Farklı Bakış Açılarına Göre Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 4, 1575 - 1588, 16.08.2017

Sevda Gülşah Yıldırım Sabri Becerikli Muammer Demirel

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342975

Cited By: 6

Öz

Araştırma, Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitimi üzerine Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının, Sosyal Bilgiler dersi gören ortaokul öğrencilerinin ve velilerinin, karşılaştırmalı olarak, görüşlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu araştırmada, genel tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan açık uçlu soru formlarıyla elde edilmiş ve tümdengelim yoluyla analiz edilmişlerdir. Öğretmen, öğrenci ve velilere göre, aileden kazanıldığı düşünülen başlıca değerler, saygı, sevgi, dürüstlük, yardımseverlik ve hoşgörü değerleridir. Katılımcıların tümüne göre, okulda kazanıldığı düşünülen değerler, sorumluluk ve duyarlılık değerleridir. Veliler, genellikle, okuldan akademik başarıyı destekleyecek değerler (düzenli ve planlı olma, iş birliğine açık olma gibi) kazandırılmasını beklemektedirler. Değer edinme yöntemi olarak bütün katılımcıların öğretmenin rol-model olması, yaşantısıyla ve davranışıyla örnek olması gerektiği vurguladığı görülmektedir. Öğretmenler doğrudan aktarımı kullanmadıklarını belirtseler bile, öğretmen adaylarının gözlemlerine göre öğretmenler en çok telkin etme yaklaşımını kullanmaktadırlar. Bununla birlikte öğrencilerin ve velilerinde bekledikleri yöntemler arasında da telkin etme yaklaşımı yer almaktadır. Sonuç olarak, değerler eğitiminde aile katılımı ve öğrencinin aktifliği önemlidir. Katılımcı sayısının genişletilmesi ve katılımcı kitlenin zenginleştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Dersi, Değerler Eğitimi, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

