Didaktiksel Dönüşüm Teorisine Göre Maddenin Tanecikli Yapısı Ünitesinin İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 4, 1101 - 1120, 26.06.2012

Gülşah Kaya Mustafa Ergun

Öz

Bilgi dönüşümünü eğitim-öğretim sürecinde açıklamakta kullanılan yaklaşımlardan biri olan Didaktiksel Dönüşüm Teorisi (transposition didactique), bilim insanları tarafından üretilen bilimsel bilgilerin öğrenci tarafından özümlenen bilgi oluncaya kadar geçirdiği dönüşümlerin tamamını içerir. Bu çalışma 6. sınıf Fen ve Teknoloji dersi öğretim programında yer alan maddenin tanecikli yapısı ünitesinin, bilimsel bilgilerin bir takım değişikliklere maruz kalmasıyla oluşan öğretilecek bilgilerin öğretmenler tarafından nasıl yansıtıldığı ve öğretmenler tarafından yansıtılan öğretilen bilgilerin öğrenciler tarafından nasıl anlaşıldığını belirlemeyi amaçlamıştır. Bu amaçla Seviye Belirleme Sınavı (SBS) başarılarına göre belirlenen iki farklı ilköğretim okulundaki 120 altıncı sınıf öğrencisi ve 2 fen ve teknoloji öğretmeni ile çalışılmıştır. Çalışmada fen ve teknoloji öğretmeninin dersleri kayıt alınmış, öğretmenlerin sınav soruları incelenmiş ve öğretmenlere anket uygulanmıştır. Öğrencilere öğrenim öncesi öntest ve öğretim sonrası sontest başarı testi uygulanmıştır Elde edilen veriler incelendiğinde SBS sorularının maddenin tanecikli yapısı ünitesindeki kazanımlara paralel sorular içerdiği belirlenmiş, öntest analizi sonuçlarına göre iki okuldaki öğrencilerin bilgi düzeyi homojenlik gösterirken öğretim sonrası farklı okullarda görev yapan ve öğretim programını referans aldığını belirten öğretmenlerin dersi farklı şekilde yansıtmaları öğrenciler arasındaki özümlenen bilginin farklılığına yol açtığı gözlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, didaktiksel dönüşüm teorisi, maddenin tanecikli yapısı

An Investigation of the Particulate Nature of Matter Unit according to Didactic Transposition Theory

Öz

The purpose of this study was to analyze how the content of particulate nature of matter unit is taught at 6
th
grade in primary education, how it is reflected by teachers and how it is understood by students. The study was carried out in
two different schools with 120 students and two science teachers. In accordance with the case study method, data were
gathered from various sources. A questionnaire was administrated to the participants. In order to determine that the concept
taught has been used, two science teachers were recorded, teacher’s examination questions were analyzed and an interview
was given to the teachers. The results of the study indicated that teachers who worked at different schools and who depended
on the same curriculum in their lessons introduced the subject in different ways to students. So, this led to different levels of
understanding by the students.

Anahtar Kelimeler

Science education, theory of didactic transposition, concept of particulate nature of matter

Kaynakça

• Abrougui, M. (1997). La génétique humaine dans l’enseignement secondaire en France et en Tunisie. Unpublished Doctorat Thesis, Université Claude Bernard- Lyon I, Lyon, France.
• Adbo, K. & Taber, K. S. (2009). Learners’ mental models of the particulate nature of matter: A study of 16-year-old Swedish science students. International Journal of Science Education, 31(6), 757-786.
• Astolfi J. P., Darot, É., Ginsburger-Vogel, L., Toussaint, J.(1998). Mots-clés de la didactique des sciences. Paris: De Boeck Université. Collection Pratiques pédagogiques.
• Ayas, A. & Özmen, H. (2002). Lise kimya öğrencilerinin maddenin tanecikli yapısı kavramını anlama seviyelerine ilişkin bir çalışma, Boğaziçi University Journal of Education, 19(2), 45-60.
• Bosch, M., & Gascón, J. (2006). Twenty- Five Years of Didactic Transposition. International Commission on Mathematical Instruction Bulletin. 58, 51-64.
• Bosch, M., Chevallard, Y., & Gascón, J. (2005). Science or Magic? The use of models and theories in didactics of mathematics. Fourth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education, 1254-1263.
• Chatoney, M. (1999). Sciences Technologie à l’école. Etude des pratiques en Technologie. Université de Provence Aix- Marseille 1-UFR de Psychologie et Sciences de l’éducation. Unpublished Mémoire de D.E.A. Marseille, France.
• Chevallard, Y. & Johsua, M.A. (1982). Un exemple d’analyse de la transposition didactique: la notion de distance. Recherche en didactique des mathématiques, 3(2), pp.157-239. Grenoble: La Pensée Sauvage Ed.
• Chevallard, Y. (1985). La transposition didactique. Du savoir savant au savoir enseigné. Grenoble: La Pensée Sauvage Ed.
• Çökelez, A. & Dumon, A. (2005). Atom and molecule: upper secondary school French students’ representations in long- term memory. Cemistry Educaiton: Research and Practice in Europe, 6(3), 119-135.
• Ergun, M. (2002). Etude des conceptions d’élèves de collège et de lycée sur l’atome et la structure de la matière, mémoire de DEA, Université Joseph Fourier (Grenoble 1).
• Grosbois, M., Ricco, G. & Sirota, R. (1992). Du Laboratoire à la Classe le Parcours du Savoir. Etude de la Transposition Didactique Du Concept De Respiration. Paris: ADAPT.
• Halbwachs, F. (1975). La physique du maitre entre la physique du physicien et la physique de l’éleve. Revue Française de Pédagogie, 33, 19-29.
• Harrison, A.G. & Treagust, D.F. (1996). Secondary Students’ Mental Models of Atoms and Molecules: Implications for Teaching Chemistry, Science Education,80 (5), 509-534.
• Jonnaert, P. (1988). Conflits de savoirs et didactique. Bruxelles: Edition De Boeck Université.
• Kavak, N. (2007). Maddenin Tanecikli Doğası Hakkında İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin İmaj Oluşturmalarına Rol Oynama Öğretim Yönteminin Etkisi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 2, 327-339
• Khanh Hang, B. (2005). Une étude didactique de la vie de l’Energie dans l’enseignement de la Physique, en France et au Vietnam. Des décalages entre savoirs à enseigner au Lycée et savoirs de la formation universitaire, peuvent-ils être source de difficultés pour les enseignants? Unpublised Doctorat Thesis. Université Joseph Fourier – Grenoble 1, France-Université de Pedagogie de Ho Chi Minh Ville –Vietnam.
• Komis, V. (2001). Didactics of Informatics: from the Formation of the Scientific Field to the Conjunction among Research and School Practice. in Manolopoulos Y & Evripidou S (editors), Proceedings of 8th Panhellenic Conference on Informatics with international participation, Greek Computer Society, University of Cyprus, November 2001, 463-471
• MEB (2008). İlköğretim Fen ve Teknoloji 6 Ders Kitabı, 4. Baskı, Ankara: Devlet Kitapları.
• Mouly, B., Genet-Volet, Y., & Amade-Escot, C. (1995). Concevoir l’enseignement de la danse au Quebec: une dynamique complexe de mise en oeuvre des contenus d’enseignementetd’apprentissage. 15 Ocak 2010 tarihinde http://www.unice.fr/ufrstaps/colloque_antibes/Mouly/Mouly.htm adresinde erişilmiştir
• Novick, S. & Nussbaum, J. (1981). Pupils’ Understanding of the Particulate Nature of Matter: A Cross Age Study, Science Education, 65 (2), 187-196
• Pelitoğlu, F.Ç. (2006). İlköğretim 6. sınıf Sindirim Sistemi Konusunun Transpozisyon Didaktik Teorisine Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Özgür S. (2004). Analyse de la transposition didactique En turquie des institutions noosphériennes à l’enseignant, L’enseignement de la digestion humaine au collège. Unpublished doctorat thesis, Université Joseph Fourier - Grenoble 1. Grenoble, France.
• Stains, M. & Talanquer, V. (2007). Classification of chemical substances using particulate representations of matter: An analysis of student thinking. International Journal of Science Education. 29(5), 643-665.
• Tural, E. (2007). İlköğretim II. Basamak Fen Bilgisi Ders Kitaplarında Kullanılan Görsellerin Biçim ve İçerik Yönünden İncelenmesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Verret, M. (1975). Le temps des études. Paris : Librairie Champion.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin yayıncılık, Ankara.
• Yıldırım, M. & Şahin, F. (2009). Didaktiksel Dönüşüm Teorisi ve Fen Eğitimi, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 17-45
• Yıldırım, M. (2002). Le Concept De Chromosome Dans L’enseignement Génétique En France et En Turquie Dans L’enseignement Sécondaire. Approche Didactique. Unpublished Memoire de D.E.A. Université Réné DescartesParis 5. Faculté des Sciences Humaines et Sociales- Sorbonne, Paris, France.
• Yıldırım, M. (2008). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersinde Genetik Ünitesinin Bilimsel Bilgilerden Öğretmen Bilgilerine Geçişinin “Didaktiksel Dönüşüm Teorisi” Yaklaşımıyla Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız, T.H. (2006). İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Atomun Yapısı İle İlgili Zihinsel Modelleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Yin, R. K. (1984). Case Study Research: Design and Methods. Beverly Hills, CA: Sage.