KEŞFEDİLEN ÇOCUK, İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİYLE YİTİP GİDEN ÇOCUKLUK ve ÇOCUK KÜLTÜRÜ

Yıl 2013, Sayı: 2, 83 - 94, 25.09.2013

Ebru Aşar

Öz

Çocuk ve çocukluk olgusunun algılanışı farklı coğrafyalara ve farklı dönemlere göre değişkenlik göstermektedir. Her iki olgu da kimi zaman yok sayılmış, kimi zaman yetişkinlerle aynı kategoride algılanıp onların dünyasına aitmiş gibi görülmüş, kimi zaman da çok önemle üzerinde durulup masumluğunun korunması için sınırları özenle belirlenmiştir. Başka bir deyişle çocukların nasıl tasarlandığına karşıt olarak, nasıl algılandığı her zaman toplumsal ve tarihsel bir bakış açısını yansıtmaktadır. Önceleri varlığı görmezden gelinen, fark edilince de masumiyetini, doğallığını, merakını küreselleşme, iletişim teknolojileri ve tüketim çarkının dişlilerine kaptıran çocuk/çocukluk kültürü, her geçen gün kendini yetişkinlerin dünyasına biraz daha adapte etmektedir. Yokluk içinde büyüyen, yaratıcılıklarını, iyimserliklerini, saflıklarını, en önemlisi umutlarını kaybetmeyen, ailesiyle ve çevresiyle kolay iletişim kurabilen modern zamanların çocuklarının yerini; ekranlara ve internete bağımlı, sürekli tüketen ama hiç tatmin olmayan, ihtiyacı giderilmediğinde dünyası kararan, içine kapanık post-modern çocuklar almıştır. Günümüz postmodern dünyasında çocuklar, birçok iletişim teknolojileriyle kuşatılmışlardır. Yetişkinlerin yarattığı bilgisayar oyunlarının, filmlerinin ve reklamlarının içinde, ‘tehlikeli sokaklar’ yerine ‘daha güvenli’ olan evde, ekran önünde büyüyen çocuklar, birbirleriyle fazla etkileşime girmediğinden kendi çocuk kültürlerini kaybetmiştir. Evin dışında sosyalleşme ortamlarının azalıyor olması çocuğun kendini tanımasını da imkânsız hale getirmiştir. Dahası post modern dünyada ne ebeveynler çocuklarına eskisi kadar zaman ayırabilmekte ne de çocuklar yetişkinlerin deneyimlerine, bilgilerine ilgi duymaktadır. Ekran artık modern dadı, öğretmen, arkadaş, kütüphaneler dolusu kitap, yoğun çalışan anne-babayı görüntülü olarak çocuğa ulaştıran araçtır. Tüketim çağında medya aracılığıyla özendirilen “büyümüş de küçülmüş” olma hali, yetişkinlerin dünyasında da “içinizdeki çocuğu ortaya çıkarın” şeklinde tezahür etmektedir. Farkında olmadan, birden büyüyen çocuklar, yetişkin bireyler olunca yaşayamadıkları çocukluğu bu şekilde telafi etmektedirler. Makalede, çocuk/çocukluk olgusunun Batı’da geçirdiği tarihsel aşamalar, medyanın ve tüketim toplumunun etkisiyle erozyona uğrayan, küreselleşen çocuk kültürü üzerinde durulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Medya, Çocuk Kültürü, Yetişkin, Tüketim, Televizyon, Oyun

Kaynakça

• ALVER, F. (2004)."Neil Postman'ın Çocukluğun Yok Oluşu Sürecinde İletişim Teknolojisi Eleştirisinin Eleştirisi”Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 2.
• BUCKINGHAM, D., (2012). “The Material Child: Growing up in Consumer Culture”, ‘The making of Consumers: Theory and Research on Children’s Consumption’, Polity Press, Cambridge.
• ELKİND, D. (2000).“Değişen Dünyada Çocuk Yetiştirme ve Eğitim: III. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri”,Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• SORMAZ, F., YÜKSEL, H. (2012, Kasım).“Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü”Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• HEYWOOD, C. (2003). “Baba Bana Top At ”, (E.Hoşsucu, Çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• İNAL, K. (2009).“Türkiye’de Çocukluk: Nereye ”,S. İ. AKÇALI (Dü.) içinde, Çocuk ve Medya. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• KARAMAN, K. (tarih yok). “Çizgi/Dizi Film Karakterlerinin Çocukların Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Etkisi”,Karadeniz-Black Sea.
• KIRKPATRICK, C. (1963). “The Family: As Process and Institution”, Second Edition.
• KÜRŞAD Y., ERSOYAL , H. (2013, April).“Medyanın Değişen Çocukluğa Etkisi Konusunda Veli, Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Görüşleri”,The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 6(4).
• POSTMAN, N. (1995).“Çocukluğun Yok Oluşu”, (K. İnal, Çev.),İstanbul: İmge Kitabevi.
• POSTMAN, N. (2012). “Öldüren Eğlence Televizyon”, (O.Akınhay, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• RITZER, G. (2011). “Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek”, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SALİM, M. (2011). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. “Geçmişten Günümüze Türkiye'de Çocuk Koruma Politikaları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu”, Isparta.
• SANDALCI, F. S. (tarih yok),“Çocuk Hakları ve Sosyal Hizmet Mesleği”, 20 Ekim 2013 tarihinde alındı adresinden
• ŞİRİN, M. R. (2009).“Televizyon, Çocuk ve Aile”, İstanbul: İz Yayıncılık.
• TAN, M. (1989).“Çağlar Boyunca Çocukluk”,Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 22.
• YÖRÜKOĞLU, A. (1989).“Gençlik Çağı”, Özgür Yayınları.
• ZARARSIZ, M., Yetişkinler için Animasyon Filmleri, http://www.beyazperde.com/dosyalar /sinema/dosya-50043/?page=7 (Erişim: 20 Ekim 2013).