Kırgızistan’da Protestan Misyoner Gruplar ve Tepki Çeken Faaliyetleri

Yıl 2023, Sayı: 60, 15 - 25, 31.12.2023

Kemal Polat , Bakıt Murzarayımov

https://doi.org/10.5152/ilted.2023.23392

Öz

Kırgızistan’ın bağımsızlığını kazandığı ilk günlerden itibaren halka din, inanç ve vicdan özgürlüğü tanıması, batılı bazı dinî misyoner gruplar tarafından bir fırsat bilinerek misyonerlik faaliyetleri için Kırgızistan üzerinde yoğunlaşmalarına sebep olmuştur. Dolayısıyla Kırgızistan’ın 1991’de bağımsızlığa kavuşmasından sonra ülkeye pek çok dinî grup ve cemaat mensupları gelmiştir. Bu dinî gruplar arasında en dikkat çekenlerden bazıları da Hristiyan dinî grup ve cemaatlerdir. Halkın
dinî duygularını sömüren bu gruplar, Kırgızistan’ın her bölgesine, hatta köylerine kadar dağılarak misyonerlik faaliyetlerinde bulunmaktadır. Kırgızistan’ın en ücra yerlerinde bile faaliyet gösteren bu misyoner gruplar, gittikleri yerlerde ayrı bir cemaat oluşturarak ve devletin resmî organlarına tescil ettirerek kendilerini halkın tepkisine karşı güvence altına almaktadırlar. Kırgızistan’da misyonerlik faaliyetinde bulunan grupların çoğunluğunu Protestanlığın çeşitli alt kolları oluşturmaktadır. Kırgız halkını hedef kitle olarak seçen bu gruplar, birbirlerinin faaliyet alanına girmeksizin ve birbirlerine engel teşkil etmeden aynı hedefe doğru ilerlemektedirler. Söz konusu grupların faaliyetleri ve Hristiyanlaştırdığı insanlarla ilgili bazı durumlar gün geçtikçe halk tarafından daha sert bir tepkiyle karşılanmakta, bu durum ise toplumda ikilik, kargaşa ve hatta kaos durumlarının oluşmasına sebep olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Kırgızistan, Misyonerlik, Dinî Grup, Tepki

Protestant Missionary Groups and Their Controversial Activities in Kyrgyzstan

Öz

Since the first days when Kyrgyzstan gained its independence, the freedom of religion, belief and conscience policy in the country gave an opportunity to some western religious missionary groups to focus on Kyrgyzstan for their missionary activities. Therefore, after Kyrgyzstan’s independence in 1991, many religious groups and members of communities came to the country. Some of the most notable among these religious groups are Christian religious groups and communities. These groups, which exploit the religious feelings of the people, are dispersed to every region of Kyrgyzstan, even to some villages, and carry out missionary activities. These missionary groups, working even in the most remote areas of Kyrgyzstan, form separate communities in the places they go and are registered by the official organs of the state and secure themselves against the reaction of the people. The majority of the groups carrying out missionary activities in Kyrgyzstan are various sub-branches of Protestantism. These groups, which chose the Kyrgyz people and Kyrgyz citizens as the target, are moving towards the same goal without interfering with each other’s field of activity. The activities of these groups and some situations related to the people they have Christianized are met with a harsher reaction by the community, and this situation causes duality, turmoil and even chaos in the society.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Kyrgyzstan, Missionary, Religious Group, Reaction

