Ofansif Mizah, Toplumsal Eşitsizlikler ve Politik Doğruculuk: Stand-Up Komedileri Üzerine Eleştirel Bir Analiz
Öz
Ofansif mizah, uzlaşılmış sosyal kabullerin sınırlarında bulunan, toplumsal eşitsizlikleri yeniden üreten ya da onları yıkmayı hedefleyen bir türdür. Bu mizah türü, yirminci yüzyılın ortalarında mizah yapma biçimi olarak yaygınlaşan stand-up gösterilerinde de sıklıkla kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı; çoğu zaman belirli bir derecede ideolojik yönü olan ofansif mizahın, stereotipleri ve toplumsal eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettiğini ya da onları nasıl yıktığını ortaya koymak ve ofansif mizah ile politik doğruculuk arasındaki ilişkiyi tartışmaktır. Bu amaç doğrultusunda, üç stand-up gösterisi oluşturulan tematik kodlarla ve eleştirel söylem analizi aracılığıyla incelenmiştir. Toplumsal eşitsizliklerin üretiminde ya da yıkımında, esprinin hedef aldığı kişi/grupların toplumsal konumunun ve ofansif mizah yapmaya yönelik motivasyonların önemli rolleri olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca politik doğruculuğun ofansif mizaha karşı tutumunun, iletişim olanaklarını kısıtladığına vurgu yapılarak bir eleştiri de getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Mizah ofansif mizah politik doğruculuk toplumsal eşitsizlikler eleştirel söylem analizi
Kaynakça
- Annual Meeting of Stockholders of Netflix Inc. 2018. “Annual Reports and Proxies”. Erişim tarihi 15 Nisan 2019, https://www.netflixinvestor.com/financials/annual-reports-and-proxies/default.aspx
- Bal, Hüseyin. 2016. Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Uygulamalı-Örnekli). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
- Bauman, Zygmunt. 2018. Parçalanmış Hayat: Postmodern Ahlak Denemeleri. Çeviren İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Brodie, Ian. 2014. A Vulgar Art: a New Approach to Stand-up Comedy. Mississippi: University Press of Mississippi.
- Büyükkantarcıoğlu, S. Nalan. 2012. “Söylem İncelemelerinde Eleştirel Dilbilimsel Boyut: Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Ötesi.” Haberi Eleştirmek: Araştırma Alanlarına Göre Eleştirel Haber Çalışmaları içinde, editör Ömer Özer, 161-98. Konya: Literatürk.
- C.K. Louis. (Komedyen). 2010. Hilarious. [Stand-up Gösterisi]. USA: Circus King Productions, Art & Industry.
- Çabuklu, Yaşar. 2008. Toplumsal Performanslar. İstanbul: Ayraç.
- Daniel Sloss. t.y.“About.” Erişim tarihi 7 Nisan 2019. https://danielsloss.com/about/
- Daniel Sloss Resmi Twitter Hesabı. Erişim tarihi 7 Nisan 2019. https://twitter.com/Daniel_Sloss
- Douglas, Mary. 1968. “The Social Control of Cognition: Some Factors in Joke Perception.” Man, 3(3): 361-76.
- Elias, Norbert. 2004. Uygarlık Süreci: Batılı Dünyevi Üst Tabakaların Davranışlarındaki Değişmeler (Cilt 1). Çeviren Ender Ateşman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Fairclough, Norman. 2015. “Söylemin Diyalektiği.” Söylem ve İdeoloji içinde, editör Barış Çoban 137-146. İstanbul: Su Yayınevi.
- Giddens, Anthony. 2010. Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. Çeviren Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları.
- Günay, Doğan. 2018. Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
- IMDB. t.y. “Daniel Sloss.” Erişim tarihi 7 Nisan 2019, https://www.imdb.com/title/tt8858472/
- IMDB, t.y. “Louis C.K.” Erişim tarihi 7 Nisan 2019, https://www.imdb.com/name/nm0127373/bio?ref_ =nm_ql_1
- Karaduman, Sibel. 2017. “Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Eleştirel Haber Araştırmalarına Katkısı ve Sunduğu Perspektif.” Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 4 (2): 31-46.
