Kur’ân’da İyi Amellerin Düşmesini (Bâtıl Olmasını) İfade Eden Bir Kavram: Habtu’l-A’mâl / İhbâtu’l-A’mâl

Yıl 2017, Sayı: 47, 31 - 56, 20.06.2017

Ali Yılmaz

https://doi.org/10.29288/ilted.322403

Öz

Kur’ân’da, bazı eylemlerin iyi amelleri düşüreceği (iptal edeceği) bildirilir. Bu eylemler

ayetlerde ‘Habtu’l- a’mâl/ İhbâtu’l- ama’l’ formatıyla ele alınır. Bu ayetlerde vurgu yapılan ortak

temel nokta, salih amellerin (iyi eylemlerin) kötü eylemler ile düşürülmesi hadisesidir. İşte bu

makalede, konu ile ilgili şu sorulara cevap aranacaktır: İyi ameller ve kötü ameller nelerdir?

Onların düşme (bâtıl olma) keyfiyeti nedir? Hangi eylemler iyi amelleri düşürür? Bu ameller

dünyada mı ahirette mi düşer?

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Hadis, Kötü Eylemler, İyi Eylemler, Bâtıl olmak

A Conception in Quran Expressing the Nullifıcation (Becomıng Bâtil) of Good Deeds: Habtu’l-A’mal / Ihbâtu’l-A’mal

Öz

It is declared in Quran that some actions nullify (cancel out) good deeds. These actions are

dealt through ‘Habtu’l-a’mal / İhbâtu’l-a’mal’ format in Quran verses. The common basic point

emphasized in these verses is the case that good deeds are removed with bad deeds. In this article,

the answers to the following questions will be sought: What are good deeds and bad deeds?

What’s the character of their nullification? Which actions nullify good deeds? Are these deeds

nullified in this life or in the afterlife?

