السلفية كمعتقد أزمة والحركة الاجتماعية

Yıl 2015, Sayı: 1-2, 71 - 90, 19.10.2015

Mehmet Evkuran

Öz

السلفية من أوضح المشكلات الموجودة في الوقت الحاضر في الفكر الإسلامي. وقد تحولت اليوم إلى حاجز قوي أمام بحث العالم الإسلامي عن حضارته وجهود القيام بقيمه في عالم يتجه نحو العولمة. السلفية بدعواها الرجوع إلى الأصالة تؤثر في الهويات المذهبية التي هي جزء من التراث الإسلامي تأثيرا سلبيا. وتخل كحركة سياسية بالموازين السياسية الموجودة فتجعل العالم الإسلامي غير مستقر. السلفية عقديا مشكلة أساسية للنموذج السني أكثر من غيره. فالسنية تعيش أزمة تمثيل بسبب أنها احتضنت الفكرة السلفية عقديا وتاريخيا إلى حد ما. وهي في حالة الكآبة أمام اتهامات السلفية فلا بد لها من مواجهتها ولو كانت متأخرة. المشكلات السياسية والإقليمية تجعل السلفية تتقدم في أذهان الجماهير، ومع ذلك؛ فالفكر الإسلامي الذي سيكمل سيره بقدر ما استطاع لا بد أن يستفيد من إمكانيات تراثه عقديا. والفكر الإسلامي مهما يعاني من المشكلات أمام هجمات العولمة سينال حيويته التاريخية والعقدية بعد مواجهتها. ومن واجبات العالم الإسلامي الاعتبار بقيم العالم الحديث بمثابة تراثه وهو مضطر إلى التنوير من عدة نواح . من المؤكد لن تفيدنا نتائج النقاش النسبي، فلا بد من اعتبار المذاهب والحركات الفلسفية، والتفكر والتمعن مجددا حول التعاليم الإسلامية. وإذا ناقشنا الخطاب السلفي يتبين لنا أن التعاليم الإسلامية وتاريخها ليست غرضا تحت يد السلفية؛ فلا بد من توضيح هذه الأمور بأسلوب إسلامي ملائم

Anahtar Kelimeler

السلفية, النموذج السني, المذاهب, أهل السنة

Salafism as a Crisis Theology and Social Movement

Öz

Salafisim is one of the most vivid problems of Islamic thought. it is becoming a stronger barrier far Islamic world, in their seek of civilisation anda place in the global world. Salafism makes a stress on returning to the essence of Islam. By this emphasis it has a unsettling effect on sect identities, which are part of Islamic tradition. Salafism, alsa as a political movement, unsettles the political balances and has a negative impact on the stability of Muslim world. Salafism is a basic problem from the perspective of Sunni paradigm. Sunni tradition has observed Salafi tradition to a certain extent historically and theologically far this reason, there is a representation crisis. Sunnis experience a crisis because of the accusations of Salafism and Salafism is farcing Sunni tradition to confront with this crisis. Salafism is appearing as an option far the masses because of regional political crisis. Asa response of this, Islamic thought must answer this crisis by using its theological heritage. This confrontation will enable a dynamism far Islamic thought. in this situation, Islamic world take into account the modern world's values as well as its own tradition. The conclusion derived aut of inadequate discussions which exclude sect movements and philosophical roots are unhelpful. There is a need to explain that Salafi discourse has no right to monopolise Islamic thought and Islam history.

Anahtar Kelimeler

Salafism, Sunni Tradition, Sects, Ahi al-Sunnah

Bir Kriz Teolojisi ve Toplumsal Hareket Olarak Selefilik / Salafism as a Crisis Theology and Social Movement / السلفية كمعتقد أزمة والحركة الاجتماعية

