الخطاب السلفي عبر التاريخ

Yıl 2015, Sayı: 1-2, 1 - 14, 19.10.2015

Mehmet Zeki İşcan

Öz

في هذه الدراسة سيتم تناول تطور السلفية عبر المراحل التاريخية وتحولاتها. السلفية تتوافق مع فكرة الرجوع إلى السلف، ورفض التقليد، وتنقية الدين من البدع. إن النية المقصودة من هذه الفكرة عند السلفية هي تنقية الدين من العناصر الأجنبية، والعودة إلى نقاء المجتمع الإسلامي في الجيل الأول. إن السلفية هي اتّباع علم الأجيال السابقة وما أخبروا به، وذلك خلافا للاتجاهات الجديدة التي تعتمد على العقل. معتمدة في ذلك على الكتاب والسنة، وعدم الأخذ بالرأي، واتّباع طريق الصحابة والتابعين، وترك الفلسفة وعلم الكلام، والتوجه إلى العلم على طريقة السلف
.فإنّ الحركة السلفية تفترض أن الحياة قد اكْتَمَلَتْ في الماضي من قِبَل الأجيال الأولى الذين أثنى الله ورسوله عليهم. وبحسب فكرهم فإن الحاضر والمستقبل يكتسب المعنى من الزمن الماضي 
.المعيار الوحيد للأحكام بالنسبة للإنسان والفرد والمجتمع هو المأثور عن السابقين في الماضي. وبعبارة أخرى، الدين هو المأثور

Anahtar Kelimeler

السلفية, أهل الحديث, أحمد بن حنبل, ابن تيمية

The History of Salafi Thinking

Öz

The development and transformation of Salafism is the topic of this study. Salafism means turning back to the salaf and rejecting imitation which corresponds with the idea of cleaning religion from bidaths. Cleaning religion from “foreign components” and the intention of returning to the “purity” of the first Islamic society are mentioned in Salafism. Salafism means turning back to Quran and sunnah, contrary to the usage of the mind and ‘new trends’. It is following the way of the Shabis by leaving philosophy and kalam for the sake of loyalty to ‘ilm’ condensed in the experience of ancestors in the Salaf era. The salafi movement acknowledges that life has been completed in the “past” by the beloved first generations, and that the thinking the style of the present, future and past has a meaning through time. The only standard for the practice as a human being, individual and society, is ‘âsar’ which has emerged in the past. In other words, religion is ‘âsar’.

Anahtar Kelimeler

Salafism, ahl al hadith, Ahmad b. Hanbal, Ibn Taymiyya

Tarih Boyunca Selefî Söylem / The History of Salafi Thinking / الخطاب السلفي عبر التاريخ

Öz

Bu çalışmada Selefiliğin tarihi süreçteki gelişimi ve dönüşümü ele alınacaktır. Selefilik, selefe dönüş, taklidi red, dini bidatlerden arındırma anlayışına karşılık gelmektedir. Selefilikte "yabancı unsurlardan" dini temizleme ve ilk İslam toplumunun 'saflığına dönme niyeti söz konusudur. Selefilik, aklın kullanımını esas alan 'yeni yönelişler' karşısında, Kitap ve Sünnet'e dönmek, rey ile konuşmamak, sahabe ve tabiinin yolunu takip etmek, felsefe ve kelamı bırakıp, 'ilm'e yani geçmişte (selef dönemi) atalar tarafından tecrübe edilerek bilinene tabi olmaktır. Selefi yöneliş, yaratanın elinden çıkmış olarak hayatın "geçmişte", "Allah ve Rasulü'nün övdüğü" ilk nesiller eliyle tamamlanmış olduğunu varsaymaktadır. Bu zihniyette 'şimdi' ve 'gelecek', "geçmiş" zaman içinde anlam kazanmaktadır. İnsan, fert ve toplum için amelin tek hüküm standardı, geçmişte ortaya konmuş' asar' dır; din' asar' dır.

