BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 1, 188 - 199, 05.01.2015

Yüksel Deniz Arıkan , Saliha Handan Duymaz

Öz

The purpose of this study was to investigate effectiveness of “Information Technology (IT) Ethics Education Program” (BEÖP), to identify effects of this training on attitudes of students towards IT ethics and to evaluate attitudes of students towards this learning activity. A quasi-experimental pretest-posttest design was used in this study. For this study, a five-week education program consisting of subjects related to IT, ethics, IT ethics, privacy, intellectual property, copyright, patents, license agreements, freedom of speech and IT abuse was developed. Participants of the study were 48 students consisting of 26 girls and 22 boys from one middle school in Izmir in 2012-2013 Fall Semesters. In the study, in order to identify attitudes of students towards ethical use of IT, “IT Ethics with Real Life Case Studies Scale” (GYDSBE) was used. In order to find out the opinions of participants about this learning activity, “IT Ethics Education Program Questionnaire” (BEÖPÖG) was used. According to the research results, BEÖP has positive effects on attitudes of experiment group towards ethical use of IT. In addition to this, there is no significant difference between ethical use of IT and gender. Considering opinions of students about this learning activity, all students in experiment group stated that they all enjoyed participating in BEÖP

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

  • Adam, A. & Ofori-Amanfo, J. (2000). Does gender matter in computer ethics? Ethics and Information Technology, (2)1, 37–47.
  • Altınay, F. (2011). Bilgisayar Teknolojilerinin Kullanımında Etik ve Karşılaşılan Sorunlar. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(3), 0-0.
  • Al-Tai, M. (2010, Eylül). Work based learning and employers engagement. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Arıkan, Y. D. ve Duymaz, S. H. (2014). Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği Ölçeğini Türkçeye Uyarlama Çalışması. Ege Eğitim Dergisi. 15(1), 318-337.
  • Baker, Ö. ve Kavşut, F. (2007). Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
  • Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Bilep, (2013). Bilgisayar etiği eğitimi ve etik karar verme süreçlerine yönelik elektronik performans destek sistemi. [Çevrimiçi: http://bilep.net/default.aspx], Erişim tarihi: 5.01.2013.
  • Bowyer, K. (1996). Ethics and computing: living responsibly in a computerized world. Los Alamitos, Calif: IEEE Computer Society Press.
  • Cho, S. H., Kim, K. M., & Kim, S. S. Computer Ethic Scale: A Study of Reliability and Validity on the Middle School Students. ICCE 2009, 27.
  • Çelen, F. K. (2012). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Kullanımında İlköğretim Öğrencilerinin Etik Olmayan Davranışlara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
  • Çevik, A. ve Kuzu, A. (2006, Nisan). Bilgisayar laboratuvarlarında karşılaşılan güvenlik sorunları ve çözüm önerileri konusunda öğretmen görüşleri. Sözel bildiri, VI. International Education Technology Conference, KKTC.
  • Dedeoğlu, G. (2006). Bilişim toplumu ve etik sorunlar. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
  • Dill, B. J., & Anderson, R. E. (2003). Ethics-Related Technology Policies in Schools. Social Science Computer Review, 21(3), 326–339. doi:10.1177/0894439303253978
  • Dorantes, C. A., Hewitt, B., & Goles, T. (2006). Ethical Decision-Making in an IT Context: The Roles of Personal Moral Philosophies and Moral Intensity (p. 206c–206c). IEEE. doi:10.1109/HICSS.2006.161
  • Dyrud, M. A. (n.d.). Cases for teaching engineering ethics (pp. 996–1000). IEEE. doi:10.1109/FIE.2004.1408693
  • Erdem, Z. (2008). Öğretmen Adaylarının Bilişim Teknolojilerini Kullanımlarının Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir, Türkiye.
  • Gattiker, U. E.& Kelley, H. (1999). Morality and computer: Attitudes and differences in moral judgments. Information Systems Research,10(3), 233–254.
  • Haines, R., & Leonard, L. N. K. (2007). Individual characteristics and ethical decision-making in an IT context. Industrial Management & Data Systems, 107(1), 5–20. doi:10.1108/02635570710719025
