İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Okul Kantinini Bilinçli Kullanma Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2018, , 1944 - 1959, 01.12.2018

Halil İbrahim Sağlam , Duygu Özdemir

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506909

Öz

Bu araştırma, ilkokul 4
üncü sınıf öğrencilerinin okul kantinlerini bilinçli kullanma düzeylerini
belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ölçek geçerlik ve güvenirlik analizleri için
231 ilkokul 4. sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Bu uygulamadan elde edilen
veriler doğrultusunda yapı geçerliği için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır.
Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .70 olan 16 maddelik ölçek, varyansın
%42.14’ünü açıklamaktadır. Okul Kantinini Bilinçli Kullanma Ölçeği’nin (OKBKÖ) alt
boyutları; “kalite”, “sorumluluk” ve “ihtiyaç”tır. Ön uygulamadan sonra ölçek,
2016-2017 eğitim-öğretim yılında 513’ü (%48) kız,  558’i (%52) erkek olmak üzere toplam 1071
ilkokul 4 üncü sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Araştırma
sonucunda ilkokul 4 üncü sınıf öğrencilerinin okul kantinini arzu edilen
düzeyde bilinçli kullanmadıkları, öğrencilerin cinsiyetlerine göre okul
kantinini bilinçli kullanma düzeylerinin kalite
boyutunda kızlar; devam ettikleri okul türüne göre kalite boyutunda özel okula
devam edenler; okula kahvaltı yaparak gidip gitmeme durumlarına göre kalite boyutunda okula her zaman
kahvaltı yaparak gidenler lehine; aile gelir düzeylerine
göre kalite, sorumluluk ve ölçek toplamında aile gelir düzeyi
düşük olan öğrenciler aleyhine; ailelerinden harçlık alma durumları göre kalite,
sorumluluk, ihtiyaç boyutlarında ve ölçek toplamında haftalık
harçlık alan öğrencilerin lehine anlamlı bir şekilde farklılaştığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Kantinini Bilinçli Kullanma, Bilinçli Tüketicilik, Sosyal Bilgiler

The Analysis of the Levels of 4th Grade Students Conscious Usage of School Canteen

Öz

This research
was conducted to determine the levels of conscious use of school canteens by
the 4th grade primary school students.  For the validity and
reliability, scale was applied for 231 primary school 4th grade students.
Exploratory Factor Analysis (EFA) was used for construct validity according to
the data obtained from this application. The Cronbach Alpha reliability
coefficient of .70, which is 16 items, explains 42.14% of the variance. Using
School Canteen Consciously Scale (USCCS), which consists of subdimensions such
as “quality”, “responsibility” and “need”. After the
pre-implementation, the scale was applied to 1071 elementary school students in
4 primary schools, 513 (48%) girls and 558 (52%) boys. As a result of the
research, it was found that 4th grade primary school students did not
consciously use the school canteen at the desired level and it differentiated
significantly in favor of women at the level of using school canteen
consciously in terms of gender of students, those studying at private schools
in terms of the quality of type of school, and those who always go to school
after having breakfast at home in terms of whether they go to school by having
breakfast before school or not. It differs to a great extent against the
students with low levels of family income in terms of quality, liability and
scale according to their family income levels; according to the situation of
getting money from their families, quality, responsibility, level of the needs
and in terms of the total scale it differs in favor of the students who take
weekly allowances.

