'الصُّعُوبَاتُ الُّلغَوِيَّة فِي تَعَلُّمِ العَرَبِيَّةِ عَلَى المُتَعَلِّمِينَ الأَتْرَاكِ 'طلاب كلية الإلهيات بجامعة غازي عنتاب نموذجا

Yıl 2023, Sayı: 18, 350 - 380, 26.12.2023

Samir Omar Kamel Hassan Sayed

https://doi.org/10.52886/ilak.1297922

Öz

على الرغم من المشترك اللفظي والدلالي لآلاف الكلمات بين العربية والتركية، إلا أن تلك النقطة المبشرة يفترض البحث أنها لم تُكَلِّلْ مجهود التعلم بالنجاح، أو ربما لم يتم استثمارها بالشكل الأمثل في إحداث طفرة نوعية في تعليم العربية للأتراك. وقد واجهت هذه المقالة بعض هذه المعضلات، محاولة وصفها وصفًا علميًّا وتحديد أبعادها وجوانبها، من خلال ما استقر من قواعد المنهج التقابلي، والوصفي التحليلي. ولقد واجه الباحث عدة صعوبات أثناء تدريس اللغة العربية للطلاب الأتراك، هي انعكاس بشكلٍ، أو بآخر لما يعانيه هؤلاء الطلاب من مشكلات، غير أنها كانت صعوبات متنوعة ومتداخلة ومختلطة، تظهر على ألسنة الطلاب وأقلامهم في أخطاء صوتية وتركيبية وكتابية... وغيرها، إذ ينتهي بأكثرهم الحال إلى الحكم بصعوبة تعلم هذا اللسان، أو أنه من المحال الوصول إلى إتقانه في أحيان كثيرة، فاتضح أن مشكلات التعلم وصعوباته لا ترجع إلى الألفاظ من حيث هي، أو إلى التراكيب العربية غير التامة بشكل كبير، بل ترجع إلى التراكيب النحوية التامة، والأنساق التعبيرية العربية بشكل عام، فأظهرت الدراسة جوانب اتفاق وتشابه، أو اختلاف بين نظام اللغتين التركيبي اتضح من خلاله المقصود، وتبينت العلة الكبرى. وقد شفعت هذه الدراسة بنتائج استبانة لآراء الطلاب حول اللغة العربية كانت خير معتمد في الوصول إلى النتائج. وقد اعتمدت الدراسة على منهج التحليل التقابلي في الجانب النظري منها، حيث إن هذا المنهج هو الأجدر في الوصول لما ترمي إليه الدراسة من حيث تناوله الظواهر اللغوية بالتحليل، ثم يشفع ذلك التحليل بالعرض التقابلي بين اللغتين العربية والتركية، لإحداث الموازنة المنشودة التي تظهر من خلالها قدر الصعوبة التي تواجه المتعلم التركي للغة العربية، وإن الدراسة تؤمن بأن الخبرة اللغوية الأولى للمتعلم في اللغة الأم وهي هنا التركية مؤثرة بشكل فعال، ومسيطرة بشكل كبير على عملية تعلم لغة أجنبية وهي هنا العربية، فقد أكدت دراسات علم نفس اللغة أن استدعاء المتعلم للغته الأم عند مواجهة ظاهرة لغوية جديدة في لغة متعلَّمة أمر ضروري وحتمي، بل يحدث بغير شعور. ومن ناحية أخرى اعتمدت الدراسة في الجانب التطبيقي منها على قواعد المنهج الوصفي مستعملًا الباحث أدوات الإحصاء من خلال تحليل النتائج لورقة الاستبانة التي وزعت على (152) طالبًا تركيًّا بكلية الإلهيات جامعة غازي عنتاب، مثَّلت عينة الدراسة العشوائية، بعد التأكد من مناسبة العينة للدراسة، واستبعاد المخالف منها. وقد عقدت هذه المقالة على مطلبين وخاتمة، المطلب الأول بعنوان: "موازنة بين مستويات الدرس اللغوي العربي والتركي". مثَّل الجانب النظري من الدراسة، ثم المطلب الثاني وجُعل تحت عنوان: "عرض البيانات وتحليل النتائج من واقع ورقة الاستبانة" مثَّل الجانب التطبيقي منها. وفي الخاتمة جمعت النتائج والتوصيات النهائية الهامة التي خرج بها البحث، إضافة لذيل الملحقات الجامع لصور من ورقة الاستبانة الموزعة على الطلاب، مع الجداول الإحصائية.

Anahtar Kelimeler

اللغة العربية, تعلم العربية, الإلهيات،, الطلاب الأتراك, الصعوبات اللغوية

Proje Numarası

yok

Linguistic Difficulties Faced by Turkish Students in Learning Arabic ‘Case on Students of the Faculty of Theology at Gaziantep University’

Öz

In this study, while teaching Arabic to Turkish students, we have faced various challenges that in one way or another reflect the problems that these students face. However, these are diverse, intricate and complex challenges that arise in the students' lives. This is manifested in the form of phonetic, syntactic, written errors, etc. in the students' spoken and written language. This is because many of these students come to the conclusion that it is difficult to learn the language, or often impossible to master Arabic. It turns out that the learning problems and difficulties are not caused by the words themselves or the largely incomplete Arabic structures, but rather by the completed grammatical structures and Arabic phrase sequences in general. Thus, our research has revealed the aspects of harmony, similarity or difference between the structural system of the two languages [in which the intention is revealed] and the main reason for them. This study was accompanied by the results of a survey of students' views on the Arabic language, which was the best basis for drawing conclusions. The study is theoretically based on the comparative analysis approach. Because this approach is the most effective approach in terms of analyzing linguistic phenomena in order to reach the goal of the study. Then, a comparative presentation between Arabic and Turkish languages was added to this analysis in order to create the desired balance and thus reveal the degree of difficulty faced by Turkish learners of the Arabic language. The mother tongue, here Turkish, effectively influences and largely controls the process. The study believes that the learner's first language experience in his/her mother tongue (Turkish) effectively influences and largely controls the process of learning a foreign language (Arabic). Studies in the field of linguistic psychology have confirmed that it is necessary and inevitable for the learner to remember his/her mother tongue when faced with a new language phenomenon in a language being learned, and that this even happens unconsciously. On the other hand, from a practical point of view, this study was based on the rules of the descriptive approach and used statistical tools to analyze the results of the questionnaire distributed to 152 Turkish students at the Faculty of Theology, Gaziantep University. The study represented a random sample after ensuring the eligibility of the sample and excluding those who violated it. This article is based on two issues and a conclusion: The first issue is entitled "The Balance between the Levels of Arabic and Turkish Language Learning". This represents the theoretical aspect of the study. This is followed by the second issue, which is titled "Presenting the Data Based on the Questionnaire and Analyzing the Results". This represents the scientific aspect of the study. In the conclusion, in addition to the appendix with statistical tables, figures and graphs, as well as pictures of the questionnaire distributed to the students, the important final conclusions and recommendations that emerged from the research are collected.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Learning Arabic, Theology, Turkish Students, Linguistic Challenges

Proje Numarası

yok

Arapça Öğrenmede Türk Öğrencilerin Karşılaştıkları Dilsel Zorluklar 'Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği'

Öz

Bu çalışmada, Türk öğrencilerin Arapça öğrenimleri esnasında yaşadığı sorunlar ele alınmıştır. Bu sorunlar, öğrencilerin sözlü ve yazılı dil kullanımlarında fonetik, sözdizimsel, yazılı hatalar vb. şeklinde sonuçlar verebilmektedir. Zira öğrencilerin çoğu, Arapça öğrenmenin zor olduğu veya çoğu zaman Arapçaya hâkim olmanın imkânsız olduğu yargısına varmaktadır. Öğrenme sorunlarının ve zorluklarının bizzat kelimelerden ya da büyük ölçüde tamamlanmamış Arapça yapılardan değil aksine tamamlanmış gramer yapılarından ve genel olarak Arapça ifade dizilerinden kaynaklandığı ortaya çıkmıştır. Böylece araştırmamız, iki dilin [maksadın açığa çıktığı] yapısal sistemi arasındaki uyum, benzerlik veya farklılık yönlerini ve bunların ana nedenini ortaya koymaktadır. Bu çalışmaya, öğrencilerin Arap dili hakkındaki görüşlerine ilişkin bir anketin sonuçları eşlik etmiştir. Arapça-Türkçe arasındaki binlerce kelimenin semantik ve fonetik ortaklığına rağmen araştırmamız, araştırmanın varsaydığı bu umut verici nokta, öğrenme gayretini başarıyla taçlandırmamaktadır. Bu makale, dil öğretimine ilişkin ikilemlerden bazılarıyla karşılaşmış, bunları bilimsel olarak tanımlamaya ve analiz etmeye çalışmıştır. Çalışmada teorik açıdan karşılaştırmalı analiz yaklaşımı esas alınmıştır. Çünkü bu yaklaşım, dilsel olguların analizi açısından çalışmanın ulaşmak istediği hedefe varmada en etkili yaklaşımdır. Daha sonra bu analize, arzu edilen dengeyi oluşturmak için Arapça ve Türkçe dilleri arasında karşılaştırmalı bir sunum eklenmiş ve bu sayede Arap dilini öğrenen Türklerin karşılaştığı zorluk derecesi ortaya çıkarılmıştır. Burada Türkçe olan ana dil, süreci etkili bir şekilde etkilemekte ve büyük ölçüde kontrol etmektedir. Çalışma, öğrencinin ana dilinde (Türkçe) yaşadığı ilk dil deneyiminin, yabancı bir dili (Arapça) öğrenme sürecini etkin bir şekilde etkilediğine ve büyük ölçüde kontrol ettiğine inanmaktadır. Dil psikolojisi alanındaki çalışmalar, öğrenilen bir dilde yeni bir dil olgusuyla karşılaşan öğrencinin ana dilini hatırlamasının gerekli ve kaçınılmaz olduğunu, hatta bunun bilinç dışı olarak gerçekleştiğini doğrulamıştır. Öte yandan pratik yönüyle bu çalışma, betimsel yaklaşımın kurallarına dayanmış ve Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ndeki 152 Türk öğrenciye dağıtılan anketin sonuçları analiz edilerek istatistiksel araçlar kullanılmıştır. Çalışma, örneklemin çalışmaya uygunluğu sağlandıktan ve bunu ihlal edenlerin çıkarılmasından sonra rastgele bir örneklemi temsil etmiştir. Bu makale iki meseleye ve bir sonuca dayanmaktadır: Birinci mesele “Arapça ve Türkçe Dil Öğreniminin Seviyeleri Arasındaki Denge” başlığını taşımaktadır. Bu, çalışmanın teorik yönünü temsil etmektedir. Ardından “Ankete Dayalı Olarak Verilerin Sunulması ve Sonuçların Analizi” başlığının verildiği ikinci mesele gelmektedir. Bu, çalışmanın bilimsel yönünü temsil etmektedir. Sonuç bölümünde, öğrencilere dağıtılan anket formunun resimlerinin yanı sıra istatistiksel tablo, şekil ve grafiklerin yer aldığı eke ilave olarak, araştırmadan ortaya çıkan önemli nihai sonuçlar ve öneriler toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Arapça Öğrenme, İlahiyat, Türk Öğrenciler, Dilsel Zorluklar

