“Romantik İslam’dan İslami Romantizme”: İslamcı Popüler Kültürün Değişen Panoraması

Yıl 2019, Sayı: 51, 457 - 478, 30.06.2019

Mustafa Macit

https://doi.org/10.29288/ilted.531168

Cited By: 7

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de İslamcı popüler kültürün
romantik İslam’dan İslami romantizme doğru değişen panoramasına dair bir
gözlemden mülhemdir ve nitel karşılaştırmalı durum analizi yöntemi ile bu
değişimin panoramik bir sosyolojisini yapma amacındadır.

Çalışmanın birinci aşamasında teorik düzeyde
romantik İslam’ın ikinci aşamada ise İslami romantizmin hem sosyal medyadaki
hem de örneklem olarak seçilen İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin dünyasındaki
karşılığını keşfetmeye yönelik bir (n)etnografik incelemeden elde edilmiş,
yatay/yan yana gelen görünümlerini birleştirmeye yöneldik. Daha sonra romantik
İslam ile İslami romantizmin dikey/üst üste gelen görünümlerini birleştirmeye
ve karşılaştırmaya çalıştık.

Bu değerlendirmeden
elde edilen en genel sonuç, her iki fenomenin hem dikey/üst üste gelen hem de
yatay yan yana gelen görünümlerinde belirgin ortak temanın aşk olduğudur.
Romantik İslam’da başlangıçta modernite karşısında yaşanan ikiliği aşmanın
metaforik imleyeni olarak anlam kazanmış aşk, 1990’lı yıllara gelince artık
Müslüman bireyin özneleşmesinin, bireyselleşmesinin aracına dönüşmüştür. İslami
romantizmde ise aşk, helal damgası vurularak İslamileştirilmiş ve bu ölçüde
İslamcı popüler gerçekliği ipotek altına almıştır.

Anahtar Kelimeler

romantik İslam, İslami romantizm, helal aşk, Popüler kültür, İslami aşk

“From Romantic Islam to Islamic Romanticism”: The Changing Panorama of Islamist Popular Culture

Öz

This study is
inspired by the observation of the changing panorama of Islamist popular
culture from romantic Islam to Islamic romanticism in Turkey and its aim is to
make a panoramic sociology of this change by a qualitative comparative case
analysis method.

In the first part of
this study we have tried to combine the horizontal/side-by-side squares of
romantic Islam at the theoretical level, in the second part to combine the
horizontal/side-by-side squares of Islamic romanticism obtained from an
(n)ethnographic research that intended for discovering the place of it both in
the social media and in the world of the selected examples from the Faculty of
Theology students. Then, we intend to discuss a panoramic sociological
assessment of the change by combining and comparing vertical/overlapping
squares of romantic Islam and Islamic romanticism.

The general result obtained this evaluation that the common theme is
love, in both vertical/overlapping and horizontal side-by-side views of both
phenomena. In the early days of romantic Islam, the love gained meaning as
metaphorical representation of overcoming the dichotomy that experienced in the
face of modernity; as for the 1990’s it transformed into an instrument of the
individualization of Muslim person. In Islamic romanticism, it was Islamized by
halal stamping and has pledged Islamist popular reality.

Anahtar Kelimeler

Popular culture, romantic Islam, Islamic romanticism, halal love, Islamic love

Kaynakça

• Akçay, A. S. Bellekteki Huriler. 2. Baskı. İstanbul: Okurkitaplığı, 2006.
• Baudrillard, J. Simülakrlar ve Simülasyon. Çev. Oğuz Adanır. Ankara: Do-ğubatı Yayınları, 2003.
• Baudrillard, J. Tüketim Toplumu; Söylenceler/ Yapılar. Çev. Hazal Delice-çaylı-Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2008.
• Bauman, Z. Akışkan Aşk. Çev. Işık Ergüden. 2. Baskı. İstanbul: Versus Kitap, 2012.
• Bauman, Z. Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları. Çev. İsmail Türkmen. İs-tanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• Bauman, Z. Modernlik ve Müphemlik. Çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrın-tı Yayınları, 2014.
• Büker, S. “Film Ateşli Bir Öpüşme İle Bitmiyor”. Kültür Fragmanları. Haz. Deniz Kandiyoti- Ayşe Saktanber. 3. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Çayır, K. Türkiye’de İslamcılık ve İslami Edebiyat. 2. Baskı. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Eliade, M. Mitlerin Özellikleri. Çev. Sema Rifat. İstanbul: Simavi Yayınları, 1993.
• Eliade, M. Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Aslan. İstanbul: Kabalcı Yayıne-vi, 2000.
• Fiske, J. İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan. Ankara: Phar-makon Yayınları, 2014.
• Göle, N. Modern Mahrem. 11. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
• Göle, N. “Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak”. İslamın Yeni Kamusal Yüzleri. Ed. Nilüfer Göle. 5. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
• İbni Hazm. Güvercin Gerdanlığı. Çev. Mahmut Kanık. 20. Baskı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2016.
• Janmohamed, S. M nesli. Çev. Esin Kızılelma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2018.
• Kahraman, H. B. Kitle Kültürü Kitlelerin Afyonu. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2003.
• Kirman, M. A.- Sarı, H. “Post-Seküler Toplumda Anlam Arayışını ve Tasav-vufu Yol Metaforu Üzerinden Okumak”. Sekülerleşme Tartışmaları. Ed. M. Ali Kirman- Volkan Ertit. Ankara: Kadim Yayınları, 2019.
• Mardin, Ş. “Kültürel Değişme ve Aydın: Necip Fazıl ve Nakşibendi”. Orta-doğu’da Kültürel Geçişler. Ed. Şerif Mardin. İstanbul: Doğubatı Yayınları, 2007.
• Moscovici, S. “The Phenomenon of Social Representations”. Social Repre-sentations. Ed. R. Farr- S. Moscovici. Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
• Öztekin, H. A. Elif Gibi Sevmek. 5. Baskı. İstanbul: Hayykitap, 2018.
• Pinterest. Erişim: 14-18 Haziran 2018. https: www.pinterest.com.
• Touraine, A. Modernliğin Eleştirisi. Çev. Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
• Yin, R. K. Case Study Research Design and Methods. 3. Baskı. London: Sa-ge Publications, 2003.