Artificial Intelligence with the Aspect of the Knownledge-Faith Discussion and the Problem Possible to be Arisen by it in terms of Kalam

Yıl 2019, Sayı: 52, 113 - 135, 31.12.2019

Cafer Genç

https://doi.org/10.29288/ilted.538171

Öz

Computer technology has provided important
expansions and facilities for our lives. While the computer was a
technologicaly object in the first period, it has undergone a significant
change with the emergence of artificial neural networks and the robot systems
and the related artificial intelligence arguments. Besides being populist to some extent,
discussions on artificial intelligence have a side to be considered seriously.
We can say that artificial intelligence studies will reveal its unique thinking
system. Kalam is obliged to discuss the possible consequences of this system in
terms of “belief”. Within this frame, artificial intelligence is a subject to
be adressed within the borders of kalam.  Although artificial intelligence is a new
development, it can be seen as a continuation of an old discussion because of
its existence / knowledge in the backdrop. From this point of view, we can say
that the knowledge-faith discussions in the history of kalam will shed light on
us to perceive artificial intelligence. The endpoint of the discussion of
artificial intelligence, as well as the wonders of faith, will be discussed in
the context of Qur'anic knowledge.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Computer systems, Artificial intelligence, Faith, Knowledge

Kelâmdaki Bilgi-İman Tartışması Yönüyle Yapay Zekâ ve İman Açısından Ortaya Çıkarması Muhtemel Sorun

Öz

Bilgisayar teknolojisi hayatımıza önemli
açılımlar ve kolaylıklar sağlamıştır. Bilgisayar ilk döneminde teknolojik bir
nesne iken yapay sinir ağlarının ortaya çıkmasıyla önemli bir değişikliğe
uğrayarak robot sistemlerini ve buna bağlı olarak yapay zekâ tartışmalarını
ortaya çıkarmıştır. Yapay zekâ tartışmalarının belli ölçüde popülist yanı
bulunmakla beraber ciddiye alınması gereken tarafları da barındırmaktadır. Bu
kapsamda, yapay zekâ çalışmalarının kendine özgü düşünce sistemini ortaya
çıkaracağını söyleyebiliriz. Kelâm, bu düşünce sisteminin “iman” konusunda
ortaya çıkarması muhtemel sonuçları tartışmakla yükümlüdür. Bu çerçevede yapay
zekâ, kelâmın vesâili içerisinde ele alınması gereken bir konudur. Yapay zekâ
yeni bir gelişme olmakla beraber, arka planında varlık-bilgi
kurgusunu/ilişkisini taşıması dolayısıyla eski bir tartışmanın bir devamı
olarak görülebilir! Bu noktadan hareketle, kelâm tarihindeki bilgi-iman
tartışmalarının yapay zekâyı algılamada bize ışık tutacağını söyleyebiliriz.
İman tartışmaları sonunda mucizeye dayandığı gibi, yapay zekâ tartışmalarının
son noktası da muhtemelen Kur’an’a dayalı bilgi/ “mucize” kapsamında
tartışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Bilgisayar sistemleri, Yapay zekâ, Kelâm, İman, Bilgi

Kaynakça

• Abdülhamid, İrfan. İslâm’da İtikadî Mezhepler ve Akaid Esasları. Trc. Mustafa Saim Yeprem. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınları, 1974.
• Akarsu, Bedia. Çağdaş Felsefe. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2014.
• Atar, Fahrettin. Fıkıh Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1988.
• Barnes, Jonathan. Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi. Trc. Hüsen Portakal. İstanbul: Cem Yayınları, 2004.
• Bıçak, Ayhan. Felsefenin Kuruluşu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• Bıçak, Ayhan. Evren Tasavvuru. İstanbul: Dergâh Yayıncılık, 2014.
• Bıçak, Ayhan. Tarih Felsefesinin Oluşumu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Nobel Yayınları, 2013.
• Bulğen, Mehmet. Kelâm Atomculuğu ve Modern Kozmoloji. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2015.
• el-Cabiri, Muhammed Abid. Arap-İslâm Kültürünün Akıl Yapısı. Trc. Burhan Köroğlu v.dğr. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1999.
• Cüveynî, İmamü’l Haremeyn. Kitâbü’l-irşâd ilâ kava‘ıdi’l-edilleti fî usûli’l-i‘tikâd. Thk. Muhammed Yusuf Musa - Ali Abdulmunîm Abdulhamid. Mısır: Mektebetu’l Hancı, 1950.
• Çalışkan, İsmail. Kur’an’da Din Kavramı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Çıkar, Mehmet Şirin. Nahivciler İle Mantıkçılar Arasındaki Tartışmalar. İstanbul: İSAM Yayınları, 2009.
• Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed (Ragıb el-İsfehânî). el-Müfredat fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvan Adnan ed-Davedi. Beyrût: Dâru’l Kalem, 1412.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf Ve Tarikatlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1997.
• el-Gazzâlî, Ebû Hamîd. Filozofların Tutarsızlığı. Trc. Mahmut Kaya - Hüseyin Sarıoğlu. 6. Basım. İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.
• Gölcük, Şerafeddin. Kelâm Tarihi. Konya: Kitap Dünyası, 200.
• Gölcük, Şerafettin - Toprak, Süleyman. Kelâm Tarih Ekoller Problemler. Konya: Tekin Kitabevi, 2016.
• Gölcük, Şerafettin. “Cehmiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 235-236. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Kadı Abdulcebbar. Mu’tezile’de Din Usûlü. Trc. Murat Memiş. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Karadaş, Cağfer. Ana Hatlarıyla Kelâm Tarihi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012.
• el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. Thk. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Daru’l Cami’ati’l Mısrıyye, ts.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam’da Düşünce ve Hayat. Trc. Fatih Tatlılıoğlu. İstanbul: İnsan Yayınları, 1981.
• en-Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed. Tabsıratu’l-Edille Fî Usûli’d-Dîn. Trc. Hüseyin Atay. 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2004.
• Sıbai, Mustafa. İslâm Hukukunda Sünnet. Trc. Kamil Tunç. İstanbul: Girişim Yayınları, 1989.
• Taylan, Necip. Mantık Tarihçesi Problemleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1996.
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları, 2010.
• Ülken, Hilmi Ziya. Varlık ve Oluş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1968.
• Ünal, Zeki. Hz. İsa’nın Dönüşü Meselesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Vural, Mehmet. İslâm Felsefesi Sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları, 2003.
• Weber, Alfred. Felsefe Tarihi. Trc. H. Vehbi Eralp. 5. Basım. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1998.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.