  • HurA, J.-H., Kim, K.-Y., Song, J.-B. & Lee, T.-W. (2009). The narrative approach to teach information and communication ethics education in elementary school. Proceedings of the 17th International Conference on Computers in Education, 6, 960-964.
  • Kavi, E. ve Koçak, O. (2010). Bilgi Toplumunda Evden Çalışmanın Etik Boyutu. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2), 69-88.
  • Kebbati, K. (2001). Dealing With Ethical Issuesi in Technology Use in A High School Classroom. Unpublished doctoral dissertation. Kansas State University, Kansas, USA.
  • Kılıçer, K. ve Odabaşı H. F. (2006). Bilgisayar öğretmenliği: Etik bunun neresinde?. [Çevrim-içi: http://home.anadolu.edu.tr/~fodabasi/doc/ty12.swf], Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
  • Kuzu, A. ve Yıldırım, Y. (2008, Mayıs). Bilgisayar ve bilgisayar formatör öğretmenlerinin bilgisayar etiği ile ilgili sorunlara yönelik görüşleri ve çözüm önerileri. Sözel bildiri, 8th International Educational Technology Conference-IETC, Eskişehir, Türkiye.
  • Kuzu, E. ve Becit, G. (2008, Mayıs). Bilgisayar etiği bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi programlarında kendine ne kadar yer buluyor?. Sözel bildiri, 8th International Educational Technology Conference-IETC, Eskişehir, Türkiye.
  • Kuzu, A. (2009). Problems related to computer ethics: Origins of the problems and suggested
  • solutions, TOJET, 8(2), 91-110.
  • Loch, K. D., & Conger, S. (1996). Evaluating ethical decision making and computer use. Communications of the ACM, 39(7), 74–83. doi:10.1145/233977.233999
  • Masrom, M., Ismail, Z., Anuar, R. N, Hussein, R.& Mohamed, N. (2010). Analyzing accuracy and accessibility in information and communication technology ethical scenario context. American Journal of Economics and Business Administration, 3(2), 370-376.
  • Matelski M.J. (2000). Tv haberciliğinde etik. (Çev. Düzgören, B. Ö.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ozawa, T. (1996). What is appiled ethics?. [Avaliable online at: https://ir.kochiu.ac.jp/dspace/bitstream/10126/1013/1/H045-07.pdf], Retrieved on 24 October, 2012.
  • Özaydın, B. (2010). Teknoloji Kültürü ve Etik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
  • Özpınar A., Kazeskeroğlu, E. ve Öz, Ö. (2010, Şubat). Bilgiye erişim, paylaşım ve bilgi teknolojileri alanında etik olmayan davranışlar ve sebepleri. Sözel bildiri, III. Ağ ve Bilgi Güvenliği Sempozyumu, Türkiye.
  • Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev. Atayman, V. ve Gönül, S.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Sevindik, T. (2011). Bilişim ve etik ders notları. [Çevrim-içi: http://www.yarbis.yildiz.edu.tr/web/userAnnouncementsFiles/dosya2f00c8b17de373c9f729e1440b 895329.pdf], Erişim tarihi: 10.02.2013.
  • Torun, Ö. (2007). Resmi Ortaöğretim Kurumlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin İnternet Etiğine İlişkin Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Türkiye Bilişim Derneği, (2010). Bilişim etiği nihai rapor. [Çevrimiçi:
  • http://www.tbd.org.tr/usr_img/cd/kamubib14/raporlarPDF/RP2-2011.pdf], Erişim tarihi: 07.07.2012.
  • Uysal, Ö. (2006). Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Etiğine İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
  • Uysal, Ö. (2010, Eylül). Considering ethics while using web tools. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Uysal, Ö. ve Odabaşı, F. (2006, Nisan). Bilgisayar etiği öğretiminde kullanılan yöntemler. Sözel bildiri, VI. International Education Technology Conference, KKTC.
  • Willcocks, L., & Whitley, E. A. (2009). Developing the Information and Knowledge Agenda in Information Systems: Insights From Philosophy. The Information Society, 25(3), 190–197. doi:10.1080/01972240902848880
  • Yılmaz, H. (2010, Eylül). 7. sınıf öğrencileri arasında siber zorbalık. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Yoon, C. (2011). Ethical decision-making in the Internet context: Development and test of an initial model based on moral philosophy. Computers in Human Behavior, 27(6), 2401–2409. doi:10.1016/j.chb.2011.08.007
  • Zeybek, G. (2011). Bilgisayar Meslek Dersi Alan Ortaöğretim Öğrencilerinin Bilişim Teknolojilerini Kullanımlarının Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.

