Ütopya ve Karşı-Ütopya Kavramları Bağlamında Metaverse

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 176 - 192, 09.01.2025

Buğra Çavuşoğlu

Öz

İlkçağdan günümüze kadar insanoğlu içinde yer aldığı toplumun mevcut işleyişinden rahatsız olmuş ve daha iyi bir toplumsal düzen arayışına girmiştir. Bireyin sahip olduğu bu arayış bir yandan daha iyi bir toplum düzenine ulaşmasını sağlarken bir yandan da sorunsuz bir toplumun özelliklerinin düşünülmesine neden olmuştur. Sorunsuz, bütün bireylerin mutlu olduğu daha iyi bir toplum düşüncesi ütopyaların doğmasına neden olmuştur. Ütopyalar tasarlanırken toplumun bazı özellikleri göz ardı edilmiş ya da çeşitli kurallar ile engellenmiştir. Ütopyaların eksik kaldığı durumlar dikkate alınarak da karşı-ütopyalar oluşturulmuştur. Ütopya ve karşı-ütopya kavramları birer kurgu olmanın ötesinde birbirinden beslenen ve toplumların daha iyiye ulaşmasını amaçlayan sistemlerdir. metaverse kullanımı ile birlikte ütopya ve karşı-ütopya kavramları birer metin olmanın ötesine geçerek gerçek hayatta var olmaya başlamışlardır. Metaverse ortamları bir yandan gönüllü katılım, bireyler arası eşitlik ile kullanıcılara ütopyalar sunarken bir yandan da sürekli kayıt altına alınma, davranışların izlenmesi özellikleri ile de kullanıcılara karşı-ütopyalar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ütopya, Karşı-Ütopya, Metaverse, Sanal Dünya, İnternet Teknolojileri

