Öğretim Liderleri Olarak Okul Yöneticilerinin Görüşleri Temelinde İlkokuma Yazma Eğitiminin Değerlendirilmesi: Kıbrıs Örneği

Yıl 2018, , 102 - 124, 15.02.2018

Aşkın Doygunel Ahmet Güneyli

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.413747

Öz

Araştırmanın
amacı, ilkokuma yazma öğretimini okul yöneticilerinin görüşleri temelinde
değerlendirmektir. Nitel araştırmaya uygun olarak durum çalışması modelinin
temel alındığı bu araştırma, 2015-2016 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde
Kuzey Kıbrıs’ta gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı ve
maksimum çeşitlilik örneklemeye uygun olarak belirlenmiştir. Kuzey Kıbrıs’ta
Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığına bağlı ilköğretim okullarında görev yapan 30
okul yöneticisi araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Veri toplama
aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve 4 açık uçlu sorudan oluşan
yazılı görüş formu kullanılmıştır. Araştırmada veri çözümleme yöntemi olarak
hem betimsel hem de içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları
değerlendirildiğinde, Kuzey Kıbrıs’taki Eğitim Bakanlığının ilkokuma yazma
eğitimindeki sorunları çözmesine yönelik “ilkokullara yönelik rehberlik
biriminin kurulması” gerektiği üzerinde durulmuştur. Okul yönetimlerinin
ilkokuma yazma eğitimindeki sorunları çözmesine yönelik “sınıf mevcutlarını
düzenlemesi” (az okullara öğrenci kaydırarak ve sınıf sayısını artırarak)
biçiminde bir görüş belirtilmiştir. Öğretmenlerin ilkokuma yazma eğitimindeki
sorunları çözmesine yönelik “hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi ve öğretmenlerin
kendilerini geliştirmek için bu kurslara katılmaları” gibi bir sonuç ortaya
konmuştur. Son olarak velilere yönelik ise, ilkokuma yazma eğitimindeki
sorunların çözümü bağlamında “veli eğitimlerine katılımın sağlanması” ve “veli-okul
işbirliğinin desteklenmesi” gibi görüşler dile getirilmiştir.    

Anahtar Kelimeler

İlkokuma yazma eğitimi, Türkçe öğretimi, Kuzey Kıbrıs’ta ilköğretim, öğretim liderliği, okul yöneticisi

Evaluation of Literacy Education Based on the Views of School Administrators as a Instructional Leadership: North Cyprus Case

Öz

The aim of this study is to assess early literacy
education as based on the views of school principals. The study, which is based
on a case study model in line with qualitative research, was made in North
Cyprus in the second semester of the academic year of 2015-2016. The study
group comprises 30 school principals who work in primary schools affiliated
with the Ministry of National Education and Culture in North Cyprus. The study
group are determined in accordance with purposive maximum variation sampling. A
written interview form consisting of 4 open-ended questions written by
researchers was used as the data collection tool. When the findings of the
research were analysed, it is revealed that a suggestion was made for the
“establishment of a guidance unit for primary schools” in order for the
Ministry of National Education and Culture in North Cyprus to resolve the
problems associated with early literacy education. Also, a view on the
“rearrangement of class sizes” (by shifting students to schools with less
students and increasing the number of classes) by school principals was
expressed to resolve the same problem. Another suggestion has been “organizing
in-service training sessions which teachers would attend to develop themselves”
in order for teachers to resolve the aforementioned problem. Lastly,
suggestions involving the parents like “ensuring participation in parent
training sessions” and “supporting parent-school cooperation” were made for the
solution of the problems in literacy education.

 

Anahtar Kelimeler

Literacy education, Turkish language teaching, primary education in North Cyprus, instructional leadership, school principal.