Bilişim Etiği Öğretimi Uygulaması

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 1, 188 - 199, 05.01.2015

Yüksel Deniz Arıkan , Saliha Handan Duymaz

Öz

Bu araştırmanın amacı; hazırlanan “Bilişim Etiği Öğretim Programı”nın (BEÖP) öğrencilerin bilişim teknolojilerinin etik kullanımına yönelik tutumlarına etkisini belirlemek ve öğrencilerin bu uygulamaya yönelik görüşlerini değerlendirmektir. Bu araştırma, öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel bir çalışmadır. Araştırma kapsamında bilişim teknolojisi, etik, bilişim etiği, mahremiyet, fikri mülkiyet, telif hakları, patentler, lisans anlaşmaları, ifade özgürlüğü ve bilişim suçları konularını kapsayan beş haftalık bir öğretim programı hazırlamıştır. Araştırmaya 2012–2013 eğitim öğretim yılında İzmir ilinde 6. sınıfta öğrenim görmekte olan 26 kız ve 22 erkek olmak üzere toplam 48 öğrenci katılmıştır. Araştırmada katılımcıların bilişim teknolojilerinin etik kullanımlarına yönelik tutumlarını belirlemek için “Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği (GYDSBE) Ölçeği”; öğretim programına yönelik görüşlerini değerlendirmek için ise “Bilişim Etiği Öğretim Programı Öğrenci Görüşleri (BEÖPÖG) Anketi” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre BEÖP öğrencilerinin bilişim teknolojilerinin etik kullanımına yönelik tutumlarını olumlu yönde etkilerken cinsiyete göre anlamlı bir fark bulunmamıştır. Deney grubu öğrencilerinin tamamı BEÖP uygulamasına katılmanın hoşlarına gittiğini belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişim etiği bilişim etiği öğretim programı gerçek yaşam durum senaryolarıyla bilişim etiği ölçeği

