Çocuk Edebiyatı Yapıtlarında Aile Kavramı

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 2, 395 - 407, 26.06.2012

Hülya Yazıcı Okuyan Yasemin Gül Gedikoğlu Sedat Karagül

Öz

Bireyin toplumsallaşma sürecinde öncelikli rol aile ve çevrenindir. Her ailenin farklı iletişim biçimi ve farklı yapısının olabileceği göz önüne alındığında çocuğun toplumdaki farklı aile tipleri ve anne baba tutumlarıyla tanıştırılması gerekmektedir. Çocuğun farklı aile yapıları ile tanıştırılmasında çocuğa göre hazırlanmış nitelikli çocuk kitapları önemli bir araç işlevi görür. Bu araştırmanın amacı, aile kavramının ilköğretim dönemine yönelik çocuk kitaplarına nasıl yansıdığını incelemektir. Bu amaç gereğince çağdaş Türk çocuk yazını içinde yer alan 5 yazardan 3’er kitap alınmış, toplam 15 kitap aile kavramı bağlamında incelenmiştir. Araştırma tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırma aile kavramına yönelik olarak aile tipleri, aile içi iletişim ve anne baba tutumları ile sınırlandırılmıştır. İncelenen kitapların, değişen toplumsal yapıda yer alan birçok aile tipini yansıttığı belirlenmiştir. Yazarlar incelenen kitaplar aracılığıyla çocuklara içinde yaşadıkları toplumun aile yapılarını, anne baba tutumlarını ve aile içi çatışmalarını tanıtmaya çalışmışlardır

Anahtar Kelimeler

Toplumsallaşma, aile, yazınsal çocuk kitapları

Family Concept in Works of Children\'s Literature

Öz

The primary role in socialization of an individual belongs to family and environment. When every
family has different ways of communication and different structure is taken into consideration, it is necessary to
introduce the child to different family types and different parents’ attitudes in the society. Qualified children’s
books function as an important tool in the introduction of the child to different family structures. The purpose of
the study is to analyze how family concept is reflected in children’s books that are for primary education period.
In accordance with this aim, 3 books from 5 writers who take part in the contemporary Turkish children
literature were taken and 15 books were studied in terms of family concept. This is a descriptive research in
survey model. The study was limited to family types, communication among family members and parents’
attitudes. It was determined that the analyzed books reflected all family types in changing social structure. The
writers tried to tell the children about the family structures of the society they live in, parents’ attitudes and
conflicts among family members through the books we studied.

Anahtar Kelimeler

Socialization, family, children’s books

Kaynakça

• Adak, N. (2005). Toplumun temel yapı taşı: aile, kurumlara sosyolojik bir bakış. Güçlü S. (Ed.), İstanbul: Birey Yayınevi.
• Aile çeşitleri nelerdir? Kaç çeşit aile vardır? (2010). [Online]: http://xsaglik.blogcu.com/aile-cesitleri-nelerdir- kac-cesit-aile-vardir/6777624 adresinden 3 Ekim 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Ak, S. (2010). Sakız kızın günleri. İstanbul: Can Yayınları.
• Ak, S. (2010). Vanilya kokulu mektuplar. İstanbul: Can Yayınları.
• Ak, S. (2009). Puf, pufpuf, cuf, cufcuf ve cino. İstanbul: Can Yayınları.
• Aslan, C. (2006). Türk çocuk yazınında çocuk-yetişkin çatışmasın yer aldığı kimi yapıtların incelenmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, year: 2006, vol: 39, no: 2, 193-216
• Arıkan, M. (2003). Nitelikli İnsan. İstanbul: Bilge Yayınları.
• Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bagavos, C. & Martın C. (2002). What happens to the European family. family observer, European observatory on Family Matters, European Commission Employment and Social Affairs. 3, 20–28.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayıncılık.
• Cemali, Z. (2010). Ankaralı. İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
• Cemali, Z. (2006). Ballı çörek kafeteryası. İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
• Cemali, Z. (2003). Patenli kız. İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
• Çağdaş, A.ve Seçer, Z.(2004). Anne-baba eğitimi. Koya: Eğitim Kitabevi.
• Dayıoğlu, G. (2008). Fadiş. İstanbul:Altın Kitaplar.
• Dayıoğlu, G. (2008). Ben büyüyünce. İstanbul:Altın Kitaplar.
• Dayıoğlu, G. (2000). Dört kardeştiler. İstanbul:Altın Kitaplar.
• Dikeçligil, B. (1995). Türk toplumunun aile tipleri. Yüzyıl Biterken Cumhuriyet Dönemi Türk Ansiklopedisi, C:11, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erol, M. (1992). Geniş Aileden Çekirdek Aileye Geçiş Sürecinde Aile İçi İlişkilerde Meydana Gelen Değişmelerin Aile Üyeleri Üzerindeki Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Geçtan, E. (1993). Çağdaş yaşam ve normal dışı davranışlar (7. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gökçe, B. (1991). “Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme” Aile Yazıları-I. Ankara: TC Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu.
• Günindi, Y. ve Yaşagiren, S. (2011). Aile kavramının değişim süreci ve okulöncesi dönemde ailenin önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 349-361, [Online]: http://egitim.selcuk.edu.tr/Egt-Fak-Dergi/Sayilar/sayi31/21.pdf. adresinden 3 Ekim 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Herken, H. ve Özkan,İ. (1998). Sigara alışkanlığı ve anne baba tutumu. Genel Tıp Dergisi, 8(2), 85-89, [Online]: www.geneltip.com/ShowContentPdfPopUp.aspx?Lang=Tr&Id adresinden 3 Ekim 2011 tarihinde indirilmiştir.
• İçözü, N. (2009). Cadılık Parayla mı? İstanbul: Altın Kitaplar.
• İçözü, N. (2001). Bugün ne cadılık yaptım? İstanbul: Bu yayınevi.
• İçözü, N. (2001). Dönemeç. İstanbul: Bu yayınevi.
• İşçi, M. (2000). Sosyal yapı ve sosyal değişme. İstanbul: Der Yayınları.
• Karakuş, H. (2004). İşte o çocuk. İstanbul: Bu Yayınevi.
• Karakuş, H. (2003). Yalnız seninle. İstanbul: Bu Yayınevi.
• Karakuş, H. (2001). Annemin mektupları. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Kuzgun, Y. (1972). Anne-Baba Tutumlarının Bireyin Kendini Gerçekleştirme Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Mora, N. (2005). Kitle iletişim araçlarında yeniden üretilen cinsiyetçilik ve toplumda yansıması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2 (1), 1-7.
• Navaro, L. (2001). Ana baba okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ozankaya, Ö. (1979). Toplum bilimine giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 431.
• Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi, Ankara, PDREM Yayıncılık.
• Özkalp, E. (1987). Sosyolojiye giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi ESBAV Yayınları No: 87.
• Sever, S. (2006). Gelişim sürecinin temel bir aracı: çocuk edebiyatı yapıtları. Mavi Ada Kültür-Sanat-Edebiyat Dergisi, 2, 32. [Online]: http://www.anafilya.org/go.php?go=7d6a4002d0b60. adresinden 3 Ekim 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Uluğtekin, S. (1991). Hükümlü çocuk ve yeniden toplumsallaşma. Ankara: Bizim Büro.
• Yamanoğlu, Ü. (2009). Çocuk Yetiştirmede Aile Modeli. Yayınlanmamış lisans tezi, Newport Internatıonal Unıversıty Davranış Bilimleri Anabilim Dalı.
• Yavuzer, H. (1997). Anne baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (1997). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.