Öz

Selefilik, günümüzde İslam düşüncesinin en canlı problemlerinden biridir. İslam dünyasının medeniyet arayışı ve küresel dünyada kendi değerleriyle var olma çabalarında, gittikçe gücünü artıran bir bariyer haline gelmiştir. Öze dönüş vurgusuyla Selefilik, İslam geleneğinin bir parçası olan mezhebi kimlikleri sarsıcı bir etki yapmaktadır. Siyasal bir hareket olarak da var olan politik dengeleri dağıtınakta ve Müslüman dünyayı istikrarsızlaştırmaktadır.Teolojik açıdan selefilik, en çok da Sünni paradigma için temel bir sorunudur. Tarihsel ve teolojik olarak selefi düşünceyi belirli ölçüde içselleştirmiş olan Sünnilik, bir temsil krizi yaşamaktadır. Selefi söylemin suçlamaları karşısında var oluş bunalımı geçiren Sünnilik, selefilik ile gecikmiş yüzleşmesini gerçekleştirmeye zorlanmaktadır. Yaşanan bölgesel politik sorunlar kitlelerin zihninde selefiliği bir seçenek olarak öne çıkarmaktadır. Bununla birlikte bunu yapabildiği ölçüde hayattaki yürüyüşüne devam edecek olan  İslam düşüncesi, teolojik olarak  kendi mirasının imkanlarından yararlanacak performansı göstermek zorundadır. Küresel dünyanın çok yönlü ve ani hamleleri karşısında derin anlam ve değer sorunları yaşayan İslam düşüncesi, tarihsel ve teolojik dinamizmini, bu yüzleşme sonucu elde edecek gibi görünmektedir. Kendi mirası kadar modern dünyanın değerlerini de dikkate alması gereken  İslam dünyası çok yönlü bir aydınlanmaya  mecbur kalmış durumdadır.Mezheplerin ve felsefe hareketinin birikimini reddetmeksizin İsl.3.m öğretisi ekseninde bir yeniden yapılanma üzerinde düşünmeksizin kısmi tartışmalarla elde edilecek sonuçların yararlı olamayacağı açıktır. Selefi söylemin eski ve dayanakları tartışıldığında, bu radikal özcü akımın hiç de İslam'ın öğretisini ve tarihini tekelinde bulundurmaya hakkı olmadığı anlaşılmakta, bu durum İslami bir üslup çerçevesinde ortaya konulabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Selefilik, Sünni Paradigma, Mezhepler, Ehl-i Sünnet

Kaynakça

• Ahmet Akbulut, “Selefîliğin Teolojik ve Düşünsel Temelleri”, Târihte ve Günümüzde Selefîlik, İstanbul, 2014
• İbn Teymiyye el-Harrânî, el-Akîdetü’l-Vâsitiyye ve İhtiva Ettiği Yüce Mebâhise Dair Tenbihât, şerh: Abdurrahman b. Nâsır es-Sa’dî, talik: Abdülaziz b. Abdillah b. Bâz, çev. Hüseyin Cinisli, İstanbul 2013.
• İbn Teymiyye, Minhâcü’s-Sünnet’i-Nebeviyye, Kahire 1986.
• İmâm-ı A̒zâm Ebû Hanîfe, İmâm-ı Azam Ebû Hanîfe ve Eserleri, “Osman el-Bettî’ye Yazdığı Risâle”, çev. Abdülvehhab Öztürk, İstanbul 2012.
• M. Sait Özervarlı, “Selefîyye”, DİA, XXXVI.
• Muhammed b. İbrahim el-Hamed, Ehl-i Sünnet’in Seçkin Özellikleri, çev. Serkan Özgül, İstanbul 2007.
• Muhammed Âbid el-Câbirî, Arap-İslâm Siyâsal Aklı, çev. Vecdi Akyüz, 2. Baskı, İstanbul 2001.
• Mehmet Evkuran, “İslâm’da Eşitlik ve İtibâr Talebinin Teolojik Dili- Mukallidin İmanı ve İmanda İstisna Tartışmalarının Sosyo-politik ve Kültürel Bağlamı”, Uluslararası İmâm Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik Sempozyumu, http://www.bilgelerzirvesi.org/bildiri/Mâtürîdî/Prof-Dr-Mehmet-EVKURAN.pdf
• Mehmet Evkuran, Sünnî Paradigmayı Anlamak-Bir Ekolün Politik ve Teolojik Yapılanması, Ankara, 2. Baskı, 2015.
• Mehmet Zeki İşcan, Selefîlik-İslâmî Köktenciliğin Târihî Temelleri, 2. Baskı, İstanbul 2009.
• Osman Ali Hasan, Kavâidü’l-İ’tikâd alâ Mesâlihi’l-İtikâd, Dâru’l-Vatan, 1992.
• Süleyman Uludağ, İslâm Düşüncesinin Yapısı, İstanbul 1976.
• eş-Şemsu’s-Selefî el-Efgânî, A’dâu’l-Mâturidiyye li’l-Akîdeti’s-Selefîyye, Peşaver, 1998.
• Sefer b. Abdurrahman el-Havâlî, Mürcie İnancı ve İslâm Ümmeti Üzerindeki Kötü Tesirleri, çev. Ebû Abdurrrahman Âzâdi, İstanbul 2012.
• Târihte ve Günümüzde Selefîlik, Ed. Ahmet Kavas, Ensar Yayınları, İstanbul 2014.