.
• Kummi, Şeyh Abbas, Muntehe’l-âmâl, tsh. Musevî Damegânî, İntişârât-ı Peyâm-ı Âzâdî, Tehran 1390/2011.
• Meclisî Muhammed Bâkır b. Muhammed Takî (ö. 1110/1698), Zâdu’l-meâd, thk. Alauddin A’lamî, Müessesetu el-A’lamî li’l-Matbûât, Beyrut 1423.
• el-Mervezî, Ebû Talib İsmail b. Hüseyn Hüseyni (ö. 614/1217’den sonra), el-Fahrî fî ensâbi’t-tâlibiyyîn, thk. Seyyid Mehdi er-Recâi, Mektebetü Âyetullah Marʻaşî Necefi, Kum 1385/2007.
• Nîşâbûrî, Abdulhüseyin, Takvîm-i Şîa, İntişârât-ı Delîl-i Mâ, Kum 1391/2012.
• Onat, Hasan, “Kerbelâyı Doğru Okumak”, Akademik Orta Doğu, , 2007, 2/1, 1-9.
• el-Ömerî, Necmeddin Ebi’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Alevî (ö.466/1073), el-Mecdî fî ensâbi’t-tâlibiyyîn, thk. Ahmed el-Mehdevî ed-Dâmeğânî, Mektebetü Âyetullah Mar’aşî Necefi, Kum 1380/2001.
• Schimmel, Annemarie, Tanrı’nın Yeryüzündeki İşaretleri, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2004.
• Şeriati, Ali, Ali Şîası Safevi Şîası, çev. Hicabi Kırlangıç, Fecr Yayınları, Ankara 2011.
• Şeyh Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasen (ö. 460/1067), Misbâhu’l-muteheccid, Müessese-i Fıkh-ı Şîa, Beyrut 1411/1990.
• Şeyh Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasen (ö. 460/1067), el-Gaybe li’l-hucce, Dâru’l-Meârifi’l-İslâmî, Kum 1411/1990.
• Ünal, Mustafa, Dinlerde Kutsal Zamanlar, IQ Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
• http://www.hawzah.net/fa/occation/view/48956/ شهادت-حضرت-ابوالفضل-العباس-علیه-السلام
• http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3872/6270/68414/روز-پاسدار
• http://www.hawzah.net/fa/goharenab/View/43749/ تجلیل-از-امامزادگان-و-بقاع-متبرکهپنجم-ذی-القعده
• http://www.beytoote.com/art/decorum/start3-decade2-fatemiyeh.html
• https://mamasite.ir/fa/news/304374/1395-تاریخچه-روز-زن-و-مادر،-روز-مادر
• http://setare.com/fa/news/11090/ روز-جوان-چه-روزی-است
• http://www.ettelaat.com/etiran/?p=131258
• http://markazi.msy.gov.ir/news/1120672- عناوین-برنامه-های-هفته-ازدواج-تعالی-خانواده-اعلام-شد.html?t=اخبار
• http://www.598.ir/fa/news/173632/شعار-دهه-امامت-و-ولایت-مشخص-شد