Kur’ân Kıraatinde İmâle ve Feth’in Kitâbî Referansları

Yıl 2020, Sayı: 53, 41 - 65, 30.06.2020

İbrahim Tetik

https://doi.org/10.29288/ilted.692260

Cited By: 1

Öz

Ülkemizdeki ve dünyanın çeşitli bölgelerindeki kârîlerin, imâleyi farklı okudukları bir vakıadır; teknolojik olanaklarla bunların bir dizi ses kaydına erişebilmek mümkündür. Muhtelif okumalar, kârîlerin aynı imâle olgusunu ferdî tecrübeleriyle seslendirmelerinden kaynaklanmaktadır. O halde imâlenin kişisel deneyimlerden arındırılarak, ilk dönemlerden itibaren kitâbî olarak nasıl neşv-ü nemâ bulduğu ve nihaî olarak nasıl bir tanım ve uygulamaya eriştiğiyle ilgili bir tespite gereksinim duyulmaktadır. Bu sayede hangi kârî ya da kârîlerin, imâleyle ilgili telaffuz biçiminin sahih okuyuşa en yakın olduğu sonucuna erişilebilecektir. Makalemizde sahih okuyuşu tespit etmek amacıyla, imâle ve feth çeşitlerinin ilk dönem eserlerinden bu yana nasıl açıklandığını, kategorilerinin karşılaştırmalı olarak nasıl değerlendirildiğini, bazı kârîlerin okuyuşlarından örnekler de sunarak incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Fonetik, İmâle-i kübrâ, İmâle-i suğrâ, Feth

el-Imâlah and al-Fath’s Bookish References in Qur’ân Recitation

Öz

It is a case that al-qari/reciters in our country and in various regions of the world pronounce al-imalah in different ways/forms. It is possible to access a series of audio recordings about this thanks to the technological advancements today. Various recitings arise from the fact that reciters voice the same al-imalah with their individual experience. Therefore, there is a need to determine how al-imalah was featured in written media and was eventually defined and recognized without the influence of the personal interpretations. In this way, it might be possible to determine which al-qari/reciters have the closest pronunciation of al-imalah to the authentic readers. In order to determine the authentic reciting, in this study, we will try to examine how the types of al-imalah and al-fath have been explained since the first period, how their categories have been compared, by providing examples from the reciters.