Kaynakça

  • Adam, A. & Ofori-Amanfo, J. (2000). Does gender matter in computer ethics? Ethics and Information Technology, (2)1, 37–47.
  • Altınay, F. (2011). Bilgisayar Teknolojilerinin Kullanımında Etik ve Karşılaşılan Sorunlar. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(3), 0-0.
  • Al-Tai, M. (2010, Eylül). Work based learning and employers engagement. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Arıkan, Y. D. ve Duymaz, S. H. (2014). Gerçek Yaşam Durum Senaryolarıyla Bilişim Etiği Ölçeğini Türkçeye Uyarlama Çalışması. Ege Eğitim Dergisi. 15(1), 318-337.
  • Baker, Ö. ve Kavşut, F. (2007). Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
  • Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Bilep, (2013). Bilgisayar etiği eğitimi ve etik karar verme süreçlerine yönelik elektronik performans destek sistemi. [Çevrimiçi: http://bilep.net/default.aspx], Erişim tarihi: 5.01.2013.
  • Bowyer, K. (1996). Ethics and computing: living responsibly in a computerized world. Los Alamitos, Calif: IEEE Computer Society Press.
  • Cho, S. H., Kim, K. M., & Kim, S. S. Computer Ethic Scale: A Study of Reliability and Validity on the Middle School Students. ICCE 2009, 27.
  • Çelen, F. K. (2012). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Kullanımında İlköğretim Öğrencilerinin Etik Olmayan Davranışlara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
  • Çevik, A. ve Kuzu, A. (2006, Nisan). Bilgisayar laboratuvarlarında karşılaşılan güvenlik sorunları ve çözüm önerileri konusunda öğretmen görüşleri. Sözel bildiri, VI. International Education Technology Conference, KKTC.
  • Dedeoğlu, G. (2006). Bilişim toplumu ve etik sorunlar. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
  • Dill, B. J., & Anderson, R. E. (2003). Ethics-Related Technology Policies in Schools. Social Science Computer Review, 21(3), 326–339. doi:10.1177/0894439303253978
  • Dorantes, C. A., Hewitt, B., & Goles, T. (2006). Ethical Decision-Making in an IT Context: The Roles of Personal Moral Philosophies and Moral Intensity (p. 206c–206c). IEEE. doi:10.1109/HICSS.2006.161
  • Dyrud, M. A. (n.d.). Cases for teaching engineering ethics (pp. 996–1000). IEEE. doi:10.1109/FIE.2004.1408693
  • Erdem, Z. (2008). Öğretmen Adaylarının Bilişim Teknolojilerini Kullanımlarının Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir, Türkiye.
  • Gattiker, U. E.& Kelley, H. (1999). Morality and computer: Attitudes and differences in moral judgments. Information Systems Research,10(3), 233–254.
  • Haines, R., & Leonard, L. N. K. (2007). Individual characteristics and ethical decision-making in an IT context. Industrial Management & Data Systems, 107(1), 5–20. doi:10.1108/02635570710719025
  • HurA, J.-H., Kim, K.-Y., Song, J.-B. & Lee, T.-W. (2009). The narrative approach to teach information and communication ethics education in elementary school. Proceedings of the 17th International Conference on Computers in Education, 6, 960-964.
  • Kavi, E. ve Koçak, O. (2010). Bilgi Toplumunda Evden Çalışmanın Etik Boyutu. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2), 69-88.
  • Kebbati, K. (2001). Dealing With Ethical Issuesi in Technology Use in A High School Classroom. Unpublished doctoral dissertation. Kansas State University, Kansas, USA.
  • Kılıçer, K. ve Odabaşı H. F. (2006). Bilgisayar öğretmenliği: Etik bunun neresinde?. [Çevrim-içi: http://home.anadolu.edu.tr/~fodabasi/doc/ty12.swf], Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
  • Kuzu, A. ve Yıldırım, Y. (2008, Mayıs). Bilgisayar ve bilgisayar formatör öğretmenlerinin bilgisayar etiği ile ilgili sorunlara yönelik görüşleri ve çözüm önerileri. Sözel bildiri, 8th International Educational Technology Conference-IETC, Eskişehir, Türkiye.
  • Kuzu, E. ve Becit, G. (2008, Mayıs). Bilgisayar etiği bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi programlarında kendine ne kadar yer buluyor?. Sözel bildiri, 8th International Educational Technology Conference-IETC, Eskişehir, Türkiye.