Kaynakça

• Adıgüzel, O. C. ve O. Ergünay. (2012). Türkiye’de Gerçekleştirilen Lisansüstü Tezlerin Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Perpektifinden İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 18-33.
• Ağırakça, G. P. (2012). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e mekteplerde ahlâk eğitim ve öğretimi (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Akbaş, O. (2008). Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akyüz, Y. (2011). Türk Eğitim Tarihi (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Ali, İ. (1317). Rehber-i Ahlâk. İstanbul.
• Balcı, F.A. ve T. Yanpar Yelken. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Bandura, A. (1971). Social learning theory. Newyork: General Learning Press.
• Binat, T. (1971). Milli Kültür ve Ahlak. İstanbul: Yörük Matbaası.
• Çağlar, A. (2005). Okul Öncesi Dönemde Değerler Eğitimi. M. Sevinç (Ed.) Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Çelikkaya, T. ve S. Filoğlu. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değere ve Değer Eğitimine İlişkin Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Christien, L.B., Johnson, R. B. & L. A. Turner. (2015). Araştırma yöntemleri, desen ve analiz (A. Aypay, çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Orijinal basım 2014).
• Dale, N. T. (1994). Values education in American secondary school. Kuztown University Education Conference (16 Eylül 1994).
• Değer Nedir? http://dictionary.reference.com, http://www.oxforddictionaries.com, http://tdk.gov.tr/ adreslerinden 05.05.2015 tarihinde alınmıştır.
• Demirhan İşcan, C. (2011). Values education and some suggestions to teachers. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 245-255.
• Durkheim, E. ( 2010). Ahlak Eğitimi (2. Baskı). (O. Adanır çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Ekşi, H. ve A. Katılmış. (2014). Karakter Eğitimi El Kitabı (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Elbir, B. ve C. Bağcı. (2013). Değerler Eğitimi Üzerine Yapılmış Lisansüstü Düzeyindeki Çalışmaların Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(1), 1321-1333.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Ergin, O. (1977). Türk Maarif Tarihi (Cilt 1-2). İstanbul: Eser Matbaası
• Ersoy, F. (2013). Sosyal bilgiler dersiyle bütünleştirilmiş aile katılımlı karakter eğitimi programının geliştirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ersoy, F. ve T. Şahin. (2012). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerler Eğitimi Yaklaşımları Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1535-1558.
• Gömeç, S. (1997). Kök Türk Tarihi. Ankara: Türksoy Yayınları.
• Gültekin, F. (2014). Values within the context of social sustainability. The Science and Education at the Beginning of the 21st Century in Turkey, (vol.4). (ed. Mortan, K., Hristov, I., Strelova, O., Kostova, Z.), Sofia: Kliment Ohridski University Press.
• Gündüz, M. (2013). Osmanlı Eğitim Mirası. Ankara: Doğubatı Yayınları.
• Izgar, G. (2013). İlköğretim okulu 8. sınıf öğrencilerine uygulanan değerler eğitimi programının demokratik tutum ve davranışlara etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• İlk Mektepler Müfredatı. (1340). Maarif Vekâleti, İlk Tedrisat Dairesi, İstanbul.
• Kafesoğlu, İ. (2014). Türk Milli Kültürü (36. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (26. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler dersindeki bazı değerlerin kazandırılmasına yönelik bir karakter eğitimi programının geliştirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Katılmış, A., Ekşi, H. ve C. Öztürk. (2011). Sosyal Bilgiler Ders Kazanımlarıyla Bütünleştirilmiş Karakter Eğitimi Programının Etkililiği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 839-859.
• Kaya, U. (2013). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Ahlâk Eğitimi (1. Baskı). İstanbul: Dem Yayınları.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, Y. (2010). Sosyal Bilgiler Derslerinde Değerler Eğitimin Yeri ve Önemi. Eğitime Bakış, 6(18), 68-72.
• Kinnier, R. T., Kernes, J.L. & T. M. Dautkeribes. (2000). A short list of universal moral values. Counseling and Values, 45, 4-16.
• Kohlberg, L. (1975). The cognitive-developmental approach to moral education. PhiDelta Kappan, 56(10), 670-677.
• Kurtdede Fidan, N. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi: Nitel Bir Araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388.
• Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen Adaylarının Değer Öğretimine İlişkin Görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2(2), 1-18.
• Lickona, T. (1993). The return of character education, Educational Leadership, 51(3), 6-11.
• Lickona, T. (1997). The teacher’s role in character education, Journal of Education, 179(2), 63-79.
• MEB (2005). Sosyal Bilgiler Ders Programı. URL: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden alınmıştır.
• Mehmedoğlu, A. U. (2006). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 133-167.
• Memişoğlu, H. (2013). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 405-425.
• Nurdoğan, A. M. (2005). Osmanlı modernleşme sürecinde ilköğretim (1869-1922) (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Oğuz, E. (2012). Öğretmen Adaylarının Değerler ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2),1309-1325.
• Demirbaş, Ç. Ö. ve T. Çelikkaya. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Programdaki Değerlere İlişkin Algısal Farkındalıkları. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8),415-427.
• Schrier, K. (2015). EPİC: a framework for using video games in ethics education. Journal of Moral Education, 44(4), 393-425.
• Schwartz, S. H. (1992). Universal in the content and structure of values: Theoretical advances and empiricial tests in 20 countries. “Advances in Experimental Social Psychology” Ed. M. P. Zanna, vol.25, America: Academic Press.
• Superka, D. P., Ahrens, C., Hedstorm, J.E. & Johnson, P.L. (1976). Values education sourcebook: conceptual approaches, materials analyses, and an annotated bibliography. Colorado: Socal Science Education Consortuim, ERIC Clearinghouse for Social Studies/Social Science Education.
• Tay, B., Durmaz, F. Z. ve M. Şanal. (2013). Sosyal Bilgiler Kapsamında Öğrencilerin Değer ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 67-93.
• Tay, B. ve Yıldırım, K. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazandırılması Amaçlanan Değerlere İlişkin Veli Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1499-1542.
• Tonga, D. ve S. Uslu. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazanım-Değer İlişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1),91-110.
• Topkaya, Y. ve H. Tokcan. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Belirlediği Değerlerin 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına Yansıma Düzeylerinin Karşılaştırılması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 33-43.
• Ulusoy, K. ve B. Dilmaç. (2014). Değerler Eğitimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Veugelers, W. (2000). Different ways of teaching values. Educational Review, 52(1), 37-46.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme (Yayımlanmamış doktora tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yaman, H., Taflan, S. ve S. Çolak (2009). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
• Yazar, T. (2012). Öğretmen Adaylarının Değerler Hakkındaki Görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 61-68.
• Yazıcı, S. ve A. Yazıcı. (2011). Felsefi, Psikolojik ve Eğitim Boyutlarıyla Karakter. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yazıcı, S. & M. Aslan. (2011). Using heroes as role models in values education: A comparison between Social Studies Textbooks and Prospective Teacher’ choice of hero or heroes. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2173-2188.
• Yıldırım, K. (2009). Türk Sınıf Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Deneyimleri: Fenomonolojik Bir Yaklaşım. Eurasian Journal of Educational Research, 35, 165-184.
• Yıldırım, S. G. (2014). A social learning model in the values teaching: Use of the hero/heroine. The Science and Education at the Beginning of the 21st Century in Turkey, (vol.4). (ed. Mortan, K., Hristov, I., Strelova, O., Kostova, Z.), Sofia: Kliment Ohridski University Press.
• Yılmaz, S. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazandırılması Amaçlanan Değerlere İlişkin Öğretmen Adayı Görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 645-679.
• Yiğittir, S. ve E. Yalçınkaya. (2009). Değer eğitiminde örnek bir uygulama: İyilik günlükleri. I. Ulusal İyilik Sempozyumu (20-21 Haziran), 153-163, Elazığ.