Anahtar Kelimeler

Qiraat, Phonetic, al-Imalah kubra, al-Imalah sughra, al-Fath

Kaynakça

• Ajans Yıldırım. “Abdülkadir Şehitoğlu Hatim Hud sayfa 225”. YouTube. Yayın Tarihi 1 Aralık 2015. https://www.youtube.com/watch?v=sO4og8r NjcE
• Altıkulaç, Tayyar. “Hüd Suresi”. YouTube. Yayın Tarihi 14 Ekim 2015. https://www.youtube.com/watch?v=vNb9oLIHkLw&t=1153s
• Ayyıldız, Mustafa. “Saud Al Shuraim (Suud Eş-Şureym) Full Hatim-Cüz 12”. YouTube. Yayın Tarihi 28 Mayıs 2017. https://www.youtube.com/watch?v=MeQj26YNjMg
• Azim Dağıtım. “11 Hud Suresi - Hafız Davut Kaya”. YouTube. Yayın Tarihi 17 Kasım 2015. https://www.youtube.com/watch?v=BK_kD3vphEc
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Şu‘abü’l-îmân. thk. Abdu’l-Alî Abdu’l-Hamîd Hâmid vd.. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Ca‘berî, Burhânüddîn Ebû İshâk İbrâhîm b. Ömer b. İbrâhîm b. Halîl. Kenzü’l-meʿânî fî şerḥi Ḥırzi’l-emânî. Dâru’l-Kütüb, Kıraat bölümü, 612, 120a.
• Cübbeli Ahmet. “Cübbeli Ahmet Hocaefendi’den Aşr-ı Şerîf (Bakara Sûresi 183/186. Âyeti kerîmeler)”. YouTube. Yayın Tarihi 5 Haziran 2016. https://www.youtube.com/watch? v=QAt8aYPmYik
• Dağ, Mehmet. Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: İSAM Yayınları, 2011.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Sa‘îd b. Osmân. el-Fetḥ ve’l-imâle. thk. Ebû Sa‘id Ömer b. Garâme el-Amravî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân. el-Mûḍah fî vucûhi’l-ḳırâât ve ‘ilelihâ. thk. Ömer Hamdan el-Kubeysî. Cidde: el-Cemâ‘atü’l-Hayriyye li Tahfîzi Kur’âni’l-Kerîm, 1414/1993.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân. el-Mûḍih li meẕâhibi’l-ḳurrâ ve iḫtilâfihim fi’l-fetḥ ve’l-imâle. thk. Fergali Seyyid Arbâvî. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Diyanet TV. “Mukabele Osman Şahin 12.Cüz”. YouTube. Yayın Tarihi 29 Ocak 2015. https://www.youtube.com/watch?v=SexdLMFczjc
• Ebû Ali el-Fârisî, Ebû Alî Hasen b. Ahmed b. Abdilgaffâr el-Fârisî. el-Ḥücce li’l-ḳırââti’s-seb‘. thk. Bedreddîn Kahvecî-Beşîr Cevicâtî. Dimeşk: Dâru’l-Me’mûn, 1413/1993.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. İrtişâfü’ḍ-ḍarab min lisâni’l-‘Arab. thk. Recep Osman Muhammed. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1418/1998.
• Ebû Şâme, Ebü’l-Kâsım (Ebû Muhammed) Şihâbüddîn Abdurrahmân b. İsmail b. İbrahim el-Makdisî. İbrâzü’l-me‘ânî min ḥirzi’l-emânî. thk. İbrahim Atva ‘Avad. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Ebû Ubeyde, el-Kâsım b. Sellâm b. Abdillah el-Heravî. Feḍâilü’l-Ḳur’ân. thk. Mervân el-Atiyye vd.. Dimeşk: Dâru İbn Kesîr, 1415/1995.
• Enîs, İbrahim. el-Eṣvâtü’l-lüġaviyye. Mısır: Mektebetü Nahdet, ts.
• Enîs, İbrahim. Fi’l-Lehecâti’l-‘Arabiyye. Kahire: Mektebetü’l-Anglo’l-Mısriyye, 1992.
• Ensk38. “Hatmi Şerif Kuran-ı Kerim 12. Cüz Hızlı Mukabele 2013 Hayrat”. YouTube. Yayın Tarihi 17 Eylül 2013. https://www.youtube.com/watch?v=_6zH8letQaI%20
• Fawzi, Ahmed. “Hud(25-73) Mustafa Ismail”. YouTube. Yayın Tarihi 14 Mart 2012. https://www.youtube.com/watch?v=R_K-RPT3ciQ
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed. el-Ḳâmûsu’l-muḥîḍ. thk. Muhammed Naim el-‘Arkûsî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1426/2005.
• Gairdner, William Henry Temple. The Phonetics of Arabic. England: Oxford University Press, 1925.
• Güney, Ömer. “22-İmâle ve Teshil”. YouTube. Yayın Tarihi 23 Kasım 2018. https://www.youtube.com/watch?v=WB61ZvSvCDc
• Hamed, Gânim Kaddûrî. Şerḥu’l-Muḳaddimeti’l-Cezerî. Cidde: Merkezü’d-Dirâsât ve’l-Ma’lûmâti’l-Kur’âniyye bi Me‘hedi’l-İmâm Şâtıbî, 1429/2008.
• İbn ‘Akîl, Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh b. Akîl el-Hemedânî. Şerhu İbn ‘Aḳîl ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyi’d-Dîn Abdülhamîd. Kâhire: Dâru’t-Türâs, 1400/1980.
• İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân. Sirru ṣinâ‘ati’l-i‘râb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Ensârî el-Mısrî. Evḍahu’l-mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. İmîl Bedî’ Yakûb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2012.