Anahtar Kelimeler

Quran, Hadith, Bad Deeds, , Good Deeds, Becoming Bâtıl

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah, el-Müsned, Kahire, 1400.
• Ahmed.b.Faris b.Zekeriyya, Mekâyîsu’l-Luğa, Mısır, 1970.
• Ahmed b. Yahya el-Murtaza, Kitâbu’l-Kalâid fî Tashîhi’l-Akâid, Beyrut, 1985.
• Alûsî, Şihabuddin, Ruhu’l-Meânî, Beyrut, 1999.
• Aynî, Bedreddin, Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Mısır, 1972.
• Bebek, Adil, “Kebîre”, DİA, Ankara, 2002, XV/163-164.
• Beydâvî, Abdullah b. Ömer, Envaru’t-Tenzîl ve Esraru’t-Te’vîl, (Tah: Muhammed Abdurrahman) Beyrut, 1998.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn, Şuabu’l-îmân, Beyrut, 1990, I/379.
• Buhari, Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, Beyrut, 1987.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn, Kitâbu’l-İrşâd ila Kavâidi’l-Edille fî Usuli’l-İtikâd, Mısır, tsz.
• Dârekutnî, Ali b. Ömer, es-Sünen, Kahire, 1966.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman, Sünenu’d-Dârimî,, Mısır, 1979.
• Ebu Davut, Süleyman b. Eş’as, Sünenu Ebî Dâvûd, Beyrut, tsz.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf, el-Bahru’l-Muhît, (Tah: Heyet), Beyrut, 1993.
• Ebu’l-Bekâ, Eyyub b. Musa, el-Külliyât, Beyrut, 2012.
• Ebu’s-Suud, Muhammed el-İmadî, İrşadü’l-Akli’s-Selîm, (Tah: A. Ahmed Ata)Riyad, 1997.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitabi’l- Azîz, Tahk: Muhammed Ali en-Neccar, Beyrut, tsz.
• Hasan Hanefî, et-Turâs ve’t-Tecdîd mine’l-Akîdeti ile’s-Sevra, Beyrut, 1988.
• Hasan Muhammed Mekkî el-Amilî, el-İlahiyyat, Beyrut, tsz.
• Hazin, Alauddin Ali b. Muhammed, Lübabu’t-Te’vîl fi Me’a’ni’t-Tenzîl, Mısır, 1306.
• Isfehânî, Rağıb, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Mısır, 1961.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib, el-Muharraru’l-Vecîz, (Tah: Abdüsselam Abdüşşafî Muhammed) Beyrut, 2001.
• İbnu’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zadu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, Beyrut,1404.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, (Tah: Mustafa es-Seyyid Muhammed ve arkadaşları) Mısır, 2000.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah el- Kazvînî, es-Sünen, (Tah: Muhammed Fuad Abdulbaki),İstanbul, tsz.
• İbn Manzûr, Cemaleddin Muhammed b. Mukram, Lisânu’l-Arab, Beyrut, 1990.
• İbn Teymiyye, Mecmu’u Fetâvâ, Riyad, 1990.
• Îcî, Adudiddîn, Şerhu’l-Mevâkıf, İstanbul, tsz, .
• Kâdî Abdulcebbar, Şerhu Usuli’l-Hamse, Beyrut, tsz.
• Kılıç, Sadık, Kur’ân’da Günah Kavramı, Konya,1984.
• Kurtubî, Şemseddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebîbekr, el-Cami’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Kahire, 1989.
• Kutlu, Sönmez, ‘Va’d ve Vaîd’ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA),İstanbul, 2012, XLII/414-415.
• Matürîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, (Tah: Ahmet Vanlıoğlu, Bekir Topaloğlu), İstanbul, 2005.
• _______, Kitabu’t-Tevhîd, İstanbul, 1979.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn, Beyrut, 2007.
• Muhammed Abdulazîm, Menâhilu’l-İrfân, Beyrut, 1988.
• Muhammed Fuad Abdulbaki, el-Mu’cemu’l-Müfehres, Beyrut, 2005.
• Müfîd el-Fakîh, el-Akl fî Usuli’d-Dîn, Beyrut,1992.
• Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medariku’t-Tenzîl ve Hakaiku’t-Te’vîl, Beyrut,1998.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymun b. Muhammed, Tebsıratu’l-Edille fî Usûliddîn, (Tah:Hüseyin Atay, Şaban Ali Düzgün), Ankara, 2002.
• Öge, Sinan, İslam Düşüncesinde Fısk Kavramı, Basılmamış Y.L.Tezi, Erzurum, 2000.
• Rafiî, Mustafa Sadık, İ’câzu’l-Kur’ân, Beyrut, 1973.
• Râzî, Fahreddin b. Ömer, et-Tefsîru’l-Kebîr, Beyrut, 1981.
• _______, Kitâbu’l- Erbaîn, Kahire, 1986
• Sabûnî, Muhammed Ali, Safvetu’t-Tefâsîr, Kahire, tsz.
• Süyutî, Celaleddin, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Mısır, 2006.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-Kadîr, (Tah: Abdurrahman Amîre) 1994.
• Tabatabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Kum, 1430.
• Taberânî, Ebu’l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-Kebîr, Mısır, tsz.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (Tah: Abdullah b.Abdulmuhsin et-Türkî) Mısır, 2001.
• Taftazânî, Saduddin Mesud b. Ömer, Şerhu’l-Akâid / Kelam İlmi ve İslam Akâidi, (Trc: Süleyman Uludağ), İstanbul, 1991.
• _______, Şerhu’l-Mekâsıd, Beyrut, 1989.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa, Sünen-i Tirmizî, Beyrut, 2001.
• Tûsî, Nasîruddin, Tecrîdu’l-İ’tikâd, (Tah: Muhammed Cevad el-Huseynî el-Celâlî),İran, tsz.
• Wensinch, Mu’cemu’l-Müfehres li elfazi’l-Hadîsi’n-Nebeviyyi, Leiden, 1936.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “İhbât”, DİA, İstanbul, 2000, XXI/529-530.
• Yılmaz, Ali, Kur’ân-ı Kerîm’de Bir Af Yolu: Tekfîru’s-Seyyiât, Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi, Yıl: 2014, Sayı:41. Yusuf el-Menâî, Usulu’lAkîde Beyne’l-Mu’tezile ve’ş-Şîati’l-İmâmiyye, Mısır, tsz.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf, (Tah: Adil Ahmed Ali Muhammed) Riyad,1998.
• Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilu’l-İrfân, Beyrut, 1988.
• Zerkeşî, Bedruddin, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Mısır, tsz.