Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 3, 0 - 0, 31.07.2019

Hilal Güşta Şahin , Süleyman Doğu

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466359

Öz

Nicel araştırma desenlerinden biri olan tarama araştırması
olarak planlanan ve okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin
tutum ve davranışlarının incelenmesini amaçlayan bu çalışmaya, Türkiye’nin yedi
coğrafi bölgesinin her birinden tesadüfi örnekleme yöntemiyle bir üniversite
olmak üzere belirlenen yedi üniversiteden 1098 okul öncesi öğretmen adayı
katılmıştır. Katılımcılar; üniversitelerin eğitim fakültelerindeki okul öncesi
eğitimi anabilim dalında okumakta olan 3. ve 4. sınıf öğrencileridir ve
katılımcıların 942’si kadın, 156’sı erkektir. Veri toplama araçları olarak, Güven
(2013) tarafından geliştirilen “Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Ölçeği” ve
Güven ve Aydoğdu (2012) tarafından geliştirilen “Çevre Sorunlarına Yönelik
Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi istatistik paket programı
yardımıyla yapılmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına
ilişkin tutumlarının cinsiyetlerine, 
okudukları sınıf ve lisans not ortalaması değişkenlerine göre anlamlı
farklılıklar gösterdiği, yaş, devam edilen program (normal öğretim-ikinci
öğretim) ve mezun olunan lise türü değişkenlerine göre ise anlamlı bir
farklılık göstermediği bulunmuştur. Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre
sorunlarına yönelik davranış puanlarının cinsiyet ve mezun olunan lise türü
değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar gösterdiği, yaş, okudukları sınıf,
devam ettikleri program (normal öğretim-ikinci öğretim) ve lisans not
ortalamaları değişkenlerine göre ise anlamlı bir farklılık göstermediği
belirlenmiştir. Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik
tutum puanları ile çevre sorunlarına yönelik davranış puanları arasında pozitif
yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çevre Sorunları, Tutum, Davranış, Okul Öncesi, Öğretmen Adayları

Kaynakça

• Akyol, B. (2014). İlköğretim öğretmen adaylarının çevresel tutum ve çevre bilgi düzeyleri üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde. Aydın, F., ve Ünaldı, Ü. E. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-42. Aydın, O. (2002a). Davranış üzerine sosyal etkiler. E. Özkalp (Ed.). Davranış bilimlerine giriş içinde (s. 261-278). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları Aydın, O. (2002b). Tutumlar. E. Özkalp (Ed.). Davranış bilimlerine giriş içinde (s. 279-295). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Bainbridge Frymier, A., & Nadler, M. K. (2017). Persuasion: Integrating theory, research, and practice. Dubuque, IA: Kendall Hunt Publishing. Bozkurt, M. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre kavramları ile ilgili algılamalarının değerlendirilmesi ve bu algılamaların çevreye yönelik tutumları ile tutarlılığının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemAkademi. Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. (Çev. Ed. A. Aypay). Ankara: Anı. Cohen, J. W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Çabuk, B., ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198. Çevre Bakanlığı. (1991). 2000’li yıllara doğru çevre. Ankara: Çevre Bakanlığı Yayınları. Dikmen, S. (1993). İlköğretim kurumlarında çevre için eğitim, çevre eğitimi. Bu çalışma, Çevre İçin Eğitim Toplantısı’nda sözel olarak sunulmuştur, Ankara, Türkiye. Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, 65/66, 1-13. Genç, M., ve Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 1(1), 9-19. Güven, E. (2013). Çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının tutumlarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 411-430. Güven, E., ve Aydoğdu, M. (2012). Çevre sorunlarına yönelik davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının davranış düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 573-589. Güven, İ., Yurdatapan, M., Benzer, E., ve Şahin, E. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ile sağlıklı yaşama yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1431-1448. Lampert, M. (1990). When the problem is not the question and the solution is not the answer: Mathematical knowing and teaching. American Educational Research Journal, 27(1), 29–63. Morgül, T. (2013). İnsan davranışları ve kişilik tipleri. [Online]: Retrieved on 10-September-2017 http://www.academia.edu/6090029/%C4%B0nsan_Davran%C4%B1%C5%9Flar%C4%B1_ve_Ki%C5%9Filik_Tipleri adresinden 16 Temmuz 2017 tarihinde indirilmiştir. Moseley, C. (2000). Teaching for environmental literacy. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 74(1), 23-24. Öcal, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 333-352. Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 403-422 Özmen, D., Çakmakçı Çetinkaya, A., ve Nehir, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330-344. Özoğlu, S. Ç. (1993). Yaygın eğitim düzeyinde çevre için eğitim, çevre eğitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayınları. Peyton, B., Campa, H., Winterstein, S. R., Peyton, M. D., & Peyton, J. V. (1995). Biological diversity for secondary education. UNESCO-UNEP-IEEP: Environmental Education Module. Polat, S. (2012). Öğretmen adaylarının (sosyal bilgiler, fen bilgisi, ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi, Türkçe) çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Purutçuoğlu, E. (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Ramsey, I. (1981). The effects of environmental action and environmental case study instruction on the overt environmental behavior of eighth-grade students. Journal of Environmental Education, 13(1), 24-30. Sadık, F., ve Çakan H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365 Sak, R. (2015). Comparison of self-efficacy between male and female pre-service early childhood teachers. Early Child Development and Care, 185(10), 1629-1640. Doi: 10.1080/03004430.2015.1014353 (ERIC) Schmidt, W. H., & Kennedy, M. M. (1990). Teachers’ and teacher candidates’ beliefs about subject matter and about teaching responsibilities. East Lansing, MI: Michigan State University, National Center for Research on Teacher Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 320 902) Silkü, H. A. (2011). Halkla ilişkiler öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Bildiri, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi’nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur, Ankara, Türkiye. Soran, H., Morgil, F. İ., Yücel, S., Atav, E., ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 128 -139. Şahin Sak, İ. T. (2016). School readiness: The views of pre-service preschool teachers and pre-service primary teachers. Early Child Development and Care, 186(4), 509-525 Doi: 10.1080/03004430.2015.1040784 Şama, E. (2003).Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110. Uzunoğlu, S. (1996). Çevre eğitiminin amaçları, uğraşı alanları ve sorunları. Ekoloji, 21, 7-12. Yücel, S., ve Morgil, İ. (1998). Yükseköğretimde çevre olgusunun araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 84-91.