Kaynakça

• Adıgüzel, A. ve Karacabey, M. F. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretiminde karşılaştıkları sorunlar. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 1382-1394. Aladağ, U. (2012). İlkokuma ve yazma öğretiminde bilgisayar destekli öğretim yöntemine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi: Ağrı ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan. Alyıldız, A. (2011). Ses temelli cümle yöntemi ile ilkokuma yazma öğretiminde öğrenci hatalarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Arslan, D. (2005). İlkokuma eğitiminde karşılaşılan güçlükler ve okumayı geliştirici duyuşsal yaklaşımlar. Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Arslan, A., Orhan, S. & Kırbaş, A. (2010). Türkçe dersinde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının uygulanmasına ilişkin yönetici görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 85-100. Babayiğit, S. ve Konedralı, G. (2009). KKTC’deki ilkokuma yazma öğretimi ile ilgili uygulamalar ve bunlara ilişkin öğretmen görüş ve değerlendirmeleri, Kıbrıs. http://eprints.uwe.ac.uk/8426/ adresinden 25 Şubat 2017’de alınmıştır. Baştaş, M. (2007). Okulöncesi dönemde okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen yeterliliklerine ilişkin algılar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa. Bayat, S. (2014). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma programının uygulanmasında karşılaştıkları güçlüklere ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 13(3), 759-775. Beers, C. S., Beers, J.W. & Smith, J.O. (2010). A principal’s guide to literacy instruction. New York: The Guilford Press. Bektaş, E. (2013). İlkokuma yazma eğitiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm yollarının karma yöntem aracılığıyla incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Beşgül, M. (2015). Okuma güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa. Binkley, M. (1989). Becoming a nation of readers: What principals can do. Washington, D.C.:U.S. Department of Education. Carrico, H. (2009). Working to improve literacy learning for all students through school leadership: An analytic autoethnography. Texas Woman's University. ProQuest Dissertations and Theses, 167. Retrieved from http://search.proquest.com/docview/ 305138515?accountid=14745. (305138515) Çaydere, O. (2010). İlköğretim 1. kademe 1. sınıfta ilkokuma ve yazma derslerinde kullanılan ders kitabında yer alan görsellerin hazırlanmasında sanatsal tasarım ilke ve elemanlarının kullanım durumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Çelenk, S. (2002). İlkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 1(2), 40-47. Çetin, A. (2010). Öğretmen görüşlerine göre 1. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersi erişi düzeyleri ve ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat. Damar, M. (1996). İlkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan güçlüklerle öğretmen nitelikleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Dean, M. J.,Dyal, A., Wright, J. V., Carpenter, L. B. & Austin, S. (2016). Principals' perceptions of the effectiveness and necessity of reading coaches within elementary schools. Reading Improvement, 53(2), 75-87. Demir, O. ve Ersöz, Y. (2016). 4+ 4+ 4 eğitim sistemi kapsamında sınıf öğretmenlerinin ilkokuma ve yazma eğitiminde yaşadıkları güçlüklerin değerlendirilmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 1-27. Demir, S. (2015). Okuma güçlüğü çeken ilkokul öğrencilerinin okuma akıcılıklarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa. Deniz, T. (2015). İlk ve orta öğretim kurumlarında görev yapan müdür ve müdür yardımcılarının görüşlerine göre okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etkenler üzerine nitel bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Emeç, H. (2011). Türkçenin yeterince etkin ve güzel konuşulmadığı yerlerde ilkokuma yazma öğretiminde öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar (Erzurum ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Erginer, E. (1996). İlkokuma ve yazma öğretimindeki öğretmen davranışlarının değerlendirilmesi ve sınıf öğretmenliği eğitimine yansımaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Erkuş, B. ve Babayiğit, Ö. (2016). İlk okuma yazma öğretimi sürecinde sorunlar ve çözüm önerileri. 15. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 11-14 Mayıs, http://usos2016.com/USOS2016-PROGRAMI.pdf adresinden erişim tarihi 4 Aralık 2016. Göçmen, Ş. (2012). Eğitim felsefesi bağlamında öğretmen ve veli görüşlerine göre ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan problemler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale. Gözüküçük, M. (2015). Anadili Türkçe olmayan ilkokul öğrencilerine ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli. Gülbaş Çatak, Ç. (2008). Yeni ilköğretim 1. sınıf ilkokuma yazma dersi öğretim programı uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla. Güneyli, A. (2007). Etkin öğrenme yaklaşımının anadili eğitiminde okuma ve yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Güneyli, A. & Baykent Özyel, N. (2016). Yazmaya hazırlık temelinde yazı-çizgi çalışmalarına ilişkin öğretmen görüşleri: Kıbrıs örneği. Turkish Studies (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), 11(3), 1203-1228. Harrison, S. (2012). The relationship between principal beliefs about effective leadership practices and the enactment of those beliefs related to literacy instruction. Abstract Retrieved from http:// repository. upenn.edu/dissertations/AAI3510977/ Herridge, R. L. (2013). A multiple case study of the literacy instructional leadership behaviors of elementary principals in North Carolina. Doctoral dissertation, North Carolina StateUniversity. İğdirsel, T. (2012). İlköğretim birinci sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ilkokuma yazma CD’lerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak. Kapkın Yener, Z. (2008). Yapılandırmacı öğretim yaklaşımına göre 1. sınıf okuma yazma becerilerinin kazandırılmasında karşılaşılan güçlükler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Karadağ, R. (2005). İlköğretim birinci basamakta görev yapan öğretmenlerin ilkokuma yazma öğretiminde çözümleme ve bireşim yöntemlerinin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Karakelle, S. (1998). İlkokuma becerisinin kazanılmasını etkileyen bilişsel faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kavcar, C.,Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2005). Türkçe öğretimi (7. baskı). Ankara: Engin Yayınevi. Kaymakamoğlu, A. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersi öğretim programına ilişkin müfettiş, okul yöneticisi ve öğretmen görüşlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Keskinkılıç, K. ve Keskinkılıç, S. B. (2005). Türkçenin temel becerileri ve ilkokuma yazma öğretimi. Ankara: Asil Yayın Dağıtım. Kolaç, E. (2008). Çoklu zeka temelli işbirliğine dayalı öğrenme yönteminin ilkokuma öğretiminde uygulanabilirliği. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Köse, Ü. (2016). İlkokul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Lickteig, M. J.,Parnell, M. K. & Ellis, S. D. (1995). Ways elementary administrators support literacy education. Reading Horizons, 35(4), 299-309. Manning, G. & Manning, M. (1994). Literacy and the school principal: The missing piece? Teaching Pre K-8, 24(8), 60-62. Mazıcı Erdeniz, T. (2003). Öğretmenlerin ilkokuma-yazma öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve çözümleme yöntemini uygulama becerisi (Kayseri ili örneklemi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis, (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Nargül, E. (2006). Alan dışından atanan sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretimindeki yeterlilikleri ve karşılaştıkları sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Novak, S. & Houck, B. (2016). The view from the principal's office: An observation protocol boosts literacy leadership. Journal of Staff Development, 37(2), 46. Orhan, H. G. (2007). Bilgisayar destekli öğretimin ilkokuma yazma başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Ortabağ, Çevik, S. (2006). Birinci sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretiminde ses temelli cümle yöntemine ilişkin görüşleri: Bursa ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Osma, E. (2011). Yöneticilerin öğretimsel liderlik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa. Overholt, R. & Szabocsik, S. (2013). Leadership content knowledge for literacy: Connecting literacy teachers and their principals. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 86(2), 53-58. Öz, E. (2009). İlkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan güçlüklerin öğretmen ve ebeveyn görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale. Özbay, M. (2011). KKTC ortaokul öğrencilerinin okuma ve yazma becerileri. Ankara: Öncü Kitap. Pehlivan, A. (1994). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilkokul öğrencilerinin yazılı anlatımlarında görülen özellikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Pehlivan, D. (2006). Okulöncesi eğitim alan ve almayan öğrencilerin ilkokuma yazmaya geçiş sürecinin, öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Puzio, K.,Newcomer, S. N., & Goff, P. (2015). Supporting literacy differentiation: The principal’s role in a community of practice. Literacy Research and Instruction, 54(2), 135-162. Sadioğlu, Ö. (2005). Sınıf öğretmenliği anabilim dalı çıkışlı olan sınıf öğretmenleri ile başka kaynaklardan gelen sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretimine yönelik görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Sarı, H. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma ve yazma eğitiminde karşılaştıkları sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Savaş, B. (2008). Ses temelli cümle yöntemine göre ilkokuma yazma eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Sertkaya, İ. (2015). Ortaöğretim eğitim yöneticilerinin öğretim liderliğini sınırlayıcı etkenler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar (1839-1928) Türkiye’de ilkokuma ve yazma öğretimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şentürk, A. (2013). Ev ödevlerinin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin ilkokuma yazma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şerefli, Y. (2008). İlkokuma yazma öğretiminde ailenin rolü üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Temel Eğitim Türkçe Dersi Öğretim Programı, (2016). KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Proje yürütücüsü: A. Pehlivan, Lefkoşa. Tok, Ş. (2001). İlkokuma yazma öğretiminde kullanılan yöntemlerin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26(26), 257-276. Ünüvar, P. (2002). Burdur ili ilköğretim okullarında ilkokuma ve yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Walla, K. (1990). How principals can earn a's in literacy education. Ohio Reading Teacher, 25(1), 37-40. Yalçın, Z. (1999). İlköğretim okullarında ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan güçlükler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Yangın, B. (2006). Yöneticilerin ve öğretmenlerin altı yaş grubundaki öğrencilerin ilk okuma ve yazmaya hazırlanmalarına yönelik bilgileri ve görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi e-dergi Sistemi, 12, 161-175. Yıldırım, A. ve H. Şimşek (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi. Yıldız, S. (2009). İlkokuma yazma öğretiminde çoklu ortam uygulamalarının etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Yüce, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ilkokuma yazma öğretiminde okul olgunluğu belirleme ve kullanma yeterliklerine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.