Öğretmenler İçin Duygusal Zekâ Becerileri Eğitim Programının Tasarlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 4, 2188 - 2215, 01.12.2018

Barış Sarısoy Yavuz Erişen

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.507002

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada; öğretmenlerin duygusal zeka
becerileri konusunda davranışlarını geliştirecek bir eğitim programı
tasarlanmış,  gönüllü olarak programa
katılan öğretmenlere uygulanmıştır. Uygulama sürecinde programın öğretmenlerin duygusal zekâ
becerilerinin önemi üzerine olan farkındalık düzeyleri ve duygusal zekâ
özelliklerine olan etkisi incelenmiş, katılımcı öğretmenlerin görüşleri
doğrultusunda program değerlendirilmiştir. Programın
değerlendirilmesinde yöntem olarak karma araştırma deseni seçilmiştir.
Çalışmanın nitel verilerinde katılımcıların her atölye sonrasında duygusal zekâ
becerileriyle ilgili olarak fark ettikleri durumları belirtmeleri için atölye
günlüğü uygulaması yapılmış, atölye günlüklerinden ortaya çıkan veriler içerik
analizi yoluyla incelenerek yorumlanmıştır. Çalışmanın nicel boyutunda ise
yarı-deneysel desen uygulaması seçilmiştir. Tasarlanan eğitim programının
katılımcı öğretmenlerin duygusal zekâ düzeylerine olan etkisini incelemek için
“Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği-Kısa Formu” ön test ve son test şeklinde
uygulanmıştır. Ölçek aracılığıyla elde edilen verilerin analizinde SPSS 21
programı kullanılarak Wilcoxcon İşaretli Sıralamalar Testi yapılmış, ön test ve
son test sonuçları arasındaki farkın istatistiksel anlamlı olup olmadığı
incelenmiştir. Diğer taraftan programın katılımcılar tarafından
değerlendirilmesi için 5’li likert tipi, 15 maddelik program değerlendirme
formu oluşturulmuş ve bu form aracılığıyla katılımcı öğretmenlerin program
konusundaki görüşleri alınmıştır. Bu formdan elde edilen veriler ise SPSS 21
programı kullanılarak istatistiksel olarak betimlenmiştir. Tüm bu
değerlendirmelerin sonunda, katılımcıların duygusal zekâ becerileriyle ilgili
olarak önemli düzeyde farkındalığa ulaştıkları, duygusal zekâ özelliklerinde
istatistiksel olarak anlamlı bir artış olduğu ve programın etkili bir program
olduğunu düşündükleri ortaya çıkmış, programın temel hedeflerine ulaştığı
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, Öğretmen Eğitimi, Beceri Gelişimi, Eğitim Programı Geliştirme

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal Zekâ ve Liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 53-68. Açıkgöz, K. Ü. (1996). Etkili Öğrenme ve Öğretme. Eğitim Dünyası Yayınları. İzmir. Arlı, D., Altunay, E., & Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarında duygusal zekâ, problem çözme ve akademik başarı ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 25, 1-23. Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI). Psicothema 18, spl., 13-25. Barth, R. S. (2002). Learning by heart. John Wiley & Sons. Boylan, O., & Loughrey, C. (2007). Developing emotional intelligence in GP trainers and registrars. Education for Primary Care, 18(6), 745-748. Brackett, M. A., & Katulak, N. A. (2006). Emotional intelligence in the classroom: Skill-based training for teachers and students. Applying emotional intelligence: A practitioner’s guide, 1-27. Buchanan, R., Gueldner, B. A., Tran, O. K., & Merrell, K. W. (2009). Social and emotional learning in classrooms: A survey of teachers’ knowledge, perceptions, and practices. Journal of Applied School Psychology, 25(2), 187-203. Buğa, A. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Analysis of the relationship between the emotional intelligence levels and conflict management strategies of the primary school teachers)(Unpublished Master’s thesis), Gaziantep University, Gaziantep, Turkey. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara. Pegem Yayınları. Can, A. (2013). SPSS ile Nicel Veri Analizi. Ankara. Pegem A Yayıncılık. Caulfield, J., & Jennings, W. (2002). Inciting Learning: A Guide to Brain-compatible Instruction. National Association of Secondary School Principals. Certel, Z., Çatıkkaş, F., & Yalçınkaya, M. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının duygusal zekâ ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 74-81. Chan, D. W. (2008). Emotional intelligence, self‐efficacy, and coping among Chinese prospective and in‐service teachers in Hong Kong. Educational Psychology, 28(4), 397-408. Chang, K. B. (2006). Can we teach emotional intelligence?.PhD Thesis. George Fox University. Constantine, M. G., & Gainor, K. A. (2001). Emotional intelligence and empathy: Their relation to multi-cultural counseling knowledge and awareness. Professional School Counseling, 5(2), 131.Cooper, Robert K.; Ayman Sawaf. 1997. Executive EQ: Emotional Intelligence In Leadership and Organizations. NewYork: Grosset/Putnam Inc. Deniz, M. E., & Yılmaz, E. (2004). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka yetenekleri ve yaşam doyumları arasındaki ilişki. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9. Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal zekâ özelliği ölçeği–kısa formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169). Dicle, A. Nuri. (2006) . Üniversite öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin duygusal zekâ düzeyleri ve bazı kişisel özelliklerine göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Drago, J. M. (2004). The relationship between emotional intelligence and academic achievement in nontraditional college students. Durlak, J. A., & Weissberg, R. P. (2005, August). A major meta-analysis of positive youth development programs. In Presentation at the Annual Meeting of the American Psychological Association, Washington, DC. Dutoğlu, G., & Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Erdem, M., İlğan, A., & Çelik, F. (2013). Lise öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 509-532. Erkurt, E. (2015). 21.Yüzyıl Yetikinlikleri İlk Adım. (http://erhanerkut.com/21-yy-yetkinlikleri/21-yuzyil-yetkinlikleri-ilk-adim/ erişim: 09.05.2016) Fer, S. (2011). Öğretim tasarımı. Anı Yayıncılık. Glensne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. Çev. Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu. Ankara. Anı Yayıncılık. Goleman, Daniel. 2011. Duygusal zekâ: neden IQ'dan daha önemlidir? çev. Banu S. Yüksel. 34. bs. İstanbul. Varlık Yayınları. Goleman, D. (2013). İşbaşında duygusal zekâ. çev. Handan Balkara. 11. bs. İstanbul. Varlık Yayınları. Göçet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya. Güneysu, S., & Tekmen, B. (2009). Dramanın duygusal zeka gelişimine etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 4(7), 35-50. İşmen, A. Esra. (2001). Duygusal zekâ ve problem çözme. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı (13), 111-124 Justice, M., & Espinoza, S. (2007). Emotional Intelligence and Beginning Teacher Candidates. Education, 127(4). Kaplan, F. B. (2002). Educating the emotions: Emotional intelligence training for early childhood teachers and caregivers(Doctoral dissertation, Cardinal Stritch University). Karabulut, A. (2012). Duygusal Zekâ:Baron Ölçeği Uyarlaması, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Karahan, T. F., & Özçelik, M. (2006). Bir Duygusal Zeka Beceri Eğitimi Programı'nın Diabet Hastalarının Duygusal Zeka Düzeylerine Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2). Karlı, K. (2013). Dijital Bilgelik Yolculuğu İçin Öğrenme Yoldaşlığı. İstanbul: Lead Türkiye Yayınları Kılıç, E. D., & Önen, Ö. (2009). Öğretmen adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ve etik muhakeme yetenekleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. Köksal, A. (2003). Ergenlerde Duygusal Zekâ ile Karar Verme Stratejileri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kurt, G. (2007). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma bölümü öğrencilerine verilen duygusal zekâ düşünme becerileri eğitiminin empatik beceri düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun. Kusché, C. A., & Greenberg, M. T. (2006). Brain development and social-emotional learning: An introduction for educators. The Educator’s Guide to Emotional Intelligence and Academic Achievement. M. Elias & H. Arnold, Eds.: Corwin Press. Thousand Oaks, CA. Küçük, G. 2007. Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. Lam, L. T., & Kirby, S. L. (2002). Is emotional intelligence an advantage? An exploration of the impact of emotional and general intelligence on individual performance. The journal of social Psychology, 142(1), 133-143. Marzano, R. J., Marzano, J. S., & Pickering, D. (2003). Classroom management that works: Research-based strategies for every teacher. ASCD. Mayer, J. D., DiPaolo, M., & Salovey, P. (1990). Perceiving affective content in ambiguous visual stimuli: A component of emotional intelligence. Journal of personality assessment, 54(3-4), 772-781. Mayer, J. D., & Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Mayer, J. D. & Salovey P. (1997) What is emotional intelligence? In P. Salovey and D.Sluyter (eds.): Emotional development and emotional intelligence: educational implications (pp. 3-31). New York: Basic Books. Mayer, J. D., & Cobb, C. D. (2000). Educational policy on emotional intelligence: Does it make sense?. Educational psychology review, 12(2), 163-183. Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. R., & Sitarenios, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004). TARGET ARTICLES:" emotional Intelligence: theory, findings, and implications". Psychological inquiry, 15(3), 197-215. Merrell, K. W. (2010). Linking prevention science and social-emotional learning: The Oregon Resiliency Project. Psychology in the Schools, 47(1), 55-70. Mohzan, M. A. M., Hassan, N., & Halil, N. A. (2013). The influence of emotional intelligence on academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 90, 303-312. Nelis, D., Quoidbach, J., Mikolajczak, M., & Hansenne, M. (2009). Increasing emotional intelligence:(How) is it possible?. Personality and individual differences, 47(1), 36-41. Nelson, D. B., & Low, G. R. (2003). Emotional Intelligence: Achieving Academic and Career Excellence in College and in Life (2nd. OECD. 2013.: Education at a Glance, Paris. Önen, A. S. (2012). Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ve duygusal zeka düzeylerinin stresle başa çıkmalarına etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42). Özdemir, L. (2003). Yaratıcı drama dersinin duygusal zeka gelişimine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Özerbaş, S. H. D. (2004). Durumlu Öğrenmenin Duygusal Zekâ Yeterliliklerinin Geliştirilmesine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Özyürek, L. (1981). Öğretmenlere yönelik hizmet-içi eğitim programlarının etkinliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Pınarcık, Ö., Güneş, S. A. L. I., & Altındiş, M. N. (2016). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekaları Ve İletişim Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi/Study Of The Relatıonshıp Between Emotıonal Intellıgences And Communıcatıon Skılls Of Pre-School Teacher Candıdates. E-Ajı (Asian Journal Of Instruction), 4(1). Pink, D. H. (2011). Drive: The surprising truth about what motivates us. Penguin. Polat, S., & Ulusoy-Oztan, Y. (2009). Relationship Between Emotional Intelligence of Primary School 4th and 5th Grade Students and their Teachers. Online Submission. Potter, G. R. (2006). The impact of an emotional intelligence intervention program on freshmen at a South Texas higher education institution. Rozell, E. J., Pettijohn, C. E., & Stephen Parker, R. (2002). An empirical evaluation of emotional intelligence: The impact on management development. Journal of Management development, 21(4), 272-289. Sahin Baltaci, H., & Demir, K. (2012). Pre-Service Classroom Teachers' Emotional Intelligence and Anger Expression Styles. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 2422-2428. Salami, S. O. (2007). Relationships of emotional intelligence and self-efficacy to work attitudes among secondary school teachers in southwestern Nigeria. Pakistan Journal of Social Sciences, 4(4), 540-547.Salovey, Peter; John. D. Mayer. 1990. “Emotional Intelligence”. Imagination, Cognition and Personality. 9, 3, 185–211. Schiling, D. (2009) Duygusal Zekâ Becerileri Eğitimi Uygulamaya Yönelik Pratik bir Model ve “50 Aktivite”. çev. T. Fikret Karahan ve diğ. Ankara. Maya Akademi Schutte, N. S., Malouff, J. M., Bobik, C., Coston, T. D., Greeson, C., Jedlicka, C., ... & Wendorf, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. The Journal of social psychology, 141(4), 523-536. Slavin, R. E. (2014). Eğitim psikolojisi kuram ve uygulama (G. Yüksel, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Sternberg, R. J. (1996). Successful intelligence: How practical and creative intelligence determine success in life (pp. 191-192). New York, NY: Simon & Schuster. Sutton, R. E., & Wheatley, K. F. (2003). Teachers' emotions and teaching: A review of the literature and directions for future research. Educational psychology review, 15(4), 327-358. Şen, H. Ş., & Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili öğretmenlik özellikleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1). Şirin, G. (2007). Öğretmenlerin duygusal zeka düzeyleri ile stresle başaçıkma tarzları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şirin, S. (2007). Bir Türkiye Hayali. Doğan Kitap. İstanbul Taymaz, H. (1992). Hizmet İçi Eğitim. Personel Eğitimi Geliştirme Merkezi. Yayın No:3. Ankara. PEGEM Ltd Titrek, O. (2004). Eğitim Fakültesi Öğretim Üyelerinin Duygusal Zekâ Yeterliklerini İş Yaşamında Kullanma ve Akademik Başarı Düzeylerine İlişkin Karşılaştırma. Ankara: AÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004. Titrek, O. (2013). IQ'dan EQ'ya: duyguları zekice yönetme. 4. bs. Ankara. Pegem A Yayıncılık. Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. John Wiley & Sons. Tufan, Ş. (2011). Geliştirilen Duygusal Zekâ Eğitim Programının Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Vincent, D. S. (2003). The Evaluation of a Social-emotional Intelligence Program: Effects on Fifth Graders' Prosocial and Problem Behaviors (Doctoral dissertation, University at Albany, Department of Educational and Counseling Psychology). Wagner, T. (2014). The global achievement gap: Why even our best schools don't teach the new survival skills our children need and what we can do about it. Basic Books.Walker, Alice Elizabeth. 2001. Emotional Intelligence of the Classroom Teacher. Doktora Tezi, The Faculty of The School of Education Spalding University, Luisville Kentucky. Wang, M. C., Haertel, G. D., & Walberg, H. J. (1993). Toward a knowledge base for school learning. Review of educational research, 63(3), 249-294. Weisinger, H. (1998). Emotional intelligence at Work Jossey: San Francisco World Economic Forum. (2014). The Global Competitiveness Report 2014–2015. Geneva: World Economic Forum Yalın, H. İ. (2001). Hizmet İçi Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, Sayı: 150, Ankara Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal zeka ve eğitim açısından doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(25), 139-146. Yıldırım, A. & Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara. Seçkin Yayıncılık Yılmaz, M. (2002). Duygusal zeka düşünme becerileri eğitiminin annelerin duygusal zeka düzeyine etkisi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 80-119.
• Zhao, Y. (2014). Who's afraid of the big bad dragon?: Why China has the best (and worst) education system in the world. John Wiley & Sons.