- Kuipers, Giselinde. 2006. Good Humor, Bad Taste: A Sociology of the Joke. New York: Mouton De Gruyter.
- Kuipers, Giselinde. 2016. “Mizahın Sosyolojisi.” Medya ve Mizah içinde, editörler Huriye Kuruoğlu ve Mikail Boz, 47-78. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Krefting, Rebecca. 2014. All Joking Aside: American Humor and Its Discontents. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
- Limon, John. 2000. Stand-up Comedy in Theory, or, Abjection in America. Durham: Duke University Press.
- Lockyer, Sharon ve Michael Pickering. 2008. “You Must Be Joking: the Sociological Critique of Humour and Comic Media.” Sociology Compass 2 (3): 808-820.
- Morreal, John. 1997. Gülmeyi Ciddiye Almak. Çevirenler Şenay Soyer ve Kubilay Aysevener. İstanbul: İris.
- Neuman, W. Lawrence. 2006. Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar 2. Cilt. Çeviren Sedef Özge. Ankara: Yayınodası.
- Oakley, Nicola. 2018. “How one man has broken up 4,000 relationships and caused 17 divorces - in just 10 days.” Daily Mirror. Erişim tarihi 17 Nisan 2019. https://www.mirror.co.uk/news/weird-news/how-one-man-broken-up-13284474
- Özer, Ömer. 2012. “Haberin İdeolojik Duruşu: Eğitim-Sen Eyleminin Türk Basınında Temsili.” Haberi Eleştirmek: Araştırma Alanlarına Göre Eleştirel Haber Çalışmaları içinde, editör Ömer Özer, 121-160. Konya: Literatürk.
- Özer, Ömer. 2018. Gökyüzüne Çığlık (Öncülerden Eleştirel Söylem Yaklaşımları ve Özgün Çözümlemeler). Konya: Literatürk.
- Ryzik, Melena, Cara Buckley ve Jodi Kantor. 2017. “Louis C.K. is Accused by 5 Women of Sexual Misconduct.” New York Times. Erişim tarihi 31 Mayıs 2019. https://www.nytimes.com/2017/11/09/arts/television/louis-ck-sexual-misconduct.html
- Sloss, Daniel. (Komedyen). 2018. Live Shows. [Stand-up Gösterisi]. USA: Netflix.
- Sputnik Türkiye. 2019. “Netflix Türkiye İletişim Müdürü Savaş, ‘Türkiye’de en çok hangi yapımlar izleniyor?’ sorusunu yanıtladı.” Erişim tarihi 26 Nisan 2019. https://tr.sputniknews.com/kultur/ 201903291038487796-netflix-turkiye-iletisim-muduru-savas-turkiye-en-cok-hangi-yapimlar-izleniyor-sorusunu-yanitladi/
- T24 Gazetesi. 2019. “Netflix Türkiye İletişim Müdürü yanıtladı; yapımlar neye göre seçiliyor, Türkiye’de en çok hangi diziler izleniyor?” Erişim tarihi 26 Nisan 2019. https://t24.com.tr/haber/netflix-turkiye-iletisim-muduru-yanitladi-yapimlar-neye-gore-seciliyor-turkiye-de-en-cok-hangi-diziler-izleniyor,814516
- van Dijk, Teun. 2015. “Söylem ve İdeoloji: Çokalanlı Bir Yaklaşım”. Söylem ve İdeoloji içinde, Editör Barış Çoban,15-100. İstanbul: Su Yayınları.
- Wikipedia. t.y. “Louis C.K.” Erişim tarihi 7 Nisan 2019, https://en.wikipedia.org/wiki/Louis_C.K
- Žižek, Slavoj. 2017. “Politik Doğruculuk Bir Çözüm Mü? Yoksa Çaresiz Bir Örtbas Mı?” Teori ve Politika. Çeviren Eyüp Eser. Erişim 28 Nisan 2019. http://www.teorivepolitika.net/index.php/arsiv/item/ 615-politik-dogruculuk-bir-cozum-mu-yoksa-caresiz-bir-ortbas-mi
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Mayıs 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 7 Sayı: 1 |