Anahtar Kelimeler

Selefilik, ehl-i hadis, Ahmed b. Hanbel, İbn Teymiyye

Kaynakça

• Abdulaziz b. Abdullah b. Baz, İslâm’ın Beş Rüknü İle İlgili Sorulara Önemli Cevaplar, trans. Muhammed Şahin, (s.l.).
• Abdullah b. Adiyy b. Abdillah b. Muhammed Cürcânî (ö. 365/975), el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl, Beyrut 1998.
• Ahmed İbn Teymiye, Mecmûu Fetâvâ, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 1991.
• Ahmet Vehbi Ecer, Tarihte Vehhâbi Hareketi ve Etkileri, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yay., Ankara 2001.
• Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm, Kitâbu’l-Îmân, inv. Muhammed Nasuriddîn el-Elbânî, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1983.
• el-Lâlekâi, Hebetullah b. Hasan b. Mansûr, İ’tikâdu Ehli’s-Sünne, Riyad 1402.
• Enver Ziya Karal, Selim III’ün Hatt-ı Hümayunları, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1999.
• Ethem Ruhi Fığlalı, Çağımızda İtikadî İslâm Mezhepleri, Selçuk Yayınevi, Ankara 1986.
• Fazlurrahman, İslâm, trans. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, Selçuk Yay., İstanbul 1981.
• Freyer, p. 60-61; Wach, p. 216; Âmiran Kurtkan Bilgeseven, Din Sosyolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1985.
• Fuller, Siyasal İslâm’ın Geleceği, Timaş Yay., İstanbul 2004.
• Geocities.com/İbnurrefik/tevhidkitabi
• Gilles Kepel, Cihat İslâmcılığın Yükselişi ve Gerilemesi, trans. Haldun Bayrı, Doğan Kitap, İstanbul 2001.
• Hamit İnayet, Arap Siyasi Düşüncesinin Seyri, trans. Hicabi Kırlangıç, Yöneliş Yay., İstanbul 1991.
• Hans Freyer, Din Sosyolojisi, trans. Turgut Kalpsüz, A.Ü. İlahiyat Fak. Yay., Ankara 1964.
• Hüseyin Gazi Yurdaydın, İslâm Tarihi Dersleri, Ankara Ünv. İlahiyat Fak. Yayınları, Ankara 1988.
• Hüsnü Ezber Bodur, Dinî İhya Hareketi Olarak Vahhabiliğin Doğuşu, An Unpublished Doctoral Thesis, Erzurum 1986.
• İbn Abdilberr, Câmiu Beyâni’l-İlm ve Fadlihi, takdim: Abdülkerim el-Hatîb, Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Kahire 1982.
• İbn Teymiye, Minhacu’s-Sünne, inv. Muhammed Reşâd Sâlim, Mektebetü İbn Teymiye, Kahire 1989.
• Joachim Wach, Din Sosyolojisi, trans. Ünver Günay, M.Ü. İlahiyat Fak. Vakfı Yay., İstanbul 1995.
• Kâdî Ebi Ya’lâ, Tabakâtu’l-Hanâbile, inv. Muhammed Hamid el-Fakî, Matbaatu’s-Sünneti’l-Muhammediyye, Kahire 1952.
• Kepel, Cihat, İslâmcılığın Yükselişi ve Gerilemesi.
• Kurşun, Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hakimiyeti.
• Mamdani, İyi Müslüman Kötü Müslüman, Amerika Soğuk Savaş ve Terörün Kökenleri, trans. Sevinç Altınçekiç, 1001 Kitap, İstanbul 2005.
• Mehmet Zeki İşcan, Selefîlik İslâmi Köktenciliğin Tarihi Temelleri, Kitap Yayınevi, İstanbul 2006.
• Muhammed Ammâra, es-Selefiyye, Dârü’l-Maârif, Tunus.
• Muhammed b. Abdilvehhâb, ‘Keşfu’ş-Şubuhat’, Müellefetu’-ş-Şeyhu’l-İmam Muhammed b. Abdilvehhab, Riyad, trans.
• Muhammed b. Nasr b. el-Haccâc el-Mervezî (ö. 294/906) es-Sünne, inv. Sâlim Ahmed es-Selefî, Beyrut 1408.
• Nazih Ayubi, Arap Dünyasında Din ve Siyaset, trans. Yavuz Alagon, Cep kitapları, Istanbul 1992.
• Nazih Ayubi, Arap Dünyasında Din ve Siyaset, trans. Yavuz Alagon, Cep kitapları, İstanbul 1992.
• Olivier Roy, Afganistan’da Direniş ve İslâm, trans. Mustafa Kadri Oroğlu, Yöneliş Yay., İstanbul 1990.
• Olivier Roy, Küreselleşen İslâm, trans. Haldun Bayrı, Metis Yay., İstanbul 2003.
• Peter L. Berger, Kutsal Şemsiye, trans. Ali Coşkun, Rağbet Yay., İstanbul 2005.
• Sâlih el-Verdânî, Mısır’da İslâmî Akımlar, trans. H. Acar-Ş. Duman, Fecr Yay., Ankara 1988.
• Sami Zubaida, İslâm Dünyasında Hukuk ve İktidar, trans. Burcu Koçoğlu Birinci- Hasan Acak, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2008.
• Steven Lukes, “İktidar ve Otorite”, trans. Sabri Tekay, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Tom Bottomore-Robert Nisbet, yayına haz. Mete Tuncay- Aydın Uğur, Ayraç Yayınevi, Ankara 1997.
• Taberî, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, inv. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim İbrahim, Beyrut trans.
• Tempo Dergisi, sayı: 34/924, 23 Ağustos 2005.
• Yusuf Akçura, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri (XVIII. Ve XIX. Asırlarda), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1985.
• Zekeriya Kurşun, Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hakimiyeti Vehhâbî Hareketi ve Suud Devleti’nin Ortaya Çıkışı, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1998.