Kaynakça

• Abdınasırova, Anara. “Ne Oberenetsa li Polikonfessionalnost tragedii Natsii”. Kut Bilim 11 (2002), 6.
• Arık, Durmuş. “Küreselleşme Sürecinde Kırgızistan’da Misyoner Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme”. Dini Araştırmalar 6/17 (2003), 327-349.
• Aydar, Hidayet. “Orta Asya’da Misyonerler ve Faaliyetleri: Kırgızistan Örneği”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2010), 5-44.
• Aliyev, Can. “Osnovatel Slujeniya Missiya Dla Evropı, Devid Hasevey Pobıval V Bişkeke”. Veçerniy Bişkek 28 (2021), 8.
• Canızak, Canıbek. “Manas Baban Unut Kalsa-Kim Kırgız”. Respublica. 30 Ekim 2001.
• Elkeeva, K. “Tenirçiler Mıyzam Çeginde İştegisi Kelet”. Erişim 22 Kasım 2018. https://www.azattyk.org/a/kyrgyzstan_tenir-low-religion/29539438.html
• Erdem, Mustafa. “Misyonerlik ve Kırgızistan’ da Misyoner Faaliyetler”. Dini Araştırmalar 1/3 (Ocak-Nisan 1999), 5-42.
• Erşahin, Seyfettin. “Türkistan’da Misyonerlik Faaliyetleri (Kırgızistan Örneği)”. Diyanet İlmi Dergi 34/3 (Temmuz-Ağustos-Eylül 1998), 95-114.
• Gündüz, Şinasi. Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları, 1998.
• http://religion.gov.kg/ky/religion_organization/registered/%D1%81hristian Erişim 30 Ocak 2023.
• https://cabar.asia/ru/lyudi-svyashhennoj-knigi-kak-zhivut-adventisty-v-kyrgyzstane Erişim 3 Mart 2021.
• https://cabar.asia/ru/zhizn-lyuteran-v-kyrgyzstane-ot-neponimaniya-do-terpimosti Erişim 22 Mart 2021.
• https://prevention.kg/?p=2492 Erişim 22 Şubat 2021.
• https://www.azattyk.org/a/30664582.html Erişim 19 Şubat 2021.
• https://www.cef.ru/pentacostal Erişim 5 Mart 2021.
• https://www.elkras.ru/arhiv/arhiv_novostei/2013god/aprel/ordinaciyavcerkvikirgizii.jdxErişim 22 Mayıs 2021.
• https://www.uscirf.gov/sites/default/files/Kyrgyzstan%202015_Kyrgyz.pdf. Erişim 1 Mart 2021.
• K. C. Din İşleri Komisyonu. Din Çöyrösündögü Mamlekettik Sayasat jana Kırgızstandagı Negizgi Diniy Agımdar (Din Alanındaki Devlet Siyaseti ve Kırgızistan’daki Ana Dini Gruplar). Bişkek, 2015.
• Karbazov, Kerim. “Kötürüm Uyga Şaa Müyüzdün Zarıldığı Kança”. Agım, 14 Haziran 2002.
• Kalmatov, R. “Ala-Buka: Markum Ayaldı Üçünçü İreet Cerge Berişti”. Erişim 4 Mayıs 2018. https://www.azattyk.org/a/kyrgyzstan_ala_buka_funeral/280622 44.html
• Kurbanova N., vd. Din Taanu. Bişkek, 2020.
• Küçük, Abdurrahman vd. Dinler Tarihi. Ankara: Ocak Yayınları, 11. Basım, 2020.
• Kümöndör, Usuptegin. “Baptist Ak Kıya Calgız Mürzö”. Kırgızistan (12 Nisan 2002), 8.
• Madanbekov, A. (2016) “Ak-Suu: Baptist Ayaldın Söögün Caşıruuga Cer Tabıldı”. Erişim 5 Mayıs 2018. https://www.azattyk.org/a/kyrgyzstan_religion_ak_s uu/28069150.html
• Mamayusupov, Ö. Spravoçnikpo Religioznım Organizatsiyam. Bişkek, 2001.
• Mamatcanova, Zarina. “Bazar Korgondo Halk Cahabanın Kübölürünö Karşı Çıgıştı”. Kloop, 19 Ağustos 2019.
• Mamitova, R. “İtikadsızlık Belgisi”. Musulman l/20 (Mart-April 2002), 6-11.
• Murzaraimov, Bakıt. “Kırgızistan’da Misyonerlik Faaliyetler”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi 10 (Eylül 2006), 1-11.
• Pay, Salih. “Misyonerlerin Kıskacındaki Ülke: Kırgızistan”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2008), 253-283.
• Pismanika, M. Religiya v İstorii i Kulture. Moskova: 1998.
• Polat, Kemal. Beşikten Mezara Kırgız Türkleri. Ankara: Berikan Yayınları, 2019.
• Polat, Kemal. “Misyonerlerin Kırgızistan’da Dağıttığı Bazı Kitapların Şekil ve Muhteva Açısından Değerlendirilmesi”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 33 (2007), 297-312.
• Sakıbayeva, Asker. “Maskara Bolgon Manas, Aybanga Tengelgen Kırgız Ene, Kordolgon İslâm”. Respublica. 30 Ekim 2001.
• Taalayev, Daniyar. Kuran cana incil. El Broşürü, ts.
• Tagaev, Maisalbek. Kırgızistan’da Yehova Şahitleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Usuptegin, Kümündör. “Baptist Ak Kıya Calgız Mürzö”. Kırgızstan, 12 Nisan 2002.
• Yüce, Mehmet. Sosyo-Ekonomik Yönüyle Kırgızistan ve Kırgız Türkleri. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2021.