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Teşekkürler

Kaynakça

• Abdulcelîl, Menkûr. ‘İlmü’d-dilâle Usûluhû ve Mebâhisuhu fi’t-Turâsi’l-‘Arabî. Şam: İttihâdu’l-Kuttâb el-Arab, 2001.
• Ali, Muhammed Muhammed Yunus. el-Ma‘nâ ve zilâli’l-ma‘nâ enzimetu’d-dilâle fi’l-Arabiyye. Lübnan: Dâru’l-Madâr el-İslâmî, 2. Baskı, 2007.
• Enîs, İbrahim. el-Asvatu’l-lugaviyye. Kahire: Mektebetu’l-Englu el-Misriyye, 1975.
• Ğaleyyinî, Mustafa. Cami‘u’d-durûsi’l-Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2006.
• Kantînû, Jân. Durûs fi ‘ilmi’l-esvât el-Arabiyye. çev. Sâlih el-Kirmâdî. Tunus: el-Câmi‘atu’t-Tunûsiyye, 1966.
• Kâzî, Abdulfettah. Târîhü’l-Kur'âni’l-Kerim. Kahire: Mektebetu el-Cindî, ts.
• Kazvînî, Celâluddin Muhammed b. Abdurrahmân. el-Îzâh fi ‘ulûmi’l-Belâğe. thk. Abdulhamîd Hindâvî. Kahire: Müessesetu’l-Muhtâr, 2006.
• Meczûb, Muhammed ‘Âmir. eş-Şâmil fi Kavâidi’l-lugati’t-Turkiyye. Türkiye: y.y., 2015.
• Omer, Ahmed Muhtâr. ‘İlmu’d-dilâle. Beyrut: Âlemu’l-Kutub, 1988.
• Râcihî, Abdu. İlmu’l-luga et-Tatbîkî ve Te‘lîmu’l-Arabiyye. İskenderiyye: Daru’l-Mârife el-Câmi‘iyye, 1995.
• Sabbân, Suheyl. Mu‘cemü’l-elfâz el-arabiyye fi’l-lugati’t-Türkiyye. Riyad: Câmi‘atu İmam Muhammed b. Su‘ûd, 2005.
• Selmân, Azmî Muhammed. Hakku’s-sadâre fi’n-nahvi’l-‘arabî. Ürdün: Dâru’l-Mektebe el-Vataniyye, 2011.
• Süyûtî, Celâluddin Abdurrahmân b. Muhammed. el-Muzhir fi ‘ulûmi’luga ve envâ‘ihâ. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, ts.
• Şâhîn, Abdussabûr. Fi ‘İlmi’l-lugati’l-‘amm. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1993.
• Şemsân, İbrahim. Durûs fi ‘ilmi’s-sarf. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2004.
• Tırâzî, Abdullâh Mubeşşir. Kavâ‘idü’l-luga et-Türkiyye el-Hadîse bi’l-lugati’l-Lâtiniyye li’d-dârisîne el-‘arab. Cidde: y.y., 1987.
• Tîbî, Emine. “es-Savâit fi’-turâsi’l-‘Arabî”. ‘Avdu’n-nedd. 1/116. 2016.
• Yâkût, Ahmed Süleymân. fi ‘İlmi’l-luga et-tekâbulî dirâse tatbikiyye. İskenderiyye: Daru’l-Maârif el-Câmi‘iyye, 1985.