  • Kuzu, A. (2009). Problems related to computer ethics: Origins of the problems and suggested
  • solutions, TOJET, 8(2), 91-110.
  • Loch, K. D., & Conger, S. (1996). Evaluating ethical decision making and computer use. Communications of the ACM, 39(7), 74–83. doi:10.1145/233977.233999
  • Masrom, M., Ismail, Z., Anuar, R. N, Hussein, R.& Mohamed, N. (2010). Analyzing accuracy and accessibility in information and communication technology ethical scenario context. American Journal of Economics and Business Administration, 3(2), 370-376.
  • Matelski M.J. (2000). Tv haberciliğinde etik. (Çev. Düzgören, B. Ö.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ozawa, T. (1996). What is appiled ethics?. [Avaliable online at: https://ir.kochiu.ac.jp/dspace/bitstream/10126/1013/1/H045-07.pdf], Retrieved on 24 October, 2012.
  • Özaydın, B. (2010). Teknoloji Kültürü ve Etik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
  • Özpınar A., Kazeskeroğlu, E. ve Öz, Ö. (2010, Şubat). Bilgiye erişim, paylaşım ve bilgi teknolojileri alanında etik olmayan davranışlar ve sebepleri. Sözel bildiri, III. Ağ ve Bilgi Güvenliği Sempozyumu, Türkiye.
  • Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev. Atayman, V. ve Gönül, S.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Sevindik, T. (2011). Bilişim ve etik ders notları. [Çevrim-içi: http://www.yarbis.yildiz.edu.tr/web/userAnnouncementsFiles/dosya2f00c8b17de373c9f729e1440b 895329.pdf], Erişim tarihi: 10.02.2013.
  • Torun, Ö. (2007). Resmi Ortaöğretim Kurumlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin İnternet Etiğine İlişkin Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Türkiye Bilişim Derneği, (2010). Bilişim etiği nihai rapor. [Çevrimiçi:
  • http://www.tbd.org.tr/usr_img/cd/kamubib14/raporlarPDF/RP2-2011.pdf], Erişim tarihi: 07.07.2012.
  • Uysal, Ö. (2006). Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Etiğine İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
  • Uysal, Ö. (2010, Eylül). Considering ethics while using web tools. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Uysal, Ö. ve Odabaşı, F. (2006, Nisan). Bilgisayar etiği öğretiminde kullanılan yöntemler. Sözel bildiri, VI. International Education Technology Conference, KKTC.
  • Willcocks, L., & Whitley, E. A. (2009). Developing the Information and Knowledge Agenda in Information Systems: Insights From Philosophy. The Information Society, 25(3), 190–197. doi:10.1080/01972240902848880
  • Yılmaz, H. (2010, Eylül). 7. sınıf öğrencileri arasında siber zorbalık. Sözel bildiri, 4. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Konya, Türkiye.
  • Yoon, C. (2011). Ethical decision-making in the Internet context: Development and test of an initial model based on moral philosophy. Computers in Human Behavior, 27(6), 2401–2409. doi:10.1016/j.chb.2011.08.007
  • Zeybek, G. (2011). Bilgisayar Meslek Dersi Alan Ortaöğretim Öğrencilerinin Bilişim Teknolojilerini Kullanımlarının Etik Açıdan Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.
Toplam 44 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yüksel Deniz Arıkan

Saliha Handan Duymaz Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 5 Ocak 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 14 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Arıkan, Y. D., & Duymaz, S. H. (2015). -. İlköğretim Online, 14(1), 188-199.
AMA Arıkan YD, Duymaz SH. -. İOO. Ocak 2015;14(1):188-199.
Chicago Arıkan, Yüksel Deniz, ve Saliha Handan Duymaz. “-”. İlköğretim Online 14, sy. 1 (Ocak 2015): 188-99.
EndNote Arıkan YD, Duymaz SH (01 Ocak 2015) -. İlköğretim Online 14 1 188–199.
IEEE Y. D. Arıkan ve S. H. Duymaz, “-”, İOO, c. 14, sy. 1, ss. 188–199, 2015.
ISNAD Arıkan, Yüksel Deniz - Duymaz, Saliha Handan. “-”. İlköğretim Online 14/1 (Ocak 2015), 188-199.
JAMA Arıkan YD, Duymaz SH. -. İOO. 2015;14:188–199.
MLA Arıkan, Yüksel Deniz ve Saliha Handan Duymaz. “-”. İlköğretim Online, c. 14, sy. 1, 2015, ss. 188-99.
Vancouver Arıkan YD, Duymaz SH. -. İOO. 2015;14(1):188-99.