Kaynakça

• Aksu, Halil (2018) Dijitopya: Dijital Dönüşüm Yolculuk Rehberi, İstanbul: Pusula 20 Teknoloji ve Yayıncılık A.Ş.
• Alang, Navneet (2021) “Facebook Wants to Move to ‘The Metaverse’ - Here’s What That is, and Why You Should be Worried” (Çevrimiçi) https://www.thestar.com/business/opinion/2021/10/23/facebookwants-to-move-to-the-metaverse-heres-what-that-is-and-why-youshould-be-worried.html (Erişim Tarihi: 9 Mart 2022).
• Aydınalp, Güzin (2023) “Gerçek Dünya’da Kendini Evinde Hissetmeyenlere Yeni Bir Dünya: "Başlat: Ready Player One" Filmine Bir Bakış”, TRT Akademi. 8 (17), 488-495.
• Bal, Metin (2010) “Ütopyanın Siyaset Felsefesi Tarihinde Evrimi” ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3 (1). https://ethosfelsefe.com/sites/default/files/2021-09/Ethos-6-Utopya.pdf
• Belk, Russell, Humayun, Mariam ve Brouard, Myriam (2022) "Money, Possessions, And Ownership İn The Metaverse: Nfts, Cryptocurrencies, Web3 and Wild Markets", Journal of Business Research, 153.
• Bezel, Nail (2001) Yeryüzü Cennetlerinin Sonu: Ters Ütopyalar, İstanbul: Güldikeni Yayıncılık.
• Bezrukov, Andrii ve Bohovyk, Oksana (2022) “Mutation of Dystopian Identity in The Age of Posthumanism: Literary Speculations” Respectus Philologicus, 42(47), 52-64.
• Bostancı, Mustafa ve Uncu, Gonca (2021) “Metaverse: Sanal mı Gerçek mi?”, Dijital İletişimi Anlamak-2, Y. Adıgüzel ve M. Bostancı (Ed.), Konya: Palet Yayınları.
• Bunnin, Nicholas ve Yu, Jiyuan (2004) The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, Oxford: Blackwell.
• Canbaz – Yumuşak, Firdevs (2012) “Ütopya, Karşı-Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği” Bilig Dergisi, Bahar 2012, Sayı 61, 47 – 70.
• Cioran, Emil Michel (2013) Tarih ve Ütopya, Haldun Bayrı (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Clays, Gregory (2010) “The Origins of Dystopia: Wells, Huxley and Orwel” The Cambridge Companion to Utopian Literature, Gregory Claeys (Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
• Dionisio, John D. N.; Burns III, William G. ve Gilbert, Richard (2013) “3D Virtual Worlds And The Metaverse: Current Status And Future Possibilities”, ACM Computing Surveys, (45) 3, 34-71.
• Farca, Gerald ve Ladeveze, Charlotte (2016) “The Journey to Nature: The Last of Us As Critical Dystopia”, Proceedings of 1st International Joint Conference of DiGRA and FDG, (p. 1-16).
• Farjami, Sahar; Taguchi, Ryosuke; Nakahira, Katsuko; Nunez Rattia, Rodrigo; Fukumura, Yoshimi ve Kanematsu, Hideyuki (2011) “Multilingual Problem Based Learning in Metaverse”, Knowledge-Based and Intelligent Information and Engineering Systems, Berlin, Heidelberg.
• Fitting, Peter (2009). “A Short History of Utopian Studies”, Science Fiction Studies, 36 (1), 121 – 131. http://www.jstor.org/stable/25475211
• Göktürk, Akşirt (2020) Ada: İngiliz Yazınında Ada Kavramı (4. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hazır, Mesut (2016) “Formation of Counter Society As a Consequence of Modern Impositions”, Humanities and Social Sciences Reviews, 6 (1), 421-432.
• Hout, J. Louis; Thalmann, Jean Paul ve Valbelle, Dominique (2000) Kentlerin Doğuşu, Ali Bektaş Girgin (Çev.), Ankara: İmge Yayınları.
• Jameson, Fredric. (2009). Ütopya Denen Arzu, Ferit Burak Aydar (Çev.). İstanbul: Metis.
• Joshua, Judy (2017) Information Bodies: Computational Anxiety in Neal Stephenson’s Snow Crash. Interdisciplinary Literary Studies, 19(1), 17-47. https://doi.org/10.5325/intelitestud.19.1.0017
• Karaca, Birsen (2010) “Yevgeni Zamyatin Ütopya Algılarını Yeniden Kurarken”, Folklor/Edebiyat, (63), 65-70.
• Kim, Jooyoung (2021) "Advertising in The Metaverse: Research Agenda", Journal of Interactive Advertising, 21(3), 141-144.
• Kumar, Krishan (2005) Ütopyacılık, Ali Somel (Çev.), Ankara: İmge Yayınları.
• Kumar, Krishan. (2006) Modern Zamanlar Ütopya ve Karşı Ütopya, Ali Galip (Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Mannheim, Karl (1936) İdeology and Utopia. New York: Harcourt.
• Marshall, Gordon (2005) Sosyoloji Sözlüğü, Osman Akınhay, Derya Kömürcü (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• McFarlane, Ben (2022) "Property: Duties, Diversity, and Limits", King’s Law Journal, 33(1).
• Mikesell, Mikesell Lael ve Suggs, Jon Christian (1982) “Zamyatin's We and the Idea of the Dystopie”, Studies in 20th Century Literature, 7 (1), 89-102.
• More, Thomas. (2020). Ütopya (32. Baskı), Mine Urgan (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nejaim, Bernardo ve Novikov, Ilya (2022) "On The Digital Singularity: Recognising Virtual Property Through The Eyes Of New Jurisprudence Over The Conflicts Of Digital Goods", International Journal of Law in Changing World, 1(1).
• Oktan, Akyol, Kevser (2017) “Ütopya ve Distopya Anlatılarında Tarih İnşası: Yeni Atlantis ve Cesur Yeni Dünya Örnekleri”, Uhive (Dergi), Sayı 16, 139 – 165.
• Papagiannidis, Savvas; Bourlakis, Michael ve Li, Feng (2008). “Making Real Money in Virtual Worlds: Mmorpgs And Emerging Business Opportunities, Challenges And Ethical İmplications İn Metaverses,” Technological Forecasting and Social Change, 75 (5), 610–622,
• Rothstein, Edward; Muschamp, Herbert; Marty, Martin (2003) Visions of Utopia. New York: Oxford University Press.
• Schroeder, Ralph, Huxor, Avon ve Smith, Andy (2001) “Activeworlds: Geography and Social Interaction in Virtual Reality,” Futures, 33 (7), 569-587.
• Tambini, Damian (2001) “Roads to Digitopia”, The Political Quarterly, 72, 1, 114-118.
• Tandaçgüneş, Nilnur (2013) Ütopya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tirole, Jean (2021). “Digital Dystopia”, American Economic Review, 111(6), 2007-2048.
• Urgan, Mina (2020). Thomas More’un Yaşamı ve Utopia’nın İncelenmesi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Usta, Sadık (2015) İlkçağ Ütopyaları /Mükemmel Toplum ve İlk Devlet Teorileri, İstanbul: Kaynak Yayınları.