• İbn Ya‘îş, Ebü’l-Bekâ Muvaffakuddîn Ya‘îş b. Alî b. Ya‘îş b. Muhammed el-Esedî el-Halebî. Şerhu’l-mufeṣṣal. thk. İmîl Bedî’ Yakûb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. en-Neşr fi’l-ḳırââti’l-‘aşr. thk. Necip el-Mâcidî. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1434/2013.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. Manẓûmetü’l-muḳaddime fî mâ yecibu ‘alâ ḳârii’l-Ḳur’ân en ye‘lemehû. thk. Eymen Rüşdî Süveyd. Cidde: Dâru Nûri’l-Mektebât, 2006.
• İbnü’l-Enbârî, Ebü’l-Berekât Kemâlüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ubeydillâh. Esrâru’l-‘Arabiyye. thk. Muhammed Behçet el-Baytâr. Dimeşk: el-Mec’me‘u’l-‘İlmiyyi’l-‘Arabî, 1377/1957.
• İbnü’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâluddîn Osmân b. Ömer b. Ebî Bekr b. Yûnus. eş-Şâfiye fî ‘ilmi’t-taṣrîf. thk. Hasan Ahmed el-Osmân. Mekke: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 1415/1995.
• İbnü’s-Serrâc, Ebû Bekr Muhammed b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. el-Uṣûl fi’n-Naḥv. Lübnan: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• Kuran Sofrası. “İsmail Biçer Kur'an Tilaveti - Ağlatan Okuyuş”. YouTube. Yayın Tarihi 3 Temmuz 2016. https://www.youtube.com/watch?v=yzzsLxrujYg
• Kuran Tv. “Fatih Çollak - 12. Cüz”. YouTube. Yayın Tarihi 14 Haziran 2014. https://www.youtube.com/watch?v=d5oQgcIPM4U
• KURANgentr. “11 Sure Hud Suresi”. YouTube. Yayın Tarihi 16 Haziran 2015. https://www.youtube.com/watch?v=ihSea1OCyCU
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-Keşf ‘an vücûhi’l-ḳırââti’s-seb‘ ve ‘ilelihâ ve ḥucecihâ. thk. Muhyiddîn Ramazan. Dimeşk: Mecme‘u’l-Lugati’l-Arabî, 1394/1974.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. Kitâbü’t-tebṣıra fi’l-ḳırââti’s-seb‘. thk. Muhammed Gavs en-Nedvî. Bombay/Hindistan: ed-Dâru’s-Selefî, 1402/1982.
• Muhaysin, Muhammed Sâlim. el-Ḳırâât ve eseruhâ fî ‘ulûmi’l-‘Arabiyye. Kahire: Mektebetü’l-Kulliyâti’l-Eseriyye, 1984.
• Muhaysin, Muhammed Sâlim. el-Müktebes mine’l-lehecâti’l-‘Arabiyye ve’l-Ḳur’âniyye. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 1978.
• Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr. el-Kâmil. nşr. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahîm. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1417/1997.
• Orbitingteapot. “The cardinal vowels with Daniel Jones”. YouTube. Yayın Tarihi 14 Aralık 2007. https://www.youtube.com/watch?v=6UIAe 4p2I74
• Özbalıkçı, M. Reşit. “Sîbeveyhi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/131. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Sehâvî, Ebü’l-Hasen Alemüddîn Alî b. Muhammed b. Abdissamed. Cemâlü’l-ḳurrâ’ ve kemâlü’l-iḳrâ’. thk. Mervân el-Atıyye-Muhsin Ferâbe. Dimeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 1997.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber. el-Kitâb. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 2013.
• Soydemir, İbrahim. “11- Hud Suresi İsmail Biçer 4k”. YouTube. Yayın Tarihi 16 Eylül 2019. https://www.youtube.com/watch?v=-VPh7gDBlwU
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-İtḳân fî ‘ulûmi’l-Ḳur’ân. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. Kahire: el-Hey’eutu’l- Mırsiyyetü’l-‘Âmme li’l-Kitâb, 1394/1974.
• Şelebî, Abdulfettah İsmail. Fi’d-Dirâsâti’l-Ḳurâniyye ve’l-luġaviyye el-imâletü fi’l-ḳırââti ve’l-lehecâti’l-‘Arabî. Beyrut: Mektebet’l-Hilâl, 1429/2008.
• Tayyân, Muhammed Hasan. “el-Ḳırââtü’l-Ḳur’âniyye ve ‘alâḳatühâ bi’l-eṣvâti ve’l-lehecât”. Mecelletü’l-Mecma‘i’l-lugati’l-‘Arabiyye bi Dimeşk 72/2 (1992), 296.
• Toprak FM. “Ramazan Pakdil-12.Cüz(Hatim)”. YouTube. Yayın Tarihi 20 Mart 2019. https://www.youtube.com/watch?v=CpL63Mj1bYw&t=17s
• Toraman, Recep. “Kur’an-ı Kerim 226. sayfa (çok yavaş okuyuş)”. YouTube. Yayın Tarihi 18 Nisan 2015. https://www.youtube.com/watch?v=Ib3uWzqb-6U