Anahtar Kelimeler

Conscious Consumerism, Conscious Use of School Canteen, And Social Studies

Kaynakça

• Akhan, N. E. (2009). Sosyal bilgilerde ekonomi konularının öğretimi. Safran M (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayınları. Akyüz, Z. (2009). İlköğretim çağındaki öğrencilerin tüketim davranışları ve tüketicilik bilinç düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Altıok, N. (2010). İlköğretim programlarının bilinçli tüketici davranışlarını kazandırma düzeyine ilişkin bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Altıok, N. & Babaoğul, M. (2010). Türkiye’de ve Avrupa Birliği ülkelerinde tüketici eğitimi. Babaoğul M & Şener A (Eds.). Tüketici Yazıları. Ankara: TÜPADEM Yayınları. Ateşoğlu, İ. & Türkkahraman, M. (2009). Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 215-228. Bayazıt Hayta, A. (2009). Sürdürülebilir tüketim davranışının kazanılmasında tüketici eğitiminin rolü. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10(3),143-151. Brophy, J. & Alleman, J. (2007). Powerful Social Studies for Elementary Students. USA: Thomson Wadsworth. Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayınları. Carruth, B. R. & Skinner, J. D. (2001). Consumer goals/skills that mothers want their children to learn. International Journal of Consumer Studies, 25(4), 290–298. http://doi: 10.1046/j.1470-6431.2001.00196.x Cleland, V., Worsley, A., & Crawford, D. (2004). What are grade 5 and 6 children buying from school canteens and what do parents and teacher think about it? Nut¬rition & Dietetics, 61 (3), 145-150. http://doi:10.1093/her/cyr036 Drummond, C. & Sheppard L. (2011). Examining primary and secondary school anteens and their place within the school system: a South Australian study. Health Educatıon Research, 26(4), 739-749. Dursun, Y. (1993). Gençlerin tüketicilik rolünü kazanmaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Dündar, Ş. (2017). The effects of conscious consumerism-related parental role modeling, parental communication, and social studies on children’s socialization as conscious consumers. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 13 (2), 726-743. http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.316607 Ersoy, S. (2005). İlköğretim öğrencilerinin tüketici eğitimine yönelik bilgi ve tutum düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Ersoy, S. & Nazik, M. H. (2006). Ergenlerde tüketicilik bilinç düzeyi üzerine bir inceleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 313-328. Ersoy, A. F., Demirci, A. & Ersoy, S. (2007). Çocukların tüketim davranışlarına anne-babaların etkisi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 42 (1), 86-101. Fan, Y. & Li, Y. (2010). Children’s buying behaviour in China: A study of their information sources. Marketing Intelligence & Planning, 28(2), 170-187. http://dx.doi.org/10.1108/02634501011029673 Hanna, P. R. & Jacks, L. L. (1987). Assuring Quality for The Social Studies in Our School. California: Stanford University. Hayta, A. (2014). Postmodern dönemin tüketim imajları: Postmodern tüketim kültürü, tüketim kalıpları ve postmodern tüketici. M. Babaoğul, A. Şener ve E., B. Buğday (Ed.), Tüketici Yazıları 4 içinde (ss. 9-21). Ankara: TÜPADEM Yayınları. Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları. Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge. Madran, C. & Bozyiğit, S. (2013). Çocukların tüketici olarak sosyalleşme süreci. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 71-95. Makela, C. J. & Peters, S. (2004). Consumer education: Creating consumer awareness among adolescents in Botswana. International Journal of Consumer Studies, 28(4), 379-387. Malbeleği, F. & Sağlam, H. İ. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilinçli tüketiciliğe ilişkin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 251-268. Martin, C. A. & Bush, A. J. (2000). Do role models influence teenagers' purchase intentions and behavior? Journal of Consumer Marketing, 17(5), 441-454. McNeal, J. U. (2007). On Becoming A Consumer: Development of Consumer Behavior Patterns İn Childhood. United States: Butterworth Heinemann. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma Dairesi [EARGED], (2008). Öğrencilerin Okul Kantinlerindeki Tüketim Tercihleri Ve Kantinlerin Değerlendirilmesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. Moschis, G. P. & Moore, R. L. (1979). Decision making among the young: A socialization perspective. Journal of Consumer Research, 6, 101-112. Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi. Pliner, P., Darke Abramovitch, P. & Freedman, J. (1994). Children’s consumer behavior in a store with unattractive: The “caveat emptorium.” Journal of Economic Psychology. 15, 449-465. https://doi.org/10.1016/0167-4870(94)90024-8. Purutçuoğlu, E. (2003). Lise öğrencilerinin tüketici eğitimi ihtiyacının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Raselimo, M. & Mahao, M. (2015). The Lesotho curriculum and assessment policy: Opportunities and threats. South African Journal of Education, 35(1), 1-12. Sağlam, H. İ. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilinçli tüketicilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramdan Uygulamaya Eğitim Bilimleri, 104, 2531-2568. Sağlam, H. İ. (2016). A study of prospective teachers’ consumption patterns on special days. Universal Journal of Educational Research, 4(7), 1529-1532. DOI: 10.13189/ujer.2016.040705 Sert, P. (2002). İlköğretim öğrencilerinin tüketici davranışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şahin, A. ve Kor, Ö. (2009). Mersin’de yaşayan tüketicilerin tüketici hakları konusundaki bilinç düzeylerini etkileyen faktörleri inceleyen bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 105-126. Şener. A. (2010). Medya, reklam ve tüketim: Çocukları açısından bir değerlendirme. Babaoğul M & Şener A (Eds.). Tüketici Yazıları. Ankara: TÜPADEM Yayınları. Sahay, A. & Sharma, M. (2010). Brand relationships and switching behaviour for highly used products in young consumers. Vikalpa, 35(1): 15-30. Südaş, H. D. & Töğe, B. (2015). Sosyal ağlarda tüketim temelli akran iletişiminin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15), 309-327. Uyanık, C. (2015). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilinçli tüketicilik durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Veselá, J. & Grebeňová, Š. (2010). The influence of psychological and social spects on the eating habits of primary school children. Health Education: Contexts and Inspiration, 21: 271-284. Waghid, Z. (2016). A pedagogical approach to socially just relations in a Grade 11 Economics class. South African Journal of Education, 36, (2), 1-18. http://doi: 10.15700/saje.v36n2a1132 Ward, S. (1974). Consumer socialization. Journal of Consumer Research, 1 (2): 1-14.
• Yaşar, Ş., Sözer, E. & Gültekin, M. (2000). İlköğretimde öğrenme-öğretme süreci ve öğretmenin rolü. Trabzon: VIII: Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı.