İlk ve Ortaöğretim Öğretmenlerinin Davranış Alışkanlıkları ve “İyi Öğretmen” Özelliklerine İlişkin Algıları

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 2, 620 - 645, 26.06.2011

Ayşe Aypay

Öz

Araştırmada ilk ve ortaöğretim öğretmenlerinin davranış alışkanlıkları ve öğretmenlerin “İyi Öğretmen”in sahip olması gereken özelliklerine ilişkin görüşleri belirlenmiştir. Çalışma grubu Eskişehir’deki ilk ve ortaöğretim okullarında görev yapan 183 öğretmenden oluşmuştur. Nicel veriler betimleyici istatistikler, t-testi, ANOVA, Kay-kare ile; “İyi Öğretmen”in özellikleriyle ilgili görüşler nitel analiz yönteminin içerik analizi ile analiz edilmiştir. Bulgulara göre, öğretmenler psikoloji ve öğretmenlik mesleğiyle ilgili kitapları yeterince okumamaktadır. Kadın öğretmenler erkek öğretmenlere, ilköğretim öğretmenleri ortaöğretim öğretmenlerine; hizmet yılı fazla olan öğretmenler hizmet yılı az olanlara oranla öğrenci sorunlarını çözmeye daha fazla çaba harcamaktadır. Öğretmenler “İyi Öğretmen”in özellikleri olarak kişilik özellikleri, pedagojik formasyon, mesleki motivasyon, iletişim becerisi, alan bilgisini vurgulamıştır

Anahtar Kelimeler

iyi öğretmen, öğretmen davranışları, öğretmen algıları

Behavioral Habits of Primary and Secondary Teachers and Their Perceptions on the Characteristics of a “Good Teacher”

Öz

In this study, it was aimed to determine the behavioral habits of primary and secondary school
teachers and their perceptions on the characteristics of “good teachers.” Study group was composed of 183
primary and secondary school teachers in Eskişehir. Quantitative data was analyzed using descriptive statistics,
t-tests, ANOVA, and Chi-square. Qualitative data regarding “good teacher” characteristics was analyzed with
content analysis. Findings indicated that teachers read fewer books on psychology and teaching profession.
When compared, female teachers to male teachers, primary school teachers to secondary school teachers, more
experienced teachers to less experienced ones spent more effort to solve student problems. Teachers emphasized
characteristics of a “good teacher” as personality characteristics, professional motivation, communication skills,
and subject knowledge.

Anahtar Kelimeler

good teacher, teacher behavior, teacher perceptions.

Kaynakça

• Acat, M.B., Demir, Z., Balbag, A. ve Görgülü, A. (2005). Fen edebiyat fakültesi eğitim fakültesi ve tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğrencilerin öğretmenlik meslek algıları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 27-35.
• Acat M.B. ve Yenilmez K. (2004). Egitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon (güdülenme) düzeyleri. Манас» университети КООМДУК ИЛИМДЕР ЖУРНАЛЫ (Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi),53(12), 126-140.
• Aiken, L. R. (1999). Assessment of personality. London: Allyn and Bacon.
• Aydoğan, A. (2005). Kişilik: Oluşumu ve sorunları. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Aypay, A. (2010). Öğretmenlerin hizmet öncesi öğretmenlik eğitimlerini değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice. 9 (3), 1085-1123.
• Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (sdtk). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 261– 279.
• Chionna, A., Elia, G., Rossini, V., Santelli, L. & Villani, C. (2006). Helping beginning teachers take account of pupils’ special educational needs in Italy. In Gash, H. (ed.) Beginning teachers and diversity in school: A European Study. (Instituto Politécnico de Bragança Report of research undertaken within Comenius Project 94158-CP-1-2001-FR).
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research methods in education. London, UK: Routledge Falmer.
• Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1980). Influence of Extraversion and Neuroticism on Subjective Well- Being: Happy and Unhappy People. Journal of Personality and Social Psychology, 38, 668- 678.
• Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: a review of state policy evidence. Education Policy Analysis Archives. 8(1).
• Dökmen, Z.Y. (1991). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi 7(1): 27-40.
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
• Erikson, E. H. (1984). İnsanın sekiz çağı, Çev.: Üstün, T.B. ve Şar, V., Ankara: Birey ve Toplum yayınları.
• Eryılmaz, A. (2010). Okulda motivasyon ve amotivasyon: Derse katılmada öğretmenden beklentiler ölçeğinin geliştirilmesi. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, 23-25 Eylül 2010.
• European Agency for Development in Special Needs Education, 2010. Teacher Education for Inclusion – International Literature Review, Odense, Denmark: European Agency for Development in Special Needs Education. ISBN (Print): 978-87-7110-028-0 ISBN (Electronic): 978-87-7110-029-7 http://www.european-agency.org/agency-projects/teacher- education-for-inclusion/teacher-education-web-files/TE4I-Lit-Review.pdf 21/01/2011 tarihinde indirilmiştir. adresinden
• Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women's development. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Hyde, J.S. & DeLamater, J. (1997). Understanting human sexuality. New York: Mc Graw Hill.
• Kılıç A. ve Acat M.B. (2007). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen yetiştirme programlarındaki derslerin gereklilik ve işe vurukluk düzeyi” «Манас» университети КООМДУК ИЛИМДЕР ЖУРНАЛЫ (Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi) (17) 21- 37, 2007.
• Köse, S., Sayar, K., Ak, I., Aydın, N., Kalelioğlu, Ü., Kırpınar, I., Reeves, R. A., Przybeck, T. R. ve Cloninger, C. R. (2004). Mizaç ve karakter envanteri (Türkçe TCI): geçerlik, güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 14:107-131.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A five-factor theory perspective (2nd ed.). New York: Guilford.
• MEB (2006). Öğretmen Yeterlikleri Kitabı 2. Kısım: Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://otmg.meb.gov.tr/Yayin.html adresinden 10/01/2011 tarihinde indirilmiştir.
• Özabacı, N. ve Acat, M.B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen özelliklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Bahar (42), 211-236.
• Passos, A.F.J. (2009). A comparative analysis of teacher competence and its effect on pupil performance in upper primary schools in mozambique and other sacmeq countries. Doctoral thesis, In the Department of Education Management and Policy Studies, Faculty of Education, University of Pretoria
• Şisman M. ve Acat M. B. (2003). Ögretmenlik uygulaması çalışmalarının öğretmenlik mesleğinin algılanmasındaki etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 235-250.
• Türk Eğitim Derneği. (2009). Öğretmen yeterlikleri: Özet raporu 1. Baskı, ISBN 978-9944-5128. http://portal.ted.org.tr/yayinlar/Ogretmen_Yeterlik_Kitap_Ozet_rapor.pdf 10/01/2011 tarihinde indirilmiştir. adresinden
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.
• Weiner, B. (1974). Achievement motivation and attribution theory. Morristown, N.J.: General Learning Press.