Din Öğretiminin Ötekileştirme Eğilimini Önleme Düzeyi Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 547 - 572, 30.12.2020

Rabia Yıldırım

https://doi.org/10.5281/zenodo.4399231

Öz

Bu çalışmanın amacı, din öğretiminin ötekileştirme eğilimini önleme düzeyini ölçen bir ölçek geliştirmektir. İlgili alan yazında öne çıkan ötekileştirme eğilimini önlemeye yönelik 4 farklı kategori bu ölçeğin alt boyutlarını oluşturmaktadır. Ölçeğin alt boyutları; adalet, birlik ve beraberlik, hoşgörü ve anlayış ve farklılıklara saygı olarak isimlendirilmiştir. Ölçek, 623 AIHL öğrencisi üzerinde uygulanmış ve elde edilen veriler geçerlik ve güvenirlik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan faktör analizine göre, 27 madde ve 4 faktörden oluşan yapısı, toplam varyansın 57’sını açıklamaktadır. Faktör analizi incelendiğinde 27 maddenin faktör yükleri arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca ölçeğin faktör yapısı doğrulayıcı faktör analizi ile de sınanmış, elde edilen sonuçlar 4 faktörlü yapıyı doğrulamıştır. Elde edilen uyum indeksleri RMSEA= 0,063, SRMR=0,056, NFI=0,950, NNFI=0,970, CFI=0,970, IFI=0,970, RFI=0,950 olarak çıkmıştır. Ölçeğin cal alfa iç tutarlılık kat sayısı 0,935 olarak hesaplanmıştır. Bununla birlikte ölçekte yer alan boyutların birbirleriyle ve ölçek toplam puanıyla korelasyon içinde oldukları görülmektedir. Bütün bu sonuçlar ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Ötekileştirme, Ölçek geliştirme, Geçerlik, Güvenirlik

The Level Scale of Preventing the Marginalization Tendency of Religious Education: Validity and Reliability Study

Öz

The aim of this study is to develop a scale that measures the level of preventing religious education from the tendency of marginalization. 4 different categories to prevent the marginalization tendency in the relevant literature are the sub-dimensions of this scale. Sub-dimensions of the scale were named as justice, unity and solidarity, toleration and understanding and respect for diversity. The scale was applied to 623 Anatolian Religious High School students and the obtained data were subjected to validity and reliability analysis. According to factor analysis, the structure consisting of 27 items and 4 factors explains 57 of the total variance. When the factor analysis is examined, it is seen that 27 items vary between factor loads. In addition, the factor structure of the scale was tested by confirmatory factor analysis and the obtained results confirmed the 4-factor structure. It was obtained that RMSEA = 0.063, SRMR = 0.056, NFI = 0.950, NNFI = 0.970, CFI = 0.970, IFI = 0.970, RFI = 0.950. Cal alpha internal consistency coefficient of the scale was calculated as 0.935. Additionally, the dimensions of the scale correlated with each other and the total score. These results prove that the scale is a valid and reliable data collection instrument.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Marginalization, Scale Development, Validity, Reliability

Kaynakça

• Altaş, Nurullah. “Küreselleşmenin Dini Anlama Biçimlerine ve Din Öğretimindeki Yeni Yönelişlere Etkisi (Çokkültürcülük Kavramı Etrafında Bir Analiz)”. Dini Araştırmalar 6/17 (2005), 215-240.
• Ashcroft, Bill vd., Post‐Colonial Studies: The Key Concepts. London: Roudledge Yayınları, 2009.
• Aydın, Muhammet Şevki - Osmanoğlu, Cemil. “Kültürler Arası Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Recai Doğan - Remziye Ege. 235-290. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Bayram, Nuran. Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2004.
• Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Amos Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi, 3. Basım, 2016.
• Bilgin, Beyza. “Mezhepler ve Dinler Arası Eğitim ve İşbirliği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/1 (1999), 1-25.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Şuaybel-Arnâût. 5 Cilt. Dimeşk: er-Risâletü’l-Âlemiyye, 2011.
• Delanty, Gerard. Avrupa’nın İcadı Fikir, Kimlik, Gerçeklik. çev. Hüsamettin İnaç. İstanbul: Adres Yayınları, 3. Basım, 2013.
• El-Isfahânî, Râgıb. Müfredat / Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Mehmet Yolcu - Abdulbaki Güneş. İstanbul: Çıra Yayınları, 3. Basım, 2010.
• Erkorkmaz, Ünal vd. “Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri”. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 33/1 (2013): 210-223.
• Emiroğlu, Kudret - Suavi Aydın. Antropoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
• Ezel Tavşancıl. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım, 3. Basım, 2006.
• Freyer, Hans. Din Sosyolojisi. çev. Turgut Kalpsüz. Ankara: Ankara İlahiyat Yayınları, 1964.
• Gürbüz, Sait - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 3. Basım, 2016.
• Jodelet, Denise. "Formes et figures de l’altérité". L'Autre: regards psychosociaux, 1/1 (2005), 23-47.
• Kaptan, Saim. Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Bilim Yayınları, 11. Basım, 1998.
• Karagöz, Yalçın. Spss ve Amos Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Sivas: Nobel Yayınları, 1. Basım, 2017.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları, 1999.
• METK Milli Eğitim Temel Kanunu (Kanun No. 1739), Resmi Gazete 14574 (24 Haziran 1973), Erişim: 26 Temmuz 2019. https://www.maarifmevzuati.com/wp-content/uploads/2020/01/1739-SAYILI-M%C4%B0LL%C4%B0-E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M-TEMEL-KANUNU.pdf
• Neuman, W. Lawrence. Toplumsal Araştırma Yöntemleri. çev. Sedef Özge. Ankara: Yayınodası Yayıncılık, 2016.
• Özdamar, Kasım. Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitapevi, 2. Basım, 2017.
• Parlatır, İsmail - Gözaydın, Nevzat. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998.
• Schnapper, Dominique. Öteki İle İlişki / Sosyoloji Düşüncesinin Özünde. Çev. Ayşegül Sönmezay. Istanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Seçer, İsmail. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Anı yayıncılık, 1. Basım, 2015.
• Kaymakcan, Recep. "Önsöz". Çokkültürlülük Eğitim, Kültür ve Din Eğitimi. ed. Recep Kaymakcan. 7-20. İstanbul: Dem Yayınları, 2013.
• Staszak, Jean-François. “Other/otherness”. International Encyclopedia of Human Geography. 8/2 (2009), 43-47.
• Şencan, Hüner. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005.
• Şenel, Alaeddin. Irk ve Irkçılık Düşüncesi. Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1984.
• Şentürk, Recep - Canatan, Kadir. “Irkçılık”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 19/124-131. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
• Türk Dil Kurumu. Erişim: 29 Ağustos 2018. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5b867ab3d4c798.73983649.
• Valk, John - Selçuk, Mualla. “İslami Dünya Görüşü: Modern, Demokratik ve Seküler Bir Ülkede Etik”. Türkiye Biyoetik Dergisi 3/1 (2016), 15-25.
• Yılmaz, Hüseyin. Din Eğitimi ve Sosyal Barış. Ankara: Dem Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Wallerstein, Immanuel - Balibar, Etienne. Irk Ulus Sınıf. çev. Nazlı Öktem. İstanbul: Metis Yayınları, 3. Basım, 2000.